Anna Borysewicz
Nie można ograniczyć prokury ze skutkiem wobec osób trzecich, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej (np. w kwestii prokury oddziałowej). Prokura powinna być pod rygorem nieważności udzielona na piśmie – >patrz wzór uchwały ws. ustanowienia prokury łącznej i samoistnej.
Prokurentem może być wyłącznie osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych >patrz przykład 1.
Przykład 1
Pan Patryk jest ubezwłasnowolniony częściowo. Ma zatem ograniczoną zdolność do czynności prawnych. Nie może być on w konsekwencji prokurentem.
Do zbycia przedsiębiorstwa, do dokonania czynności prawnej, na podstawie której następuje oddanie go do czasowego korzystania, oraz do zbywania i obciążania nieruchomości jest wymagane pełnomocnictwo do poszczególnej czynności >patrz przykład 2. Gdy do ważności czynności prawnej potrzebna jest szczególna forma, to pełnomocnictwo do jej dokonania również powinno być udzielone w tej samej postaci i pod tym samym rygorem.
Przykład 2
Pan Ksawery jest prokurentem w X sp. z o.o. Spółka zamierza sprzedać nieruchomość położoną w Płocku przy ul. Pomarańczowej 8 za kwotę 500 tys. zł. Sam fakt udzielenia prokury nie jest więc w tym przypadku wystarczający. Gdyby to zatem pan Ksawery miał w imieniu X sp. z o.o. zbyć ową nieruchomość, to konieczne byłoby dodatkowe udzielenie mu pełnomocnictwa (w tym przypadku – w formie aktu notarialnego) do dokonania tej konkretnej czynności.
Prokura może być udzielona kilku osobom łącznie (prokura łączna) lub oddzielnie (prokura samoistna). Nie ma przeszkód, aby kierowane do przedsiębiorcy oświadczenia lub doręczenia pism były dokonywane wobec jednej z osób, którym udzielono prokury łącznie >patrz przykład 3. Wyeksponować należy, iż prokurenci łączni nie muszą działać jednocześnie.
Przykład 3
Zarząd Y sp. z o.o. udzielił paniom Ludmile i Laurze prokury łącznej. Wszelkie oświadczenia kierowane do tej spółki lub doręczenia na jej adres korespondencji mogą więc odbywać się albo tylko wobec pani Ludmiły, albo jedynie wobec pani Laury.
Trzecim rodzajem omawianej instytucji jest prokura oddziałowa ograniczona do zakresu spraw wpisanych do rejestru oddziału przedsiębiorstwa >patrz przykład 4.
Przykład 4
C sp. z o.o. zs. w Warszawie ma oddział w Płocku. Pani Grecie udzielono samoistnej prokury oddziałowej. Oznacza to, że jest ona uprawniona i zobowiązana do samodzielnego dokonywania wszelkich czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem ww. oddziału C sp. z o.o. (zakres tych spraw powinien zaś znaleźć odzwierciedlenie w KRS owej spółki).
Prokura nie może być przeniesiona. Oznacza to niedopuszczalność ustanawiania przez prokurenta dalszych prokurentów >patrz przykład 5. Prokurent może jednak ustanowić pełnomocnika do poszczególnej czynności lub pewnego rodzaju czynności >patrz przykład 6. Warunkiem jest, aby takie pełnomocnictwo dotyczyło tylko takich czynności, których dokonywanie jest objęte granicami prokury. Wykluczone jest natomiast udzielenie przez prokurenta pełnomocnictwa ogólnego.
Przykład 5
Pani Ksenia, prokurent (samoistny) w B sp. z o.o., ustanowiła dalszym prokurentem panią Beatę. Czynność ta jest więc bezwzględnie nieważna. Nie jest bowiem dopuszczalne przeniesienie prokury.
Przykład 6
Pani Kamila jest prokurentem (samoistnym) w L sp. z o.o. Spółka ta została pozwana przez K sp. z o.o. o zapłatę 50 tys. zł. Dopuszczalne jest zatem udzielenie przez panią Kamilę pełnomocnictwa procesowego, np. adwokatowi, do reprezentowania L sp. z o.o. w tym procesie o zapłatę.
Prokura może być w każdym czasie odwołana >patrz wzór uchwały ws. odwołania prokury łącznej i samoistnej.
Prokura wygasa wskutek wykreślenia przedsiębiorcy z rejestru, a także ogłoszenia upadłości, otwarcia likwidacji oraz przekształcenia przedsiębiorcy >patrz przykład 7. Jeżeli postępowanie upadłościowe i likwidacyjne nie doprowadzi do zakończenia działalności gospodarczej, nie jest to podstawa do automatycznego reaktywowania prokury.
Przykład 7
DEF sp. z o.o., której zarząd udzielił prokury samoistnej pani Łucji, 31 grudnia 2014 r. została wykreślona z KRS. Z tym dniem więc automatycznie wygasła prokura pani Łucji.
Prokura wygasa także wraz ze śmiercią prokurenta >patrz przykład 8.
Przykład 8
Zarząd H sp. z o.o. udzielił prokury samoistnej pani Ilonie, która 15 stycznia 2015 r. zmarła. W dacie jej śmierci zatem prokura automatycznie wygasła.
Istotne jest, że śmierć przedsiębiorcy ani utrata przez niego zdolności do czynności prawnych nie powoduje wygaśnięcia prokury – patrz przykład nr 9 i 10.
Przykład 9
Pan Piotr, właściciel jednoosobowego przedsiębiorstwa, zmarł 16 stycznia 2015 r. Przed śmiercią udzielił panu Pawłowi prokury samoistnej. Zgon pana Piotra nie ma zatem żadnego znaczenia dla prokury, nie skutkuje jej wygaśnięciem.
Przykład 10
Sytuacja jak w przykładzie 9, z tą różnicą, że pan Piotr nie zmarł, tylko został częściowo ubezwłasnowolniony. Okoliczność ta nie ma więc żadnego znaczenia dla istnienia prokury, nie powoduje jej wygaśnięcia.
Zarówno udzielenie, jak i wygaśnięcie prokury przedsiębiorca powinien zgłosić do rejestru przedsiębiorców. Zgłoszenie o udzieleniu prokury powinno nadto określać jej rodzaj, a w przypadku prokury łącznej także sposób jej wykonywania.
Prokurent podpisuje się własnoręcznie zgodnie ze znajdującym się w aktach rejestrowych wzorem podpisu (który załącza się do zgłoszenia udzielenia prokury), wraz z dopiskiem wskazującym na prokurę, chyba że treść dokumentu nie nastręcza wątpliwości, że działa jako prokurent. Taka regulacja ma na celu zwiększenie bezpieczeństwa obrotu. Ułatwia mianowicie identyfikację funkcji pełnionej przez podpisującego dany dokument.
Autorka jest adwokatem
Co mówi kodeks cywilny
Art. 331 § 1. Do jednostek organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną, stosuje się odpowiednio przepisy o osobach prawnych.
Art. 431. Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna, o której mowa w art. 331 § 1, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.
Art. 551 Przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej.
Obejmuje ono w szczególności:
1) oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa);
2) własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości;
3) prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych;
4) wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne;
5) koncesje, licencje i zezwolenia;
6) patenty i inne prawa własności przemysłowej;
7) majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne;
8) tajemnice przedsiębiorstwa;
9) księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.
