Zasady odpowiedzialności wspólników kształtują się odmiennie, w zależności od tego, czego dotyczy dług podmiotu.

Reguły te obrazuje >poniższa tabela.

Uwaga!

Osoby, które działały w imieniu spółki po zawarciu umowy, ale przed jej wpisem do rejestru, za zobowiązania wynikające z tego działania odpowiadają solidarnie. Subsydiarna odpowiedzialność partnera nie dotyczy długów powstałych przed rejestracją podmiotu.

Uwaga!

Solidarność dłużników polega na tym, że wierzyciel może żądać całości albo części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego ?z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z nich zwalnia pozostałych. Przy czym, aż do zupełnego zaspokojenia wierzyciela, wszyscy dłużnicy solidarni pozostają zobowiązani.

Odpowiedzialność za zobowiązania powstałe w związku z wykonywaniem wolnego zawodu w spółce ponosi/szą zatem partner/rzy, którego/ych zachowanie (działanie lub zaniechanie) zaktualizowały roszczenia osób trzecich z tytułu jego/ich błędów „w sztuce". Jest to nadal odpowiedzialność posiłkowa, a więc powstaje dopiero wtedy, gdy egzekucja z majątku podmiotu nie przyniesie rezultatów >patrz przykład 1. Z uwagi na fakt, że podział obowiązków pomiędzy partnerami może czasem nastręczać trudności, należy już w umowie spółki, względnie kontraktach między podmiotem a partnerami albo uchwale uczestników dokonać szczegółowego ich rozdziału. Brak stosownych zapisów nie uchyli odpowiedzialności za cudze „profesjonalne" długi >patrz przykład 2. W sytuacji zaś, w której spółka przyjęła zlecenie, a żaden z partnerów go nie wykonał, odpowiedzialność za wyrządzoną szkodę ponoszą wszyscy wspólnicy na zasadach ogólnych, gdyż nie jest to zobowiązanie związane z aktywnością zawodową partnerów (w ramach wolnego zawodu objętego profilem spółki) >patrz przykład 3. Odpowiedzialność partnera wyłączona jest także wówczas, gdy zobowiązania są wynikiem działań i zaniechań zatrudnionych w spółce – na podstawie stosunku pracy albo umów cywilnoprawnych – osób, które w trakcie świadczenia usług związanych z przedmiotem działalności podmiotu podlegały kierownictwu innego jego uczestnika >patrz przykład 4. Za zachowania natomiast, np. zewnętrznego eksperta, wszyscy wspólnicy będą odpowiadać wobec osób trzecich na ogólnych zasadach >patrz przykład 5. Analogiczna sytuacja dotyczy zatrudnienia kogoś, kto wprawdzie legitymuje się uprawnieniem do wykonywania wolnego zawodu objętego profilem spółki, ale – kto w trakcie świadczenia usług – nie podlega poleceniom żadnego partnera.

Przykład 1.

Pani Elwira, adwokat, wspólnik spółki partnerskiej, wskutek błędnego obliczenia maksymalnego terminu do wniesienia pozwu o zapłatę 50 tys. zł doprowadziła do przedawnienia roszczenia pani Agnieszki, klienta spółki (przeciwnik w toku postępowania przed sądem podniósł stosowny zarzut, w wyniku którego powództwo zostało oddalone). Pani Agnieszka wystąpiła zatem o solidarną zapłatę tej kwoty przeciwko spółce i pani Elwirze. Sąd uznał za zasadne argumenty pani Agnieszki. Z uwagi zaś na fakt, że egzekucja z mienia podmiotu okazała się skuteczna tylko co do kwoty 30 tys. zł, pani Agnieszka może wystąpić do sądu o nadanie wyrokowi klauzuli wykonalności także przeciwko pani Elwirze, wtedy będzie ona mogła dochodzić od niej reszty należności, tj. 20 tys. zł. Spółce zaś będzie przysługiwało przeciwko pani Elwirze roszczenie o zwrot 30 tys. zł.

Przykład 2.

Architekci: Karolina i Martyna tworzą spółkę partnerską. Ustnie uzgodniły one między sobą, że za prawidłową realizację wszelkich projektów związanych z parkiem przy ul. Liściastej 78 w Płocku odpowiedzialna będzie wyłącznie pani Martyna. Gdy na skutek przyjęcia błędnego współczynnika w pomiarach, jeden z projektów nie został przygotowany właściwie, zamawiający poniósł stratę materialną i wystąpił przeciwko spółce oraz obu partnerkom ?o solidarną zapłatę 100 tys. zł. ?W odpowiedzi na pozew pani Karolina podniosła, że zgodnie ?z ustnymi postanowieniami, pełna odpowiedzialność za zgodne ze sztuką opracowanie projektów dotyczących ww. parku obciąża panią Martynę, czemu ta ostatnia w toku procesu zaprzeczyła. Argumentacja pani Karoliny nie zostanie zatem uwzględniona. Uzgodnienie to nie znalazło bowiem odzwierciedlenia ?w uchwale wspólników. Gdyby stosowna uchwała została podjęta, wówczas pani Karolina nie ponosiłaby odpowiedzialności za ten dług. Jeżeli więc spłaci w jakiejś części owo zobowiązanie, będzie jej przysługiwał regres tylko wobec spółki, a nie – również wobec pani Martyny.

