Dzięki temu spadłoby ryzyko, że podwładny, którym interesuje się pracodawca, nagle uciekłby na zwolnienie lekarskie i niemożliwe byłoby wręczenie mu wypowiedzenia. Jakie rygory Prawo pracy nakłada na pracodawców określone obowiązki związane z objęciem pracowników obroną związkową. Muszą np. skonsultować wypowiedzenie umowy o pracę na czas nieokreślony w trybie art. 38 k.p. Aby wywiązać się z tych powinności, pracodawca musi wiedzieć, czy pracownika broni organizacja związkowa, czy nie.

Osobom objętym obroną związkową przysługują uprawnienia stanowiące parasol ochronny. Aby pracodawca mógł je zrealizować, trzeba mu podać, czy konkretną osobę broni organizacja. O co chodzi „Nieudzielenie przez zakładową organizację związkową informacji o wszystkich pracownikach korzystających z jej obrony, żądanej przez pracodawcę bez rzeczowej potrzeby, nie zwalnia pracodawcy z obowiązku współdziałania z tą organizacją w indywidualnych sprawach ze stosunku pracy”. Tak uznał Sąd Najwyższy w uchwale z 21 listopada 2012 r. (III PZP 6/12).

W ten sposób dokonał wykładni art. 30 ust. 21 ustawy z 21 maja 1991 r. o związkach zawodowych (tekst jedn. DzU z 2001 r. nr 79, poz. 854 ze zm., dalej ustawa). Niedawno ukazało się długo oczekiwane uzasadnienie do tej uchwały. Potwierdziło ono wcześniejsze przewidywania, że SN sprzeciwi się prawu pracodawcy do żądania od związku imiennej listy pracowników objętych jego obroną.

SN przedstawił kilka istotnych argumentów na poparcie swojego stanowiska. Nadal jednak nie rozstrzygnął wielu problemów praktycznych związanych ze stosowaniem art. 30 ust. 21 ustawy. Zgodnie z tym przepisem w indywidualnych sprawach z zakresu prawa pracy, w których przepisy zobowiązują pracodawcę do współdziałania z organizacją związkową, musi on zwrócić się do niej o informację dotyczącą podwładnych korzystających z obrony.

W praktyce, doktrynie i orzecznictwie powstała wątpliwość, czy pracodawca:

- może poprosić związek zawodowy o zbiorczą listę członków oraz innych osób objętych jego obroną, którą związki mają następnie obowiązek aktualizować, przy czym nieprzedstawienie lub nieaktualizowanie takiej listy zwalnia pracodawcę ze współdziałania ze związkiem w indywidualnych sprawach ze stosunku pracy, czy też

- musi każdorazowo przed podjęciem czynności wymagającej współdziałania ze związkiem pytać go o to, czy pracownik jest członkiem lub bronionym nieczłonkiem, przy czym dopiero brak odpowiedzi na pytanie lub odpowiedź negatywna zwalniają pracodawcę z wymogu współdziałania z organizacją w indywidualnej sprawie ze stosunku pracy konkretnego pracownika?

Dotychczasowe wyroki

Pierwotnie Sąd Najwyższy przyznawał, że pracodawca powinien każdorazowo zwracać się do związku z indywidualnym pytaniem. Miał ustalić, czy pracownik, wymieniony z imienia i nazwiska, korzysta z jego obrony (np. wyrok z 21 kwietnia 1999 r., I PK 36/99).

Dopiero jeżeli związek nie odpowiedział (lub odpowiedział negatywnie), pracodawca był zwolniony z wymogu współdziałania z organizacją w sprawie tego zatrudnionego (np. wyroki SN z: 20 lipca 2000 r., I PKN 748/99 i 7 maja 2007 r. II PK 305/06).

Z upływem lat SN dopuścił możliwość żądania informacji zbiorczej, dotyczącej wszystkich korzystających z obrony związku (np. wyrok SN z 25 lipca 2003 r., I PK 305/02) oraz wskazał na konieczność aktualizowania tej listy przez związek.

Podobnie uznał SN w wyroku z 22 czerwca 2004 r. (II PK 2/04). Stwierdził, że pracodawca nie musi ponawiać wniosku o informację o objęciu pracownika obroną związku przed podejmowaniem każdej czynności wymagającej współdziałania z syndykatem, a do związku należy aktualizacja wykazu pracowników korzystających z jego obrony.

Pogląd ten potwierdził w wyroku z 22 czerwca 2007 r. (II PK 331/06), zgodnie z którym pracodawca spełnia swój obowiązek przewidziany w art. 30 ust. 21 ustawy, jeśli zwraca się o udzielenie informacji o pracownikach korzystających z obrony organizacji związkowych.

Natomiast prawnym obowiązkiem związku jest przekazanie pracodawcy prawidłowej, aktualnej i rzetelnej informacji dotyczącej pracowników podlegających jego obronie. Zdaniem SN warunki te spełnia w zasadzie tylko podanie imiennej listy korzystających z takiej opieki.