Jak ustalić oskładkowany przychód oddelegowanego zleceniobiorcy? Jakie składniki wynagrodzenia są wolne od składek?
Zasadą jest, że cały przychód uzyskiwany przez zatrudnionego stanowi podstawę do oskładkowania. Generalnie wypłacona podwładnemu kwota jest wolna od zusowskich obciążeń tylko wtedy, gdy zgodnie z przepisami ma do niej zastosowanie jedno z wyłączeń od oskładkowania. Są one określone w rozporządzeniu z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU nr 161, poz. 1106 ze zm.). Choć odnosi się ono do pracowników, na podstawie jego § 5 przepisy rozporządzenia stosuje się odpowiednio m.in. do zleceniobiorców.
Czy zawierając zlecenie wystarczy nazwać dany dodatek „dietą", aby skorzystać ze zwolnienia składkowego?
Nie.
W umowie cywilnoprawnej (np. zleceniu) strony co prawda mają daleko idącą swobodę w kształtowaniu jej treści i każdy dodatek do wynagrodzenia z tytułu zatrudnienia poza krajem można nazwać dietą. Nie będzie on jednak korzystał ze zwolnienia od składek zarezerwowanego dla diet „pracowniczych", a ewentualna próba obejścia przepisów może być łatwo wytknięta podczas kontroli inspektora ZUS.
Czy wolne od składek mogą być jednocześnie diety rozumiane jako dobrowolne świadczenie dla zleceniobiorcy wypłacane w wysokości kwot przysługujących pracownikom budżetówki w podróży służbowej i część wynagrodzenia w równowartości diet?
Nie.
Zgodnie z rozporządzeniem składkowym wolne od wpłat na ZUS są diety i inne należności z tytułu podróży służbowej, jak również część wynagrodzenia stanowiąca równowartość diety za każdy dzień pobytu poza granicami kraju. To drugie wyłączenie ma jednak zastosowanie jedynie do osób zatrudnionych przez polską firmą do pracy za granicą i wykonujących tam zadanie w sposób stały. Nie można więc jednocześnie czerpać korzyści z tych dwóch wyłączeń, tj. wypłacać wolnych od składek diet i zarazem odliczać ich wartość od podstawy oskładkowania. Wynika to z różnicy między podróżą służbową a tzw. delegowaniem, czyli wykonywaniem pracy poza granicami Polski, pociągającym za sobą (choćby tymczasową) zmianę podstawowego miejsca zatrudnienia.
Jak odróżnić do celów składkowych podróż służbową od delegacji?
Podróż służbowa ma charakter co do zasady krótkotrwały i polega na incydentalnym wykonywaniu zadań poza stałym miejscem wykonywania pracy. Z kolei z delegowaniem mamy do czynienia, gdy z zatrudnionym uzgadniamy, że w sposób ciągły zadania będzie wykonywał za granicą. Nie można więc być w podróży służbowej i otrzymywać diety, a jednocześnie korzystać z dodatkowego wyłączenia dotyczącego stałego wykonywania pracy poza krajem. Te sytuacje się wykluczają.
Krzysztof Gąsior, adwokat w K&L Gates Jamka sp.k.
