- Zleceniobiorca poinformował nas, że od 13 września br. podejmie pracę na etacie w innej firmie z pensją wyższą niż minimalna. Dotąd odprowadzaliśmy za niego obowiązkowo składki społeczne (bez chorobowej) oraz zdrowotną. Od 13 września w zakresie ubezpieczeń nic się nie zmieni, bo zleceniobiorca chce kontynuować ubezpieczenia społeczne. Czy mimo to trzeba tę zmianę zgłosić w ZUS? – pyta czytelnik.
W sytuacji wskazanej przez czytelnika nie zmieni się co prawda rodzaj ubezpieczeń, na które są opłacane składki, ale społeczne nie będą już obowiązkowe. A to oznacza, że jednak nastąpi zmiana i trzeba ją zgłosić do ZUS.
Zatrudnienie zleceniobiorcy, dla którego ta praca jest jedyną, wymaga zgłoszenia go do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego, rentowych, wypadkowego i zdrowotnego. O tym, czy opłacać składkę chorobową, decyduje sam zainteresowany.
Wraz z podjęciem przez zleceniobiorcę dodatkowego zatrudnienia w ramach stosunku pracy zawartego z innym podmiotem, jego sytuacja ubezpieczeniowa może się zmienić. Dochodzi wówczas do zbiegu tytułów do ubezpieczeń, który rozstrzyga się, uwzględniając wynagrodzenie osiągane miesięcznie z tytułu etatu.
Umowa o pracę zawsze oznacza obowiązek ubezpieczeniowy. Nie mają znaczenia warunki zatrudnienia. Pensja za wykonywanie umowy o pracę, która w przeliczeniu na miesiąc stanowi kwotę nie niższą od minimalnego wynagrodzenia, zwalnia natomiast z konieczności opłacania składek społecznych ze zlecenia. Jedyną obowiązkową pozostaje zdrowotna. W 2012 r. minimalna płaca wynosi 1500 zł brutto, a w przypadku osób rozpoczynających karierę zawodową jest to w pierwszym roku pracy 80 proc. tej kwoty (obecnie 1200 zł).
Zakres ubezpieczeń ze zlecenia nie zmieni się natomiast wtedy, gdy przychód z etatu będzie niższy od minimalnego wynagrodzenia. Umowa cywilna pozostaje wówczas tytułem do opłacania obowiązkowych składek społecznych.
Charakter ubezpieczeń emerytalno-rentowych z tytułu umowy-zlecenia, o której mowa w pytaniu, zmieni się z obowiązkowych na dobrowolne od dnia nawiązania stosunku pracy (tj. od daty określonej w umowie jako dzień rozpoczęcia pracy, a jeżeli terminu tego nie określono od dnia zawarcia umowy). Dzieje się tak z uwagi na wysokość pensji z etatu, która będzie przekraczać minimalną kwotę wynagrodzenia. W takiej sytuacji obowiązkowym ubezpieczeniem pozostałoby zdrowotne. Zleceniobiorca chce jednak przystąpić do ubezpieczenia emerytalno-rentowego. W związku z tym dodatkowo powstanie konieczność opłacania składki wypadkowej.
W tej sytuacji nie ma natomiast możliwości przystąpienia do ubezpieczenia chorobowego, nawet gdyby zleceniobiorca zmienił zdanie i zechciał być nim objęty. Dobrowolne ubezpieczenie chorobowe jest bowiem wyłączone, jeśli nie towarzyszy obowiązkowym emerytalno-rentowym.
Przejście z ubezpieczeń obowiązkowych na dobrowolne to modyfikacja tzw. schematu ubezpieczeń. Aby ją zgłosić, najpierw konieczne jest wyrejestrowanie osoby z dotychczasowych ubezpieczeń na druku ZUS ZWUA od 13 września, a następnie dokonanie jej ponownego zgłoszenia od tej daty zgodnie z aktualnym schematem.
Zleceniobiorca zostanie objęty dobrowolnymi ubezpieczeniami od dnia wskazanego we wniosku (zgłoszenia na ZUS ZUA), nie wcześniej jednak niż od daty, w której zostanie on złożony. O ile jednak od tego samego dnia powstanie obowiązek ubezpieczenia wypadkowego, o tyle zdrowotne obligatoryjne jest zarówno do 12, jak i od 13 września bez względu na datę dokonania nowego zgłoszenia.
Zgłoszenia do dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych oraz obowiązkowego zdrowotnego trzeba dokonywać od tej samej daty. Dlatego w sytuacji, gdyby wystąpiła przerwa między ustaniem obowiązkowych ubezpieczeń społecznych zleceniobiorcy a zgłoszeniem do dobrowolnych, przez okres tej luki powinien on być zgłoszony do ubezpieczenia zdrowotnego na ZZA.
Przykład
Pan Jerzy pracuje na zlecenie. Od 6 września 2012 r. podjął pracę na cały etat. Od tego dnia z umowy-zlecenia nie musi opłacać składek społecznych, ale wyraził taką chęć. Zleceniodawca w pierwszej kolejności musi wyrejestrować go z dotychczasowych ubezpieczeń od 6 września na druku ZWUA. Następnie przekazuje dokumenty odpowiednio do daty złożenia wniosku o objęcie dobrowolnymi ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi:
Wariant I
Pan Jerzy wniósł o objęcie go dobrowolnymi ubezpieczeniami od 6 września. Zleceniodawca w tym dniu przekazał wniosek w tej sprawie, dokonując zgłoszenia do dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnego, rentowych oraz do obowiązkowego wypadkowego i zdrowotnego na ZUS ZUA.
Wariant II
Pan Jerzy dopiero 20 września zadeklarował chęć przystąpienia do dobrowolnych ubezpieczeń emerytalno-rentowych. W tym przypadku między złożeniem ZWUA i ZUA według zasad wskazanych w wariancie I konieczne jest:
- złożenie ZZA ze zgłoszeniem zleceniobiorcy do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego od 6 września,
- wyrejestrowanie go z tego ubezpieczenia od 20 września na ZWUA.