Zasada jest taka, że każdy odpowiada sam za swoje podatki. Wynika to jednoznacznie z treści art. 26 [link=http://akty-prawne.rp.pl/Dokumenty/Ustawy/1995_99/DU1997Nr137poz%20926a.asp]ordynacji podatkowej [/link](dalej op). Zgodnie z nim podatnik odpowiada całym swoim majątkiem za wynikające z zobowiązań podatkowych podatki.

Jeśli jednak pozostaje w związku małżeńskim, to za jego nieuregulowane należności odpowiedzialność poniesie również małżonek. Nie uchroni go od tego – w pewnych sytuacjach – nawet rozwód czy separacja.

[srodtytul]Gdy jest wspólny majątek...[/srodtytul]

Odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe w przypadku małżonków ma związek z ustrojem majątkowym, jaki przyjęli. Regułą jest wspólność majątkowa. Powstaje ona z mocy ustawy z chwilą zawarcia małżeństwa.

Ordynacja podatkowa zakłada, że w przypadku małżonków odpowiedzialność obejmuje majątek odrębny podatnika (ten, który posiadał przed zawarciem małżeństwa) oraz majątek wspólny podatnika i jego małżonka (dorobek nabyty w czasie trwania małżeństwa przez oboje małżonków lub przez jedno z nich).

[srodtytul]...i gdy go brak[/srodtytul]

Małżonkowie mogą jednak zdecydować się na wspólność umowną (rozszerzoną lub ograniczoną) albo na rozdzielność majątkową. W takiej sytuacji inny będzie zakres ich odpowiedzialności.

Co do zasady – w zależności od rodzaju umowy (czy tylko ograniczająca wspólność majątkową, czy też wprowadzająca rozdzielność) – współmałżonek może odpowiedzialności nie ponosić w ogóle. To jednak zależy od tego, w jakim czasie taka umowa została podpisana.

Z art. 29 op wynika, że skutki prawne ograniczenia, zniesienia, wyłączenia lub ustania wspólności majątkowej nie odnoszą się do zobowiązań podatkowych powstałych przed dniem zawarcia umowy o ograniczeniu lub wyłączeniu ustawowej wspólności majątkowej a także przed dniem zniesienia wspólności majątkowej prawomocnym orzeczeniem sądu. Potwierdza to [b]wyrok Sądu Najwyższego z 27 sierpnia 2008 r. (II CSK 130/08).[/b]

Wynika z niego, że „w przypadku osób pozostających w związku małżeńskim odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe obejmuje odrębny majątek podatnika oraz majątek wspólny podatnika i jego małżonka, przy czym skutki prawne ograniczenia, zniesienia lub ustania wspólności majątkowej nie odnoszą się do zobowiązań powstałych przed dniem zniesienia wspólności majątkowej małżeńskiej umownie lub sądownie”.

Skutki ograniczenia lub zniesienia wspólności majątkowej nie będą miały również wpływu na zobowiązania podatkowe powstałe przed dniem ustania tej wspólności w przypadku ubezwłasnowolnienia małżonka a także przed dniem uprawomocnienia się orzeczenia sądu o separacji.

[ramka][b]Przykład[/b]

Jeśli już powstała zaległość podatkowa i małżonkowie podpiszą umowę o rozdzielności majątkowej, to nie wywoła ona oczekiwanego skutku.

Współmałżonek i tak będzie odpowiadał. Co innego, jeśli dojdzie do zawarcia umowy o rozdzielności majątkowej i dopiero jakiś czas po tym jeden z małżonków nie zapłaci fiskusowi należnych mu kwot. Wtedy drugi małżonek może być spokojny. Nie będzie za te należności odpowiadał. [/ramka]

[srodtytul]Nie uchroni nawet rozwód[/srodtytul]

Od odpowiedzialności za zaległe podatki nie uchroni w pewnych sytuacjach nawet rozwód. Rozwiedziony małżonek nie będzie jednak odpowiadał za wszystkie zaległości, tylko za te, które powstały w czasie trwania wspólności majątkowej. W tym wypadku jest też dodatkowe ograniczenie: małżonek odpowiada solidarnie z byłym małżonkiem tylko do wysokości wartości przypadającego mu udziału w majątku wspólnym.

Odpowiedzialność ta nie obejmuje jednak – z mocy art. 110 § 2 op – odsetek za zwłokę oraz kosztów egzekucyjnych powstałych po dniu uprawomocnienia się orzeczenia o rozwodzie. Tak samo jest w razie separacji a także unieważnienia małżeństwa. Obowiązują tu te same ograniczenia.

