- Z umowy o pracę wynika, że zatrudniany przez nas pracownik jest informatykiem. W zakresie swoich obowiązków tworzy programy komputerowe, ale to nie wynika z żadnych dokumentów. C
o powinniśmy zrobić, aby nabyć do utworów majątkowe prawa autorskie i jak rozliczyć wynagrodzenie pracownika na liście płac? Z tytułu praw autorskich przysługują mu bowiem 50-proc. koszty uzyskania przychodu. Czy należy je zastosować do całej pensji, czy tylko do jej części? A może pobory za tworzenie programów komputerowych powinny być przedmiotem drugiej umowy?
– pyta czytelnik.
Program komputerowy to w świetle prawa autorskiego dzieło, do którego przynależą prawa majątkowe i osobiste. Te ostatnie przysługują zawsze twórcy. Pierwsze co do zasady też. Wyjątek dotyczy sytuacji, gdy mają charakter pracowniczy, a tak jest, gdy podwładny stworzy dzieło w zakresie obowiązków pracowniczych.
Wtedy, jeśli umowa o pracę nie stanowi inaczej, prawa majątkowe do niego przysługują pracodawcy. Tak stanowi art. 12 i art. 74 pkt 3 ustawy z 4 lutego 1994 o prawie autorskim i prawach pokrewnych (DzU z 2006 r. nr 90, poz. 631 ze zm., dalej prawo autorskie).
Jakikolwiek związek to za mało
Aby szef nabył autorskie prawa majątkowe do dzieła, nie wystarczy jakikolwiek związek łączący jego powstanie ze stosunkiem pracy. Wskazany art. 74 prawa autorskiego zastrzega bowiem, że chodzi o utwór pracowniczy, który powstał nie tylko w czasie pracy, ale w wyniku wykonywania obowiązków pracowniczych. To oznacza, że kluczową sprawą jest zakres obowiązków podwładnego.
Przykład
W dziale informatycznym pracuje jeden programista i administrator baz danych, który na polecenie pracodawcy stworzył program komputerowy do wewnętrznej komunikacji w firmie.
Szef od razu przesądził, że przysługują mu prawa majątkowe do dzieła, bo informatyk jest na etacie.
Pracodawca nie ma racji, bo z angażu wynika, że zatrudniony jest administratorem baz danych, a nie programistą. Dlatego autorskie prawa majątkowe i osobiste nie przysługują szefowi.
W opisywanym przypadku było podobnie. Obowiązek tworzenia programów komputerowych zupełnie w angażu pominięto, a samo stanowisko informatyka to za mało, aby nabyć prawa majątkowe do programów komputerowych.
Chcąc to zmienić, pracodawca powinien zmodyfikować zatrudnionemu rodzaj pracy, wpisując, że jest to informatyk/programista, albo pozostać przy informatyku, a obowiązek tworzenia programów komputerowych sprecyzować w dodatkowym zakresie obowiązków.
Modyfikacja angażu
Tak czy owak każda z tych modyfikacji wymaga zmiany dotychczasowych warunków pracy. Tego z kolei można dokonać w wyniku porozumienia albo wypowiedzenia zmieniającego.
Jeżeli zatrudniony na konsensus się nie zgodzi a wypowiedzenie zmieniające odrzuci, to spowoduje, że umowa o pracę rozwiąże się z jego inicjatywy.
Jeśli natomiast zgodzi się na zmiany, to w zmodyfikowanej umowie o pracę można wskazać:
- potwierdzenie, że w wyniku wykonywanej pracy może dojść do stworzenia utworów pracowniczych,
- obowiązek dostarczenia utworu,
- termin na ewentualne rozpowszechnienie dzieła,
- sposób ustalenia ewentualnego wynagrodzenia z tytułu przeniesienia praw majątkowych,
- zakaz naruszania praw majątkowych należących już do pracodawcy.
Bez wątpienia nie należy wpisać, że „prawa majątkowe do wszystkich utworów wykonanych przez pracownika bez względu na to, dla kogo zostaną stworzone, przechodzą na pracodawcę”.
Takie postanowienie przekracza bowiem ustawowe zasady, bo art. 41 prawa autorskiego pozwala przenieść autorskie prawa majątkowe na inną osobę tylko wtedy, gdy nie gwarantuje tego ustawa, ale nie daje stronom pełnej swobody.
Ta jest nieważna w części dotyczącej wszystkich utworów lub wszystkich utworów określonego rodzaju tego samego twórcy mających powstać w przyszłości.
Zwykłe i zryczałtowane
Tworzenie utworów przez pracowników rodzi także określone skutki podatkowe. Chodzi o to, że wynagrodzenie za pracę, w ramach której tworzono utwory, to przychód z tytułu praw autorskich. Do niego, zgodnie z art. 22 ust. 9 pkt 3 ustawy o PIT, stosujemy zryczałtowane 50-proc. koszty uzyskania przychodu (KUP).
