Jednak dotyczy to wyłącznie upadłości połączonej ?z likwidacją majątku dłużnika. Przy upadłości połączonej z możliwością zawarcia układu pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę pracownikom objętym szczególną ochroną.

Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy w uchwałach ?z 16 marca 2010 r. (I PZP 1/10 oraz I PZP 2/10).

Stan faktyczny

Sąd ogłosił upadłość pracodawcy z możliwością zawarcia układu. Pracodawca wypowiedział umowy ?o pracę kilku osobom objętym szczególną ochroną zatrudnienia, powołując się na trudności finansowe ?i  fakt ogłoszenia upadłości. Uznał, że w tych okolicznościach nie obowiązuje szczególna ochrona zatrudnienia. Powołał się przy tym na art. 411 § 1 k.p. Pracownicy odwołali się do sądu, podnosząc, że ten przepis nie ma zastosowania w razie ogłoszenia upadłości układowej.

Rozstrzygnięcie

Sąd rejonowy oddalił powództwa. Uznał, że ogłoszenie upadłości układowej zniosło szczególną ochronę zatrudnienia przysługującą pracownikom. Natomiast sąd okręgowy stwierdził, że występuje tu budzące poważne wątpliwości zagadnienie prawne, czy art. 411 § 1 k.p. ma zastosowanie w przypadku upadłości układowej. Skierował zapytanie do Sądu Najwyższego w tej sprawie.

SN uznał, że ogłoszenie upadłości pracodawcy ?z możliwością zawarcia układu nie znosi szczególnej ochrony zatrudnienia pracowników, w związku z czym art. 411 § 1 k.p. nie ma wtedy zastosowania.

Sławomir Paruch, radca prawny, partner w kancelarii ?Raczkowski i Wspólnicy

Obowiązujące prawo upadłościowe i naprawcze z 2003 r. przewiduje dwa rodzaje upadłości. Jedna obejmuje likwidację majątku, a druga umożliwia zawarcie układu. ?W każdym z tych przypadków dochodzi do ogłoszenia upadłości.

Artykuł 411 § 1 k.p. nie wprowadza rozróżnienia między upadłością likwidacyjną a układową. Można to interpretować w taki sposób, że stosuje się go do obu rodzajów upadłości. Jednak w komentowanych uchwałach SN zajął odmienne stanowisko. Zdaniem SN art. 411 § 1 k.p. ma zastosowanie tylko w razie ogłoszenia upadłości likwidacyjnej. Tym samym potwierdził wykładnię dokonaną w wyroku z 4 kwietnia 2007 r. (III PK 1/07).

SN uzasadnia swoje rozstrzygnięcie przede wszystkim ?w ten sposób, że w momencie tworzenia art. 411 § 1 k.p. obowiązywał inny stan prawny, kiedy pojęcie upadłości oznaczało tylko upadłość likwidacyjną. Rozszerzenie oddziaływania tego przepisu na wypadek ogłoszenia upadłości układowej, czyli sytuację inną niż przewidziane w chwili jego wprowadzania do porządku prawnego – musiałoby jednoznacznie wynikać z przepisów. Byłaby to bowiem radykalna zmiana stanu prawnego na niekorzyść pracowników, rozszerzająca zakres przypadków, w których szczególna ochrona zatrudnienia zostaje uchylona.

Taki wniosek nie wynika tylko z przepisów. Stanowisko SN ma potwierdzenie także w świetle celów art. 411 § 1 k.p. Zamiarem ustawodawcy było najprawdopodobniej uchylenie ochrony trwałości stosunku pracy, gdy następuje likwidacja pracodawcy, a co za tym idzie – nie ma możliwości dalszego zatrudniania pracowników. ?W razie ogłoszenia upadłości układowej pracodawca istnieje, kontynuuje działalność i zatrudnia pracowników. Zastosowanie w tej sytuacji art. 411 § 1 k.p. prowadziłoby do obejścia przepisów ustawy o zwolnieniach grupowych, a także art. 231 k.p. Wystarczyłoby ogłoszenie upadłości układowej, aby z dobrze funkcjonującej firmy zwolnić wszystkich pracowników, a firmę sprzedać, bez konsekwencji wynikających z art. 231 k.p.