Takie stanowisko zajął SN w wyroku z 24 października 2013 r. (II PK 25/13).
Stan faktyczny
Ponieważ pracodawca nie płacił pracownikowi wynagrodzenia, ten rozwiązał umowę bez wypowiedzenia w trybie art. 55 § 1 kodeksu pracy. Pracodawca zakwestionował prawidłowość takiego postępowania. Pracownik wniósł pozew o ustalenie rozwiązania stosunku pracy w tym trybie oraz o zasądzenie zaległej wypłaty.
Rozstrzygnięcie
Sad I instancji uznał, że rozwiązanie przez pracownika umowy o pracę bez wypowiedzenia było zgodne z prawem i uzasadnione. Uwzględnił powództwo. Pracodawca wniósł apelację. Podniósł w szczególności, że odmowa zapłaty wynagrodzenia była spowodowana nienależytym wykonywaniem obowiązków przez podwładnego. Sąd II instancji oddalił apelację i podtrzymał wyrok. Sprawa trafiła do SN.
SN uznał, że odmawiając pracownikowi zapłaty wynagrodzenia, pracodawca naruszył jeden ze swoich podstawowych obowiązków. Dlatego rozwiązanie przez tę osobę umowy o pracę bez wypowiedzenia było uzasadnione. Powoływanie się na nienależyte wykonywanie obowiązków przez pracownika było spóźnione i nie miało znaczenia.
Robert Stępień, prawnik w kancelarii Raczkowski i Wspólnicy
Jeżeli pracodawca ma zastrzeżenia co do wykonywania obowiązków przez pracownika, ma prawo podjąć stosowne działania przewidziane prawem. W szczególności może nałożyć na pracownika karę porządkową. Ma też prawo rozwiązać z nim umowę o pracę za wypowiedzeniem lub bez wypowiedzenia – jeżeli naruszenie ma ciężki charakter i dotyczy podstawowych obowiązków oraz zachowany został miesięczny termin na rozwiązanie umowy. Może wreszcie dochodzić od pracownika odszkodowania na zasadach odpowiedzialności materialnej pracowników określonych w k.p., jeżeli nienależyte wykonywanie przez pracownika obowiązków spowodowało powstanie szkody po stronie pracodawcy.
Zaniechanie podjęcia tego rodzaju środków i następnie powoływanie się na nienależyte wykonywanie obowiązków przez pracownika dopiero na etapie sporu sądowego, po rozwiązaniu przez niego umowy o pracę, jest spóźnione i nieskuteczne. Pracodawca traci możliwość powoływania się na uchybienia podwładnego.
Komentowane orzeczenie wiąże się z innym ciekawym zagadnieniem – prawem pracodawcy do obniżenia lub odmowy zapłaty wynagrodzenia w przypadku nienależytego wykonywania obowiązków przez pracownika. Co do zasady jest to niedopuszczalne. Stanowiłoby nieuzasadnione rozszerzanie katalogu kar porządkowych określonego w k.p. i mogłoby stanowić dyskryminację pracownika. Pracodawca może to uczynić jedynie w szczególnych przypadkach określonych w art. 82 k.p., gdy obowiązkiem zatrudnionego jest wytwarzanie określonych produktów lub usług. Ich wadliwe wykonanie, jeżeli nastąpiło z winy pracownika, może powodować obniżenie lub nawet odmowę zapłaty wynagrodzenia. Jeśli jednak usunie on wadę produktu lub usługi, otrzyma pensję stosownie do ich jakości. Za czas usuwania wady wynagrodzenie nie przysługuje. Obniżenie lub odmowa zapłaty wynagrodzenia na podstawie art. 82 k.p. nie wyklucza zastosowania przez pracodawcę innych środków, o których była mowa wyżej. Istotne, aby zrobić to w odpowiednim czasie.
