Jeśli zmiany organizacyjne w szkole uniemożliwiają zatrudnienie nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć oraz nie ma warunków, aby uzupełnić mu tygodniowy obowiązkowy wymiar zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych w innej szkole, dyrektorowi wolno zaproponować mu zmniejszenie pensum.
Z tym że zaproponowana liczba godzin nie może być niższa niż połowa obowiązkowego pensum. Takie prawo daje art. 22 ust. 2 KN. Dyrektor musi wtedy przygotować dla nauczyciela wypowiedzenie zmieniające.
Co umieścić
Stosuje się do niego wszystkie przepisy o wypowiedzeniu definitywnym (rozwiązującym stosunek pracy). W wypowiedzeniu zmieniającym należy jednak:
- wypowiedzieć dotychczasowe warunki pracy i (lub) płacy (wypowiadam umowę o pracę w części dotyczącej np. wymiaru etatu),
- wskazać okres wypowiedzenia (z zachowaniem trzymiesięcznego okresu, który upłynie np. 31 sierpnia 2012 r.),
- określić proponowane warunki zatrudnienia (po upływie okresu wypowiedzenia zamiast dotychczasowych warunków pracy i płacy, tj. od 1.09.2012 r. proponuję Pani/Panu następujące warunki zatrudnienia ...........................),
- wskazać przyczyny wypowiedzenia (np. zmiany organizacyjne, zmiany planu nauczania),
- poinformować o możliwości odmowy przyjęcia proponowanych warunków płacowych (jednocześnie informuję, że do połowy okresu wypowiedzenia może Pani/Pan odmówić przyjęcia proponowanych warunków zatrudnienia – wówczas umowa o pracę ulegnie rozwiązaniu z upływem okresu wypowiedzenia; w przypadku braku odmowy uważa się, że pracownik przyjął proponowane warunki),
- pouczyć o prawie odwołania się do sądu pracy (informuję, że w terminie 7 dni od daty otrzymania niniejszego wypowiedzenia przysługuje Pani/Panu prawo odwołania się do sądu pracy w ..................).
Jak zareaguje
Gdy dyrektor wręczy wypowiedzenie zmieniające, a nauczyciel nie odmówi przyjęcia nowych warunków, to po upływie okresu wymówienia zmieniają się warunki zatrudnienia w części objętej wypowiedzeniem. Miesiąca, w którym wręczono wymówienie, nie wlicza się do jego okresu (art. 30 § 21 k.p.). Aby zatem nowe warunki obowiązywały od 1 września, wypowiedzenie trzeba dać do końca maja. Jeśli więc np. nauczyciel otrzymał je 4 lipca, to jego warunki zatrudnienia zmienią się od 1 listopada.
Nauczyciel do połowy okresu wypowiedzenia może przyjąć bądź odrzucić zaproponowane warunki. Jeżeli odrzuci, wymówienie staje się definitywne, co oznacza, że po jego upływie stosunek pracy rozwiązuje się. Wówczas nie trzeba wręczać nowego wypowiedzenia, tym razem definitywnego, gdyż to wypowiadające warunki pracy i płacy zmienia automatycznie swój charakter na definitywne. Z praktycznego punktu widzenia ważne jest zatem, aby wypowiedzenie zmieniające złożyć przed końcem maja, gdyż w razie odmowy jego przyjęcia, stosunek pracy rozwiąże się z końcem roku szkolnego.
Jeśli przyczyna wypowiedzenia zmieniającego leży po stronie pracodawcy i mieści się w przesłankach z art. 20 ust. 1 pkt 2 KN, nauczyciel zachowuje prawo do odprawy. Należy przy tym pamiętać, że brak zgody tego zaangażowanego na podstawie mianowania na ograniczenie zatrudnienia w trybie określonym w art. 22 ust. 2 KN nie może stanowić wyłącznego kryterium doboru go do zwolnienia z art. 20 ust. 1 pkt 2 tej Karty (wyrok SN z 3 października 2006 r., III PK 57/06). Przepisy nie określają formy, w jakiej nauczyciel powinien złożyć oświadczenie o odmowie przyjęcia proponowanych warunków. Może to być nawet ustnie.
Jeśli przyjmie nowe warunki, to zasadą jest, że ograniczenie zatrudnienia następuje na określony czas – na rok szkolny, w którym nie ma możliwości zatrudnienia go w pełnym wymiarze zajęć. W okresie następnego roku, jeżeli z projektu arkusza organizacyjnego wynika, że znowu nie będzie szans na zatrudnienie nauczyciela na podstawie mianowania w pełnym wymiarze zajęć, procedura powtarza się. Gdyby nauczyciel nie zgodził się na kolejną obniżkę zajęć albo gdyby okazało się, że nie można zaproponować co najmniej obowiązkowego ich wymiaru, dyrektor wypowiada mu stosunek pracy.
Ponadto nauczyciel ma prawo odwołać się do sądu pracy od takiego wymówienia i nie jest to równoznaczne z odrzuceniem proponowanych warunków zatrudnienia.
Godziny w innej szkole
Organ prowadzący szkołę może nakazać nauczycielowi podjęcie pracy w innej szkole lub szkołach na tym samym stanowisku, aby uzupełnił tygodniowy obowiązkowy wymiar zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych nie więcej niż połowa obligatoryjnego ich wymiaru. Nauczyciel musi się zgodzić na propozycję pracy na innym stanowisku.
Mianowanie na pełny etat
Z zasady nauczyciel mianowany musi być zatrudniony na cały etat. Jeśli nie ma odpowiedniej liczby godzin, korzystnym dla szkoły rozwiązaniem (choć mało popularnym) jest wypowiedzenie stosunku pracy zatrudnionemu na podstawie mianowania, a następnie zaangażowanie go od nowego roku szkolnego na umowę o pracę w niepełnym wymiarze zajęć.