26 maja 2013 r. weszła w życie nowelizacja z 8 marca 2013 ustawy z o ochronie gruntów rolnych i leśnych. Wprowadziła ona zasadę, że przeznaczenie na cele nierolnicze i nieleśne wszystkich gruntów rolnych stanowiących użytki rolne klas I–III (niezależnie od ich powierzchni) wymaga uzyskania zgody ministra właściwego do spraw rozwoju wsi. Nowelizacja nie zawiera przepisów przejściowych. U niektórych inwestorów wywołuje więc pewną dezorientację.
Nie wiedzą bowiem, w jaki sposób należy stosować przepisy nowelizacji do postępowań administracyjnych toczących się w fazie przygotowawczej (formalno – prawnej) inwestycji budowanej. Chodzi m.in. o postępowanie o wydanie decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego (DULICP), procedurę administracyjną mającą na celu wyłączenie gruntów rolnych z produkcji rolniczej, a także postępowanie o wydanie decyzji o pozwoleniu na budowę.
Zasadą jest, że organ administracji wydający decyzję musi uwzględniać stan faktyczny i prawny z chwili orzekania. Organy administracji publicznej obowiązane są do działania na podstawie przepisów prawa. Winny więc dokonać oceny i podjąć rozstrzygnięcie na podstawie przepisów obowiązujących w dniu wydania decyzji. Obowiązek ten dotyczy również sytuacji, gdy przepisy prawa ulegną zmianie w czasie między wszczęciem postępowania, a rozpatrzeniem sprawy.
Wówczas organy winny przy orzekaniu uwzględnić nowy stan prawny, jeśli z nowych przepisów nie wynika co innego. Ustalenia dokonane w wyniku czynności wyjaśniających, podjętych na podstawie przepisów, które utraciły swą moc, nie mogą stanowić podstawy merytorycznego rozstrzygnięcia, jeśli zebrany materiał dowodowy jest wystarczający do rozpoznania sprawy na podstawie nowych przepisów (wyrok WSA w Opolu z 25 marca 2010 r. II SA/Op 145/10).
Jeśli DULICP ma zostać wydana po wejściu w życie nowelizacji, to organ powinien wziąć pod uwagę nowy stan prawny. Na każdą zmianę przeznaczenia gruntów rolnych klasy I–III trzeba teraz uzyskać zgodę ministra właściwego ds. rozwoju wsi, bez względu na ich powierzchnię. Jeśli wniosek o wydanie DULICP, złożony przed wejściem w życie nowelizacji, obejmuje takie grunty, organ wyda decyzję odmowną.
Od wydanej DULICP może zostać wniesione odwołanie. Wtedy organ II instancji także będzie zobowiązany stosować przepisy nowelizacji. Organy administracyjne orzekają według stanu faktycznego i prawnego istniejącego w dacie wydawania przez nie decyzji. Dotyczy to również organu drugiej instancji (wyrok WSA w Krakowie z 16 kwietnia 2010 r., II SA/Kr 541/09).
Organ II instancji ponownie rozpatruje sprawę, a skoro rozpatruje ją od nowa, to musi stosować prawo obowiązujące w chwili orzekania. A to może prowadzić do uchylenia pierwszoinstancyjnej DULICP wydanej dla gruntów rolnych, które po wejściu w życie nowelizacji wymagają zgody na zmianę przeznaczenia w ramach procedury uchwalania planu miejscowego.
Może się jednak zdarzyć, że w chwili wejścia w życie nowelizacji inwestor posiadał już ostateczną DULICP, lecz nie złożył jeszcze wniosku o wyłączenie gruntów rolnych z produkcji rolniczej w trybie art. 11 i n. ustawy. W ramach tej procedury organ nie rozstrzyga zagadnień związanych ze zmianą przeznaczenia gruntu. W związku z tym wspomniana procedura nie ma wpływu na istniejącą już i ostateczną DULICP. Stąd też organ wydający decyzję o wyłączeniu gruntów rolnych z produkcji rolniczej będzie związany wspomnianą DULICP.
Podobnie będzie w przypadku wydawania pozwolenia na budowę. A zatem nowelizacja nie będzie miała tu zastosowania.
Autor jest doktorem prawa, radcą prawnym prezesem Zarządu Akademii Prawa Budowlanego