Przykład 3.

Pani Olimpia zleciła spółce partnerskiej tłumaczenie przysięgłe z języka włoskiego na polski dokumentacji technicznej związanej z budową hali sportowej w Neapolu, zastrzegając, iż przełożenie to musi nastąpić najpóźniej w ciągu tygodnia. Mimo że zlecenie zostało przyjęte do realizacji, to żaden ze wspólników z braku czasu nie zajął się jego wykonaniem. Na skutek tego pani Olimpia została obciążona przez inwestora karą umowną ?w wysokości 25 tys. zł. Partnerzy będą więc odpowiadać za zapłatę tej kwoty – obok spółki ?– w sposób nieograniczony, osobisty, solidarny i subsydiarny.

Przykład 4.

Z uchwały partnerów: pani Oktawii i pana Olafa (księgowych) wynika, że osoby zatrudnione przy rozliczaniu dokumentów finansowych klientów podmiotu, będących spółkami z ograniczoną odpowiedzialnością, podlegają kierownictwu pani Oktawii. Pani Olga, pracująca na podstawie umowy-zlecenia, źle wyliczyła podatek VAT, który Y sp. z o.o. miała zapłacić za styczeń 2014 r. W wyniku tego błędu Y sp. z o.o. ukarano grzywną. Jeżeli zatem wystąpi ona o zapłatę kwoty grzywny przeciwko spółce albo solidarnie przeciwko spółce i partnerom, wówczas pan Olaf ?– w toku procesu – będzie mógł powołać się na treść ww. uchwały i nie będzie on wówczas odpowiadał za dług związany ?z działaniem pani Oktawii.

Przykład 5.

N sp. z o.o. zwróciła się do spółki partnerskiej tworzonej przez biegłych rewidentów o analizę stanu finansowego spółki ?i ustalenia, czy zachodzą przesłanki do wystąpienia przez zarząd z wnioskiem o ogłoszenie upadłości N sp. z o.o. Zlecenie to zostało przyjęte, ale wspólnicy uznali, iż waga problemów uzasadnia dodatkową konsultację ze znanym niezależnym ekspertem w dziedzinie badania m.in. sprawozdań finansowych dużych podmiotów gospodarczych. Ekspert ten, przez pomyłkę, wysłał partnerom analizę skierowaną do innej spółki. Na jej podstawie zaś wspólnicy spółki partnerskiej wysnuli błędny wniosek, że zarząd N sp. z o.o. powinien niezwłocznie zgłosić wniosek o ogłoszenie upadłości. W wyniku tej decyzji N sp. z o.o. straciła kontrakty o łącznej wartości 300 tys. zł. Za zapłatę tej kwoty partnerzy będą więc ewentualnie odpowiadać – obok spółki – w sposób nieograniczony, osobisty, solidarny i subsydiarny.

Można rozszerzyć

Główną zasadę odpowiedzialności za „profesjonalne" zobowiązania spółki partnerskiej określa art. 95 § 1 k.s.h., natomiast § 2 cytowanego przepisu wprowadza wyjątek od tej reguły. Partner lub większa ich liczba (ale nie wszyscy) może mianowicie – w kontrakcie podmiotu – zgodzić się na rozszerzenie zakresu swojej odpowiedzialności za błędy „w sztuce" pozostałych wspólników według spectrum ponoszonego przez uczestników spółki jawnej >patrz przykład 6. Wykluczone jest więc podjęcie uchwały w przedmiotowej kwestii większością głosów, nawet gdyby umowa spółki dopuszczała ewentualność zmiany jej treści w taki sposób (tj. w trybie art. 9 k.s.h.) >patrz przykład 7. Tytułowi egzekucyjnemu wydanemu przeciwko podmiotowi sąd może wówczas nadać klauzulę wykonalności tylko przeciwko temu partnerowi, który – na podstawie art. 95 § 2 powołanej ustawy – ponosi nieograniczoną odpowiedzialność za jego długi. Gdyby jednak wspólnik spółki partnerskiej bądź część z nich najpierw odpowiadałby/liby na zasadzie art. 95 § 2 k.s.h., a następnie chciałby/liby ograniczyć ją do zakresu przewidzianego w § 1 komentowanego przepisu, to fakt ten nie miałby wpływu na spectrum odpowiedzialności za zobowiązania powstałe przed datą zarejestrowania owej zmiany umowy spółki. Do dnia wpisu w KRS odpowiedzialność ta będzie zatem nieograniczona, osobista, solidarna i subsydiarna >patrz przykład 8.

