Pracownica w październiku miała 11 godzin nadliczbowych. Złożyła wniosek o udzielenie jej za nie czasu wolnego w listopadzie. Czy przy stałych zarobkach miesięcznych wpłynie to na jej wynagrodzenie w poszczególnych miesiącach? Osoba ta zarabia 3500 zł miesięcznie.

W razie udzielania czasu wolnego w innym miesiącu kalendarzowym niż ten, w którym wystąpiły nadgodziny, konieczne jest przeliczenie wynagrodzenia w poszczególnych miesiącach. Za październik pracownica powinna otrzymać odpowiednio wyższą kwotę za nadpracowany czas, za listopad niższą, gdyż za czas wolny nie zachowuje prawa do wynagrodzenia.

Pracę w godzinach nadliczbowych rekompensuje się na dwa sposoby:

- finansowo, albo

- czasem wolnym.

W zależności od tego, czy czas wolny udzielany jest na pisemny wniosek pracownika, czy pracodawca jednostronnie narzuca takie rozwiązanie, udziela się go w wymiarze:

- 1 : 1 – gdy wniosek złożył pracownik,

- 1,5 godziny wolnego za każdą godzinę nadliczbową – gdy takiego wniosku nie ma.

Przy rozliczaniu nadgodzin czasem wolnym nie ma dalszych rozróżnień i innego „wartościowania" przy nadgodzinach, które miały miejsce w zwykłym dniu pracy, w nocy czy w niedzielę, która dla pracownika nie była dniem pracy.

Płaca wyższa i niższa

Rozliczenie pracy w godzinach nadliczbowych czasem wolnym skutkuje tym, że pracownik nie ma już za nie prawa do dodatku. Ciągle jednak zachowuje prawo do wynagrodzenia za każdą godzinę nadliczbową.

Jeżeli pracownik zarabia stałe miesięczne wynagrodzenie i czas wolny udzielany jest na jego wniosek w innym miesiącu kalendarzowym niż ten, w którym praca nadliczbowa miała miejsce, niezbędne jest dokonanie przeliczenia zarobków w poszczególnych miesiącach. Za nadpracowany czas pensja powinna zostać odpowiednio powiększona, zaś za miesiąc odbioru wolnego dokonujemy jej pomniejszenia – za czas wolny pracownik nie zachowuje bowiem prawa do wynagrodzenia.

Zdaniem SN i PIP

Podkreślił to Sąd Najwyższy w wyroku z 9 lutego 2010 r. (I PK 157/09, OSNP 2011/15-16/200). Uznał wówczas, że czas wolny od pracy udzielony na pisemny wniosek pracownika w zamian za czas przepracowany w godzinach nadliczbowych (art. 1512 § 1 k.p.) nie jest zwolnieniem od pracy ani czasem niewykonywania pracy, za który przepisy przewidują zachowanie prawa do wynagrodzenia. W przypadku udzielenia czasu wolnego od pracy w zamian za czas przepracowany w godzinach nadliczbowych na pisemny wniosek pracownika, dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych nie przysługuje (art. 1511 § 3 k.p.). Oznacza to, że pracownik zachowuje prawo do normalnego wynagrodzenia za pracę wykonaną w godzinach nadliczbowych (art. 80 zdanie pierwsze k.p.) w wysokości określonej w art. 1511 § 1 k.p.

Szeroko do tego odniósł się również GIP w piśmie z 2005 r. (GNP-367-4560/05/PE) >patrz ramka.

Ustalenie należności

Obliczając wysokość wynagrodzenia za poszczególne miesiące, musimy obliczyć stawkę godzinową. W tym celu dzielimy pensję pracownicy przez wymiar czasu pracy w poszczególnych miesiącach.

PAŹDZIERNIK:

3500 zł : 168 godz. (wymiar czasu pracy w październiku 2016 r.) = 20,83 zł

20,83 zł x 11 godzin nadliczbowych = 229,13 zł.

Wynagrodzenie za październik wynosi 3729,13 zł (3500 zł + 229,13 zł).

LISTOPAD:

3500 zł : 160 godzin (wymiar czasu pracy w listopadzie 2016 r.) = 21,88 zł

21,88 zł x 11 godzin wolnego w zamian za nadgodziny = 240,68zł

Wynagrodzenie za listopad wynosi 3259,32 zł (3500 zł – 240,68 zł).

Ważne! Brak przeliczenia pensji w przypadku wskazanym przez czytelnika skutkować będzie nieterminową wypłatą wynagrodzenia. Pomijając kwestię drobnych zwykle różnic w jego wysokości, wynikających z różnych wymiarów czasu pracy w poszczególnych miesiącach, pracownik powinien otrzymać zarobioną za pracę nadliczbową kwotę wraz z pensją za miesiąc, w którym nadgodziny nastąpiły. —Marek Rotkiewicz

Pismo GIP z 2005 r. dotyczące rekompensaty pracy nadliczbowej (GNP-367-4560/05/PE)

Art. 1512 k.p. reguluje wyłącznie alternatywną formę rekompensaty za pracę nadliczbową w stosunku do dodatku za pracę nadliczbową, o której mówi art. 1511 k.p., czyli czas wolny od pracy. Jeżeli pracownik wykorzystuje czas wolny, wówczas nie przysługuje mu prawo do dodatku za pracę nadliczbową (art. 1512 § 3 k.p.). Z art. 1512 § 3 oraz art. 1511 k.p. wynika, że w takiej sytuacji za pracę wykonywaną w godzinach nadliczbowych przysługuje wyłącznie normalne wynagrodzenie.

Artykuł 1512 k.p. reguluje zatem wyłącznie kwestie rekompensaty pracy nadliczbowej, nie regulując przy tym wynagrodzenia za czas wolny. Jedyny wyjątek dotyczy tylko przypadku, gdy czas wolny jest oddawany bez wniosku pracownika w wymiarze o połowę wyższym niż liczba przepracowanych godzin nadliczbowych. W takiej sytuacji nie może to spowodować obniżenia należnego mu wynagrodzenia za pełny miesięczny wymiar czasu pracy. Oznacza to, że decydujące znaczenie przy rozstrzyganiu wynagrodzenia za czas wolny ma ogólna zasada z art. 80 k.p. Za czas wolny udzielony w zamian za pracę nadliczbową wynagrodzenie nie przysługuje, bo pracownik nie świadczy wtedy pracy, a nie ma przepisu, który gwarantowałby zachowanie prawa do wynagrodzenia za czas wolny udzielany za pracę w godzinach nadliczbowych.

Jeżeli czasu wolnego za pracę w godzinach nadliczbowych pracodawca udzielił na wniosek pracownika w innym miesiącu niż w tym, w którym ta praca wystąpiła, to w miesiącu, w którym pracował on ponad normę, otrzymuje odpowiednio wyższe wynagrodzenie za pracę, natomiast w miesiącu, w którym czas wolny odebrał, odpowiednio niższe.