Pracodawca zatrudniający nie mniej niż 20 pracowników, do którego zastosowanie znajdują przepisy ustawy z 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, prowadzący procedurę zwolnień grupowych związanych z likwidacją stanowisk pracy, kryteria doboru osób do zwolnień określa w porozumieniu zawieranym ze związkami zawodowymi. Zdaniem SN takie porozumienie, zawarte na podstawie art. 3 przywołanej ustawy, jest źródłem prawa pracy w rozumieniu art. 9 § 1 k.p. Wiąże ono pracodawcę, który nie może odstępować od jego treści w zakresie doboru pracowników do zwolnienia lub kolejności i terminów dokonywania zwolnień (por. wyrok SN z 24 listopada 2011 r., I PK 60/11).
Kasacja działu
Od ustalania kryteriów doboru uwolnieni są szefowie rozstający się ze wszystkimi pracownikami na podobnych stanowiskach (w danym pionie).
SN przyjmuje, że kodeks pracy nie zawiera przepisu, który uzależniałby możliwość dokonania wypowiedzenia od zaoferowania podwładnemu innej pracy, odpowiedniej do jego kwalifikacji zawodowych, doświadczenia, stanu zdrowia. Przyjmuje się również, że ze względu na konieczność pozostawienia pracodawcy swobody decyzji w zakresie realizacji polityki kadrowej, wypowiedzenie umowy konkretnej osobie może być zakwestionowane tylko, jeżeli pomiędzy nią a innymi pracownikami występują wyraźne różnice w wykonywaniu obowiązków pracowniczych i w kwalifikacjach zawodowych (por. wyrok SN z 6 czerwca 2001 r., I PKN 461/00, OSNP 2003 r. nr 8, poz. 194).
Porównanie kierowników
Od tej reguły czasem występuje odstępstwo dotyczące stanowisk kierowniczych. W wyroku z 12 listopada 2014 r. (I PK 73/14, M.P.Pr. 2015/6/282) SN wyraził pogląd, że co do zasady likwidacja konkretnego stanowiska pracy, w ramach zmiany struktury zakładu, uzasadnia zwolnienie pracownika bez potrzeby oceny jego ewentualnej przydatności na innych stanowiskach i porównywania go z pracownikami zatrudnionymi na innych stanowiskach. Taka potrzeba powstaje jednak, gdy pracodawca likwiduje jedno ze stanowisk kierowniczych. Wówczas swój wybór powinien odnieść także do innych osób zatrudnionych na równorzędnych stanowiskach w kadrze kierowniczej, nie tylko w danym pionie.
Przykład
Spółka ma pięć wydziałów, na czele których stoją kierownicy. Likwiduje jeden z nich, zwalniając wszystkich pracowników. Nie ma potrzeby przygotowania kryteriów doboru do zwolnień jakichkolwiek pracowników poza kierownikiem tego wydziału. W jego przypadku trzeba opracować kryteria, tyle że powinny się one odnosić do kierowników pozostałych czterech wydziałów.
