Stawkę podatków bezpośrednich (przede wszystkim dochodowego) ustala się nie tylko na poziomie państwowym, ale także na poziomie kantonów, które wręcz rywalizują, aby korzystnym opodatkowaniem przyciągnąć do siebie osoby fizyczne czy spółki.

Podatek od nieruchomości czy od spadków i darowizn jest płacony w kantonach ze stawką zależną od kantonu, w którym przebywamy.

Daninę można wynegocjować

Co ciekawe i raczej niespotykane w innych krajach, w Szwajcarii osoby fizyczne (raczej te bogatsze) mogą negocjować z fiskusem wysokość swojego obciążenia podatkowego (poza kantonem Zurych) i w konsekwencji zawarcia tzw. porozumienia podatkowego płacić dogodną dla siebie stawkę podatku.

Przed zawarciem porozumienia należy spełnić określone warunki, różniące się w zależności od kantonu negocjującego. Jeden z nich jest jednak uniwersalny. I tak porozumienie powinno być zawarte z osobą, która nie ma obywatelstwa Szwajcarii i nie była rezydentem tego kraju przez ostatnie dziesięć lat.

Ponadto, co do zasady, nie powinna osiągać istotnych dochodów z działalności gospodarczej ani pracować na terytorium Konfederacji. W ramach negocjacji ustalana jest wysokość dochodu, od którego oblicza się należny podatek dochodowy zgodnie z ogólnymi zasadami obowiązującymi w wybranym kantonie.

Co istotne, taka stawka jest niezależna od dochodów faktycznie uzyskiwanych przez negocjującą osobę. Dlaczego? Otóż najczęściej dla celów zawarcia porozumienia podatkowego bierze się przewidywane wydatki takiej osoby w Szwajcarii, a rzeczywiste dochody nie muszą być faktycznie deklarowane.

Niesprawiedliwość tego rozwiązania dostępnego dla zagranicznych milionerów od dawna spędza sen z powiek szwajcarskim bogaczom (jak tenisista Roger Federer).

Z zeznaniem lub bez

Podatek dochodowy składa się co do zasady z trzech części: gminnej, kantonalnej i federalnej. Wysokość podatku dochodowego, wliczając składnik podatku państwowego i kantonalnego oraz gminnego, różni się w zależności od statusu podatnika i wynosi od 22,4 do 42,2 proc. (maksymalna stawka podatku dochodowego pobieranego przez Konfederację to 11,5 proc.).

W większości przypadków to pracodawca szwajcarski jest zobowiązany potrącić te podatki od wynagrodzenia wypłaconego cudzoziemcowi. Wówczas najczęściej nie ma obowiązku składania szwajcarskiego zeznania podatkowego. Jeśli jednak dochód lub majątek nierezydenta podatkowego Szwajcarii przekracza dany próg dochodu do opodatkowania, zeznanie podatkowe powinno być złożone.

Podobny obowiązek wystąpi, gdy osiąga on inne dochody ze źródeł położonych na terytorium Szwajcarii. Osoba, która jest zobowiązana do złożenia zeznania podatkowego w Szwajcarii, powinna złożyć je do końca marca następującego po danym roku podatkowym. Rok podatkowy to rok kalendarzowy.

Istnieje możliwość przedłużenia tego terminu do 30 listopada roku następującego po danym roku podatkowym, jeśli zeznanie roczne danej osoby przygotowuje w jej imieniu doradca podatkowy.

Opłata od majątku

Na szwajcarskich podatnikach spoczywa obowiązek odprowadzania kantonalnego podatku od majątku.

Rezydenci podatkowi Szwajcarii płacą roczny podatek od całości majątku ulokowanego w Szwajcarii, natomiast nierezydenci są zobowiązani do odprowadzania podatku od majątku pochodzącego z działalności wykonywanej na terytorium Szwajcarii oraz od dochodów z nieruchomości zlokalizowanych w tym kraju.

Wysokość podatku od majątku różni się w zależności od kantonu, przy czym średnio nie przekracza 1,5 proc. Osoby, których majątek nie osiągnie określonej przez kanton wielkości, mogą korzystać ze zwolnienia.

VAT i CIT

Podstawowa stawka podatku od wartości dodanej wzrosła od 2011 r. do 8 proc. (poprzednio 7,6 proc.). Wzrosła także wysokość stawek obniżonych. Wynoszą one odpowiednio 3,8 proc. (wzrost o 0,2 proc.) i 2,6 proc. (wzrost o 0,1 proc.).

Co ciekawe Szwajcaria wprowadziła system podatku od wartości dodanej dopiero w 1995 r. i, mimo że nie jest członkiem Unii Europejskiej, system ten jest w praktyce zgodny z regulacjami prawa wspólnotowego. Próg, przy którym obowiązuje rejestracja firmy jako podatnika VAT na terenie Konfederacji, wynosi obecnie 100 tys. franków szwajcarskich.

Polski przedsiębiorca, który kupił towary i usługi na terenie Szwajcarii, może ubiegać się o zwrot VAT, jednak powinien korzystać z pomocy szwajcarskiego pośrednika i pamiętać o tym, że ewentualny zwrot nastąpić może tylko na szwajcarskie konto. Wniosek o zwrot można złożyć najwcześniej po upływie roku kalendarzowego, którego on dotyczy.

Co do zasady jest na to sześć miesięcy, ale trzeba zdążyć przed 30 czerwca, przy czym decyduje data stempla pocztowego. Wnioski wysłane po terminie nie są rozpatrywane. Za dany rok kalendarzowy można złożyć tylko jeden wniosek. Musi on być wypełniony w jednym z urzędowych języków obowiązujących na terenie Szwajcarii.

W Szwajcarii spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i akcyjne uiszczają podatki od zysku oraz od kapitału (istnieją różne ulgi). Podatek od zysku (korporacyjny) wynosi na szczeblu federalnym 8,5 proc., a w kantonach są to z reguły stawki progresywne. W konsekwencji stawka podatku dochodowego od osób prawnych wynosi od 13 do 22 proc.

Podatek od kapitału nie występuje jako podatek państwowy, a w poszczególnych kantonach określony jest jedną stawką lub widełkami. Kantony zainteresowane są tworzeniem na ich terenie zagranicznych firm i proponują ulgi. Zwalniają również holdingi od wszystkich podatków dochodowych (tzw. przywilej holdingowy).

Praca najemna Polaka

Reguły opodatkowania dochodu Polaka pracującego w Szwajcarii ustalone są w polsko-szwajcarskiej umowie o unikaniu podwójnego opodatkowania z 2 września 1991, zgodnie z którą dochody te będą opodatkowane w Szwajcarii, z wyjątkiem, gdy:

• odbiorca dochodu przebywa tam przez okres lub okresy nieprzekraczające łącznie 183 dni podczas danego roku kalendarzowego oraz

• wynagrodzenia są wypłacane przez pracodawcę lub w imieniu pracodawcy, który nie ma miejsca zamieszkania lub siedziby w Szwajcarii, oraz

• wynagrodzenia nie są ponoszone przez zakład lub stałą placówkę, którą pracodawca posiada w Szwajcarii.

Wtedy  dochody Polaka opodatkowane byłyby w Polsce (sytuacje te najczęściej dotyczą delegowania pracownika do pracy w innym kraju). Oba kraje przyjęły metodę unikania podwójnego opodatkowania zwaną metodą wyłączenia z progresją, gdzie dochód

z drugiego kraju zwalniany jest od opodatkowania, ale używany do określenia efektywnej stawki podatku. Nie dotyczy to określonych dochodów kapitałowych, gdzie odlicza się podatek zapłacony w drugim kraju.