O urlop wychowawczy w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem może się starać osoba zatrudniona na etacie co najmniej sześć miesięcy. Wlicza się do tego poprzednie okresy pracy. Tak stanowi art. 186 § 1 kodeksu pracy.
Miesiąc nieruchomy
Urlop liczy do 36 miesięcy i przysługuje łącznie obojgu rodzicom lub opiekunom dziecka (art. 186 § 2 i art. 186 § 31 k.p.). Z tego wymiaru każdy z nich ma wyłączne prawo do jednego miesiąca. Nie może go przenieść na drugą osobę (art. 186 § 4 k.p.). Jeśli więc z urlopu wychowawczego korzysta jedno z rodziców (opiekunów), maksymalnie potrwa on 35 miesięcy. Wyjątkowo – zgodnie z art. 186 § 9 k.p. – rodzic zaopiekuje się pociechą przez 36 miesięcy, jeżeli:
- drugi rodzic dziecka nie żyje,
- drugiemu rodzicowi nie przysługuje władza rodzicielska,
- drugi rodzic został pozbawiony władzy rodzicielskiej albo została ona ograniczona lub zawieszona.
Urlopu wychowawczego udziela się nie dłużej niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy sześć lat. U niepełnosprawnego potomka, który wymaga osobistej opieki, pracownik może wnioskować o dodatkowe 36 miesięcy, ale nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 18. roku życia (art. 186 § 3 k.p.).
Pięć kawałków
Opieka nad córką czy synem nie musi być ciągła. Urlop wychowawczy wolno podzielić nawet na pięć części, a ich liczbę ustala się według złożonych wniosków (art. 186 § 8 k.p.).
Podstawą udzielenia tego urlopu jest pisemny wniosek pracownika, który składa się przynajmniej na 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z opieki. Jego elementy określa § 23 ust. 1 rozporządzenia ministra rodziny, pracy i polityki społecznej z 8 grudnia 2015 r. w sprawie wniosków dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem oraz dokumentów dołączanych do takich wniosków (dalej: rozporządzenie; >patrz ramka).
Do wniosku zainteresowany dołącza m.in. pisemne oświadczenie o braku zamiaru korzystania przez drugiego rodzica albo opiekuna dziecka z urlopu wychowawczego przez okres wskazany w piśmie albo o okresie, w którym drugi rodzic/opiekun chce brać ten urlop w tym czasie. Takiego oświadczenia nie składa się, gdy drugiego rodzica pozbawiono władzy rodzicielskiej lub ją ograniczono albo w razie ograniczenia lub zwolnienia z opieki drugiego opiekuna (§ 23 ust. 2 rozporządzenia).
Pracodawca musi
Prawu pracownika do długiego urlopu na dziecko odpowiada zobowiązanie pracodawcy do jego udzielenia. Szef uwzględnia wniosek zainteresowanego w tej sprawie, jeśli ten udowodni, że ma prawo do tego urlopu i przedstawi informacje, aby zweryfikować jego uprawnienia do tej opieki. Potwierdził to Sąd Najwyższy w wyroku z 24 września 2015 r. (II PK 274/14). Według SN zobowiązanie pracodawcy do udzielenia pracownikowi urlopu wychowawczego powstaje, gdy ten wraz z wnioskiem przedstawi oświadczenie lub zaświadczenie potwierdzające jego prawo istniejące w momencie rozpoczęcia korzystania z urlopu.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w wyroku z 21 marca 2007 r. (II SA/Gd 618/06) stwierdził natomiast, że nabycie przez zatrudnionego prawa do urlopu wychowawczego nie zależy od złożenia wniosku o ten urlop. Prawo do niego nabywa pracownik pozostający w stosunku pracy, mający co najmniej sześciomiesięczne zatrudnienie, sprawujący osobistą opiekę nad dzieckiem i może z niego skorzystać nie dłużej niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy szósty rok życia. Stanowisko to potwierdził WSA w Szczecinie w wyroku z 16 czerwca 2010 r. (II SA/Sz 308/10). Wskazał ponadto, że data złożenia wniosku o urlop wychowawczy nie jest tożsama z datą nabycia prawa do niego.
Uwaga! Pracodawca, który odmawia udzielenia urlopu wychowawczego należnego etatowcowi, popełnia wykroczenie przeciwko prawom pracownika, które jest zagrożone grzywną od 1 tys. do 30 tys. zł (art. 281 pkt 5 k.p.).
podstawa prawna: ustawa z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn. DzU z 2014 r., poz. 1502; ost. zm. DzU z 2015 r., poz. 1268)
podstawa prawna: rozporządzenie ministra rodziny, pracy i polityki społecznej z 8 grudnia 2015 r. w sprawie wniosków dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem oraz dokumentów dołączanych do takich wniosków (DzU z 2015 r., poz. 2243)
masz pytanie, wyślij e-mail, tygodnikpraca@rp.pl
Dane i daty
Wniosek pracownika o urlop wychowawczy powinien wskazywać:
- jego imię i nazwisko,
- imię i nazwisko dziecka, na które ma być udzielony ten urlop albo jego część,
- datę rozpoczęcia i zakończenia urlopu albo jego części na dziecko,
- okres urlopu wychowawczego, który dotychczas został wykorzystany na to dziecko,
- liczbę części urlopu wychowawczego, z których dotychczas skorzystano na to dziecko.