Oczywiście, jeśli w trakcie małżeństwa małżonkowie nie pozostawali w ustroju wspólności majątkowej, o żadnej odpowiedzialności za zaległości podatkowe nie może być mowy. W takim wypadku nawet po rozwodzie czy orzeczeniu o separacji współmałżonek nie musi się martwić. Dlatego że nie było wspólnego majątku.

[srodtytul] Po śmierci inne zasady [/srodtytul]

Nieco inne zasady będą obowiązywały w przypadku ustania małżeństwa na skutek śmierci jednego z małżonków. Wówczas wspólność majątkowa ustanie, a w jej miejsce pojawi się współwłasność spadkobierców (wśród nich będzie też małżonek zmarłego podatnika).

Do jego odpowiedzialności stosowane będą inne przepisy op niż art. 110. Właściwe będą regulacje zawarte w art. 97 i 98 op dotyczące odpowiedzialności spadkobierców za zobowiązania podatkowe.

To niejedyny przypadek, kiedy art. 110 op nie będzie stosowany. Zgodnie z [b]wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z 31 lipca 2006 r. (I SA/Gl 15/06)[/b] art. 110 § 1 op nie ma zastosowania do rozwiedzionych małżonków ponoszących solidarną odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe wynikającą z mocy prawa wskutek wspólnego opodatkowania ich dochodów w czasie trwania związku i istnienia wspólnoty majątkowej na podstawie art. 6 ust. 2 [link=http://akty-prawne.rp.pl/Dokumenty/Ustawy/2010/DU2010Nr%2051poz%20307a.asp]ustawy o PIT[/link].

„Istnienie solidarnej odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe w podatku dochodowym od osób fizycznych małżonków wspólnie opodatkowanych w warunkach opisanych przepisami ustawy stanowiącej o tym podatku powoduje niedopuszczalność orzekania o odpowiedzialności rozwiedzionego małżonka również wówczas, gdy po powstaniu tego zobowiązania a więc po upływie roku podatkowego małżeństwo to przestało istnieć na skutek rozwodu”.

[ramka][b]Tytuł egzekucyjny na oboje małżonków[/b]

Gdy prowadzona egzekucja dotyczy majątku wspólnego zobowiązanego i jego małżonka (odpowiadającego majątkiem wspólnym – art. 29 op), to tytuł wykonawczy należy wystawić przeciwko obojgu małżonkom. Przypomniał o tym [b]WSA w Opolu w wyroku z 13 lipca 2009 r. (I SA/Op 221/09)[/b].

Ma to swoje potwierdzenie w przepisach.

W postępowaniu egzekucyjnym w administracji zasadą jest, że tytuł wykonawczy wystawia się na jednego zobowiązanego. Odstępstwo od tej zasady przewidziano w art. 27c ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Zgodnie z nim, jeżeli egzekucja ma być prowadzona zarówno z majątku wspólnego zobowiązanego i jego małżonka, jak i z ich majątków osobistych, tytuł wykonawczy wystawia się na oboje małżonków. Potwierdza to [b]pismo Ministerstwa Finansów 10 marca 2005 r. (SP2/1024/033-300/1991/04/DO).[/b][/ramka]

[ramka][b]Czytaj też:[/b]

- [link=http://www.rp.pl/artykul/6,606317_Razem-z-przedsiebiorca-odpowie-rodzina.html]Razem z przedsiębiorcą odpowie rodzina[/link]

- [link=http://www.rp.pl/artykul/56056,60122_Podatki-w-firmie-malzonkow.html]Podatki w firmie małżonków[/link]

- [link=http://www.rp.pl/artykul/56242,293438_Intercyza-nie-pomoze--jesli-zona-wspoldziala-z-mezem-w-prowadzeniu-firmy.html]Intercyza nie pomoże, jeśli żona współdziała z mężem w prowadzeniu firmy[/link]

- [link=http://www.rp.pl/artykul/56242,293436_Dlugi-wobec-fiskusa-moze-splacac-zona.html]Długi wobec fiskusa może spłacać żona[/link]

- [link=http://www.rp.pl/artykul/56733,293437_Przed-sciagnieciem-zaleglosci-nie-uchroni-rozwod-ani-separacja.html]Przed ściągnięciem zaległości nie uchroni rozwód ani separacja[/link]

[/ramka]