Każdy zamiar udzielenia pomocy przedsiębiorcom podlega wstępnej ocenie co do zgodności ze wspólnym rynkiem. Do oceny dopuszczalności udzielania takiej pomocy powołana jest Komisja Europejska.
[srodtytul]Trzy warunki[/srodtytul]
Notyfikacja planowego programu pomocowego lub pomocy indywidualnej dokonywana jest przez państwo członkowskie i otwiera postępowanie, od którego wyniku zależy możliwość przyznania pomocy. Procedura notyfikacyjna jest dość złożona, a jej sprawne przeprowadzenie jest niezwykle ważne dla skutecznego i możliwie szybkiego przyznania wsparcia przedsiębiorcom. Istotne jest przede wszystkim, aby – po pierwsze – notyfikacja dotyczyła środka stanowiącego pomoc publiczną: w przeciwnym razie zgłoszenie niepotrzebnie zahamuje możliwość jego zastosowania; po drugie – by dotyczyła instrumentu pomocowego, który może być udzielany w zgodzie z dorobkiem wspólnotowym określającym zasady jego dopuszczalności, oraz po trzecie – była kompletna. Niedochowanie powyższych zasad prowadzi w najlepszym razie do znacznego wydłużenia postępowania przed Komisją.
Jeżeli się okaże, że planowana pomoc wymaga notyfikacji, dokonuje jej prezes UOKiK za pośrednictwem Stałego Przedstawicielstwa RP przy UE niezwłocznie po wydaniu opinii o zgodności pomocy ze wspólnym rynkiem. W związku z toczącym się przed KE postępowaniem podmioty udzielające pomocy, ubiegające się o pomoc lub jej beneficjenci zobowiązani są do przedstawiania prezesowi UOKiK niezbędnych wyjaśnień w celu opracowania przez ten organ odpowiedzi na pytania Komisji. Treść odpowiedzi jest oczywiście konsultowana z zainteresowanymi przed jej przekazaniem do Komisji.
[srodtytul]Procedura w ustawie[/srodtytul]
Aby zagwarantować sprawne i skuteczne udzielanie pomocy publicznej przedsiębiorcom działającym w Polsce, stworzono specjalną procedurę określoną w ustawie o postępowaniu w sprawie udzielania pomocy publicznej. Ustawa reguluje przede wszystkim postępowanie poprzedzające formalną notyfikację – umożliwia ona uzgodnienie treści notyfikacji między organami administracji i innymi podmiotami uprawnionymi do udzielania pomocy, przy szczególnym uwzględnieniu celów społeczno-gospodarczych planowanych środków oraz warunków ich dopuszczalności.
[srodtytul]Notyfikacja przez UOKiK[/srodtytul]
Organem wspomagającym jednostki samorządu terytorialnego udzielające pomocy w przygotowaniu notyfikacji jest prezes UOKiK, któremu przypada również rola pośrednika między Komisją Europejską a gminą, powiatem czy województwem. Prezes UOKiK jest aktywnym podmiotem we wszystkich stadiach procesu planowania, zatwierdzania i przyznawania pomocy publicznej. Prezes urzędu prowadzi postępowania poprzedzające notyfikację, reprezentuje organy administracji udzielające pomocy lub beneficjentów pomocy w postępowaniach prowadzonych przez Komisję Europejską w związku z zamiarem lub udzieleniem pomocy oraz w ewentualnych postępowaniach odwoławczych od decyzji Komisji przed sądami wspólnotowymi.
[b]Prezes urzędu wydaje swoją opinię w ciągu 60 dni od złożenia wniosku przez podmiot uprawniony. Opinia prezesa UOKiK nie jest przy tym wiążąca dla jej adresata [/b](którym jest podmiot udzielający pomocy lub otrzymujący pomoc), a w szczególności nie rodzi po stronie beneficjenta żadnych ostatecznie sformułowanych praw lub obowiązków. Konieczność jej uzyskania stanowi jednak niezbędny warunek prawidłowego przeprowadzenia postępowania w sprawie udzielenia pomocy publicznej. Wymóg ten odnosi się nie tylko do projektów pomocy indywidualnej, ale również do programów pomocowych dotyczących udzielania pomocy objętej wyłączeniami grupowymi (tj. dla których kryteria dopuszczalności zostały określone w ustawie). [b]Obowiązek ten nie dotyczy projektów pomocy indywidualnej udzielanej w ramach wyłączeń grupowych,[/b] chyba że podmiot udzielający pomocy wystąpi o jego notyfikację (w szczególnych sytuacjach notyfikacja taka może być wymagana).
Należy pamiętać, że konsekwencją udzielenia pomocy publicznej niezgodnej ze wspólnym rynkiem jest obowiązek jej zwrotu przez beneficjenta. Wyegzekwowanie zwrotu pomocy należy do Skarbu Państwa. Warto zatem poważnie traktować wskazówki prezesa UOKiK co do możliwości udzielania/skorzystania z określonych form wsparcia przedsiębiorców.
[ramka][b]Uwaga [/b]
Wszystkie projekty programów pomocowych i pomocy indywidualnej wymagają, przed ich wdrożeniem, uzyskania opinii prezesa UOKiK. Opinia taka wyraża przede wszystkim stanowisko prezesa co do tego, czy:
- dany projekt przewiduje udzielenie pomocy publicznej;
- ewentualna pomoc publiczna jest zgodna ze wspólnym rynkiem;
- dany projekt wymaga notyfikacji do Komisji Europejskiej.[/ramka]
[ramka][b]Kompetencje prezesa UOKiK [/b]
Reprezentuje on również Polskę w postępowaniach z zakresu pomocy publicznej przed sądami wspólnotowymi.
Za zgodą Rady Ministrów może składać odwołania od rozstrzygnięć Komisji Europejskiej. Zgodę Rada Ministrów wyraża, biorąc pod uwagę stanowisko prezesa urzędu co do zasadności takiego kroku.
Jak wynika z powyższego, to prezes UOKiK jest podstawowym „zwornikiem” w sprawach z zakresu pomocy publicznej pomiędzy organami wspólnotowymi a RP lub beneficjentami pomocy udzielonej przez RP. Organ ten działa w interesie publicznym i uwzględnia w swoich działaniach przede wszystkim obowiązujące wspólnotowe warunki dopuszczalności udzielania pomocy publicznej. [/ramka]
[ramka][b]Przed wydaniem opinii [/b]
Prezes UOKiK może wystąpić do podmiotów wnioskujących o jej wydanie o przekazanie dodatkowych wyjaśnień lub informacji. Jeżeli podmioty te nie przekażą dodatkowych informacji, prezes urzędu wydaje opinię na podstawie posiadanych informacji. Opieranie dalszych działań na tak sformułowanej opinii znacząco zmniejsza pewność prawną, jaką ona daje. [/ramka]
[i]Podstawa prawna:
– [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=8679A9EA3C82DCCAC40F391821370E83?id=185281]ustawa z 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej (tekst jedn. DzU z 2007 r. nr 59, poz. 404 ze zm.)[/link][/i]
[i]Autor jest prawnikiem w kancelarii Gide Loyrette Nouel.[/i]