Duża część terenów w gminach objęta jest obszarami Natura 2000. Ustanowiono je w celu ochrony ptaków oraz siedlisk przyrodniczych. Jeżeli planowane przez podmiot gospodarczy przedsięwzięcie jest wymienione w rozporządzeniu Rady Ministrów jako znacząco lub potencjalnie oddziałujące na środowisko, to podlega procedurze oceny oddziaływania na środowisko. W jej ramach wydawana jest decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach. Dotyczy to inwestycji drogowych czy kolejowych. Jednak ustawodawca wprowadza też pojęcie znacząco negatywnego oddziaływania na cele ochrony obszaru Natura 2000. Jeżeli przy wydawaniu decyzji o warunkach zabudowy lub pozwolenia na budowę urząd stwierdzi, że planowane przedsięwzięcie, może znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000, to zobowiąże wnioskodawcę do przedłożenia odpowiednich danych i dokumentów regionalnemu dyrektorowi ochrony środowiska. Ten ostatni oceni wpływ przedsięwzięcia na obszar Natura 2000. Jeżeli uzna, że jest znacząco negatywny, to realizacja przedsięwzięcia będzie niemożliwa.
Tak więc ograniczenia lokalizacji inwestycji w danym miejscu obszaru Natura 2000 rzeczywiście występują, jednak nie dotyczą one każdej z nich. Możliwe jest zaakceptowanie przedsięwzięć negatywnie oddziałujących na cele ochrony obszaru Natura 2000, jeżeli przemawiają za tym konieczne wymogi nadrzędnego interesu publicznego, w tym wymogi o charakterze społecznym lub gospodarczym, a nie ma możliwości zrealizowania rozwiązań alternatywnych. W takim przypadku warunkiem koniecznym będzie wykonanie kompensacji przyrodniczej, czyli działań mających na celu tworzenie skupień określonej roślinności czy wyznaczenie obszarów o porównywalnych wartościach przyrodniczych z punktu widzenia celu utworzenia obszaru Natura 2000.
Na obszarach Natura 2000 ograniczeniu nie podlega działalność, która jest związana z utrzymaniem urządzeń i obiektów służących bezpieczeństwu przeciwpowodziowemu, a także m.in. działalność gospodarcza, rolna, leśna, łowiecka, rybacka, jeżeli nie oddziałują one znacząco negatywnie na cele obszaru Natura 2000. W odniesieniu do najbardziej istotnej z analizowanego punktu widzenia działalności gospodarczej wskazać można, że gdy nie ma zastosowania do niej program wsparcia, to regionalny dyrektor ochrony środowiska może zawrzeć umowę z właścicielem lub posiadaczem nieruchomości. W umowie tej wskazuje się na niezbędne działania dotyczące zachowania obszaru Natura 2000, sposoby i terminy wykonania tych działań oraz warunki i terminy rozliczenia (w tym wartość rekompensaty za utracone dochody). Jest to ważne dla przedsiębiorcy. Jeżeli wprowadzenie obszaru Natura 2000 ogranicza jego dotychczasową działalność, a szkód nie rekompensuje żaden program wsparcia, to może on domagać się od dyrektora ochrony środowiska zawarcia takiej umowy. Lokalizacja w danym miejscu obszarów Natura 2000 wiąże się więc z możliwością ograniczenia działalności gospodarczej. Jednak jest wiele rozwiązań, które zapewniają, że szkody przedsiębiorców związane z koniecznością ochrony środowiska, zostaną zrekompensowane.
Maciej J. Nowak radca prawny
