Kiedy dieta za podróż służbową bez składek do ZUS

O tym, czy i jak pobrać składki na ZUS i zaliczkę na PIT przesądza charakter prawny wypłacanych świadczeń. To oczywiste. Pracownicy mają prawo do diet na zwiększone koszty utrzymania zarówno z tytułu wyjazdów na terenie kraju, jak i za granicę. Nie należy od nich opłacać danin na ZUS.

To wynika bezpośrednio z § 2 ust. 1 pkt 15 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU nr 161, poz. 1106 ze zm.). Przesądza on, że wyłączone z oskładkowania są diety

i inne należności  z tytułu podróży służbowej do wysokości określonej w przepisach przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju.

Chodzi o dwa rozporządzenia dla budżetówki z 19 grudnia 2002 r. – jedno mówi o należnościach przysługujących za krajowe podróże służbowe (DzU nr 236, poz. 1990 ze zm.), drugie o tych przysługujących za wojaże zagraniczne (DzU nr 236, poz. 1991 ze zm.).

A należnościami tymi są diety, zwrot kosztów przejazdów i dojazdów, noclegów, zwrot innych wydatków określonych przez pracodawcę odpowiednio do uzasadnionych potrzeb. Wszystkie te świadczenia wypłacane z tytułu podróży służbowej są zwolnione ze składek na ubezpieczenia społeczne.

Wyjazd służbowy czy zwykłe obowiązki

Mobilny pracownik nie zawsze jest w podróży służbowej. Wypłacane mu świadczenia z tytułu przemieszczania się trzeba oskładkować wtedy, kiedy zatrudniony wykonuje swoje czynności wynikające z angażu na dużym obszarze.

Tak jest u kierowcy transportu międzynarodowego odbywającego podróże służbowe w zakresie wykonywania umówionej pracy i na określonym w angażu obszarze jako miejsce świadczenia pracy. Nie jest on zatem w podróży służbowej w rozumieniu art. 77

5

§ 1 k.p.

Z tą konkluzją wynikającą z uchwały Sądu Najwyższego z 19 listopada 2008 r. (II PZP 11/08) zgadza się ZUS i przytacza powyższą argumentację w decyzji nr 31 z 7 marca 2011 r. (znak: Dl/100000/451/83/ 2011). A skoro diety wypłacane przez pracodawców kierowcom transportu międzynarodowego w rzeczywistości nie są dietami przysługującymi z tytułu podróży służbowej – bo nie ma mowy o podróży służbowej – to według interpretacji ZUS wypłacone pracownikom mobilnym diety nie korzystają ze zwolnienia z podstawy wymiaru składek na podstawie § 2 ust. 1 pkt 15 świadczenia i powinny zostać oskładkowane na zasadach ogólnych.

Zielone światło z przepisów

Jednak wydając decyzję nr 31, ZUS prawdopodobnie nie wziął pod uwagę zmienionych przepisów ustawy o czasie kierowców. Ta została znowelizowana ustawą z 12 lutego 2010 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym oraz o zmianie niektórych innych ustaw (DzU nr 43, poz. 246), która obowiązuje od 3 kwietnia 2010 r. Wprowadziła ona do ustawy z 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców (DzU nr 92, poz. 879 ze zm.) przepisy dotyczące podróży służbowych kierowców.

Do ustawy o czasie pracy kierowców doszedł też art. 21a. Stanowi on, że kierowcy w podróży służbowej przysługują należności na pokrycie kosztów związanych z wykonywaniem tego zadania służbowego, ustalane na zasadach określonych w art. 77

5

§ 3 – 5 k.p.

Przepisy te jednoznacznie stwierdzają, że kierowca wykonujący pracę w warunkach określonych w art. 2 pkt 7 jest w podróży służbowej. To zaś uprawnia go do diet w znaczeniu kodeksu pracy. Te natomiast do wysokości określonych w rozporządzeniach o podróżach służbowych dla budżetówki nie stanowią podstawy wymiaru składek.

Czy zatem ZUS, wydając decyzję w marcu 2011 r., nie zauważył zmian w przepisach funkcjonujących wówczas prawie od roku?

Zmiana linii orzeczniczej

W sukurs pracodawcom prowadzącym krajowy i międzynarodowy transport samochodowy przyszedł Sąd Najwyższy.

W wyroku z 24 listopada 2011 r. (I UK 180/11) potwierdził, że na podstawie art. 21a i art. 2 pkt 7 ustawy o czasie pracy kierowców w ramach odbywanych wyjazdów zagranicznych kierowcom przysługują należności na pokrycie kosztów związanych z realizacją zleconych im zadań służbowych poza siedzibą pracodawcy, których nie mogli oni wykonać w granicach umówionej dniówki pracy oraz bez ograniczenia możliwości wyżywienia i rodzinnego lub pracowniczego odpoczynku w miejscu stałego zamieszkania lub pobytu.

Kiedy podróż jest służbowa

Zgodnie z art. 77

5

§ 1 k.p. pracownik, który wykonuje na polecenie pracodawcy zadanie służbowe poza siedzibą pracodawcy lub poza stałym miejscem pracy, ma prawo do należności na pokrycie kosztów związanych z podróżą służbową.

W przypadku kierowców, jest to z kolei każde zadanie służbowe polegające na wykonywaniu na polecenie pracodawcy:

- przewozu drogowego poza miejscowość, w której mieści się siedziba lub inne miejsce prowadzenia działalności przez pracodawcę – w szczególności filie, przedstawicielstwa i oddziały,

- wyjazdu poza miejscowość, o której mowa, w celu przewozu drogowego.

Tak mówi art. 2 pkt 7 ustawy z 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców (DzU nr 92, poz. 879 ze zm.).