W opisywanym przypadku obejmą one tylko część poborów, bo przecież tworzenie programów komputerowych to niejedyne obowiązki zatrudnionego. Pracownik robi też inne rzeczy, niebędące dziełem w rozumieniu prawa autorskiego.
Do przychodu z racji tych obowiązków należy zastosować zwykłe KUP: podstawowe 111,25 zł albo podwyższone 139,06 zł.
W związku z tym podziałem istnieje wątpliwość, jak podwójne KUP zastosować na liście płac:
- na tworzenie programów komputerowych zawrzeć z pracownikiem odrębną umowę o pracę,
- w ramach jednej umowy podzielić pobory na wynagrodzenie za pracę i ryczałt z tytułu praw autorskich czy
- co miesiąc z całej pensji wydzielać wartość wynagrodzenia, która zgodnie z prowadzoną ewidencją stanowi rekompensatę pracy nad utworem.
Zasadne jest ostatnie rozwiązanie, co potwierdza Izba Skarbowa w Warszawie w piśmie z 8 lipca 2010 (IPPB2/415-308/ 10-4/MG). Czytamy w nim, że podział wynagrodzenia jest możliwy, ale tylko jeśli pracodawca prowadzi odpowiednią ewidencję czasu pracy.
Zatem w opisywanym przypadku pracodawca musi wiedzieć, na potrzeby ewentualnej kontroli urzędu skarbowego, ile godzin zatrudniony przeznaczył w danym miesiącu na tworzenie programów komputerowych. Takie poglądy prezentują przynajmniej organy podatkowe.
Przykład
Pracownik ma stanowisko informatyka. Do jego zakresu obowiązków należy tworzenie programów komputerowych. W lutym z tego tytułu zarobił 8000 zł (z prowadzonej przez pracodawcę ewidencji wynika, że taka kwota jest odzwierciedleniem jego twórczej pracy). Pozostałe 4000 zł to pobory za obsługę użytkowników.
Listę płac można zrobić dla każdego z przychodów oddzielnie albo łącznie.
W tym ostatnim przypadku odrębnie liczymy składki społeczne (dla każdego przychodu odrębnie i dodatkowo dla jego sumy, aby od tej wartości policzyć składkę zdrowotną) oraz KUP. Razem z kolei składkę zdrowotną, podstawę opodatkowania, podatek, zaliczkę do US oraz kwotę do wypłaty już od zsumowanych przychodów netto.
LISTA PŁAC ZA LUTY 2011
Przychód
Z tytułu tworzenia programów komputerowych 8000 zł
Za obsługę użytkowników IT 4000 zł
Składki na ubezpieczenia społeczne
podstawa wymiaru 8000 zł
składka emerytalna
8000 zł x 9,76 proc. = 780,80 zł
składki rentowe
8000 zł x 1,5 proc. = 120 zł
składka chorobowa
8000 zł x 2,45 proc. = 196 zł
razem 1096,80 zł
podstawa wymiaru 4000 zł
składka emerytalna 4000 zł x 9,76 proc. = 390,40 zł
składki rentowe 4000 zł x 1,5 proc. = 60 zł
składka chorobowa
4000 zł x 2,45 proc. = 98 zł
razem 548,40 zł
Razem 1096,80 zł + 548,40 zł = 1645,20 zł
Składka na ubezpieczenie zdrowotne
- podstawa wymiaru
12000 zł – 1645,20 zł = 10354,80 zł
- pełna składka zdrowotna
10354,80 zł x 9 proc. = 931,93 zł
- składka zdrowotna do odliczenia z podatku
10354,80 zł x 7,75 proc. = 802,50 zł
Koszty uzyskania przychodu
(8000 zł – 1096,80 zł) x 50 proc. = 3451,60 zł
dla pensji nieobjętej prawami autorski (4000 zł) są stałe. Wynoszą 111,25 zł (zakładamy, że są podstawowe)
Razem 3451,60 zł + 111,25 zł = 3562,85 zł
Podatek dochodowy
- podstawa opodatkowania
12000 zł – (1645,20 zł + 3451,60 zł + 111,25 zł) = 6791,95 zł, po zaokrągleniu 6792 zł
- pełny podatek (6792 zł x 18 proc.) – 46,33 zł
(zakładamy, że pracownik złożył PIT 2) = 1176,23 zł
- podatek do odprowadzenia do urzędu skarbowego
1176,23 zł – 802,50 zł = 373,73 zł; po zaokrągleniu 374 zł
Kwota do wypłaty 12000 zł – (1645,20 zł + 931,93 zł + 374 zł) = 9048,87 zł
Trochę teorii, trochę praktyki
Szef nie nabędzie automatycznie autorskich praw majątkowych do utworów stworzonych przez pracownika, tylko dlatego że:
- zostały one wykonane w czasie pracy,
- pracownik posłużył się urządzeniami lub materiałami należącymi do zakładu,
- pracodawca sfinansował powstałe dzieła,
- w tworzeniu utworów uczestniczyli inni pracownicy firmy.
Zobacz więcej:
Dochody pracownika i zleceniobiorcy
»
»
»
»
»