Przykład 6.

Wspólnicy spółki partnerskiej jednogłośnie podjęli uchwałę ws. zmiany umowy podmiotu, w myśl której jeden z nich, tj. pani Izabela, odpowiada w sposób nieograniczony, osobisty, solidarny i subsydiarny za zobowiązania spółki powstałe zarówno w związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawodu w spółce, jak również za te będące następstwem działań lub zaniechań osób w niej zatrudnionych, które podlegały kierownictwu innego partnera przy świadczeniu usług związanych z przedmiotem działalności podmiotu. Opisany tryb zmiany umowy spółki jest prawidłowy. Gdyby pani Izabela nie wyraziła zgody na rozszerzenie zakresu swojej odpowiedzialności za długi spółki związane z profesjonalnymi błędami pozostałych partnerów, wówczas umowa spółki nie mogłaby ulec zmianie, a jej odpowiedzialność ograniczona byłaby do spectrum zakreślonego treścią art. 95 § 1 k.s.h.

Przykład 7.

Panie: Dominika i Ewelina, zgodnie z zapisem w umowie spółki, większością głosów podjęły uchwałę o zmianie kontraktu podmiotu w ten sposób, że pani Weronika (trzeci uczestnik spółki) odpowiada w sposób nieograniczony, osobisty, solidarny i subsydiarny za zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawodu w spółce, jak również za te będące następstwem zachowań osób w niej zatrudnionych, które podlegały kierownictwu innego partnera przy świadczeniu usług związanych z przedmiotem działalności podmiotu. Z uwagi na fakt, iż pani Weronika nie brała udziału w powzięciu uchwały, zakres jej odpowiedzialności nie ulegnie rozszerzeniu, a ww. uchwała nie zostanie wpisana do KRS.

Przykład 8.

Odpowiedzialność pani Justyny, wspólnika spółki partnerskiej, za błędy w sztuce pozostałych osób tworzących jej obsadę personalną była rozszerzona według zasad określonych w art. 95 § 2 k.s.h. Na początku lutego 2014 r. podjęła ona decyzję o ograniczeniu owego spectrum odpowiedzialności do tego wynikającego z § 1 cytowanego przepisu. Wspólnicy jednogłośnie podjęli stosowną uchwałę o zmianie umowy spółki.?3 marca została ona wpisana do KRS. Do 2 marca 2014 r. zatem odpowiedzialność pani Justyny za ewentualne zobowiązania podmiotu związane z aktywnością zawodową pozostałych partnerów (w ramach wolnego zawodu objętego profilem spółki) będzie nieograniczona, osobista, solidarna i subsydiarna. Gdyby pozostali wspólnicy nie zaakceptowali omawianej decyzji pani Justyny, wtedy mogłaby ona jedynie wypowiedzieć umowę spółki albo żądać jej rozwiązania przez sąd.

Tytuł egzekucyjny

Wierzyciel spółki partnerskiej może pozwać albo tylko wspólników bądź sam podmiot, albo solidarnie spółkę łącznie z partnerami ponoszącymi nieograniczoną odpowiedzialność za jej zobowiązania. Jednak w sytuacji, w której założy on sprawę tylko przeciwko partnerowi – wówczas będzie mógł dochodzić zaspokojenia swojej należności dopiero po wykazaniu bezskuteczności postępowania komorniczego prowadzonego przeciwko spółce. Z kolei do przeprowadzenia egzekucji z mienia podmiotu konieczne jest uzyskanie tytułu egzekucyjnego przeciwko niemu. Najprościej więc wnieść pozew od razu przeciwko spółce i właściwym wspólnikom (tzn. tym, których odpowiedzialność nie jest ograniczona). Gdyby jednak sąd nadał wyrokowi przeciwko podmiotowi klauzulę wykonalności przeciwko temu partnerowi, który w myśl art. 95 § 1 k.s.h., nie odpowiada za dług wynikający z tego orzeczenia, to wspólnikowi temu przysługuje uprawnienie do wniesienia powództwa przeciwegzekucyjnego. >patrz przykład 9.

Przykład 9.

Sąd wydał wyrok zasądzający od spółki partnerskiej na rzecz pana Patryka kwotę 10 tys. zł. Po stwierdzeniu bezskuteczności egzekucji z jej majątku pan Patryk wystąpił o nadanie klauzuli wykonalności przeciwko panu Klaudiuszowi (wspólnikowi). Z uwagi na fakt, iż wierzytelność pana Patryka powstała wskutek zaniedbania, jakiego dopuścił się pan Oliwier przy prowadzeniu sprawy o odszkodowanie za wypadek komunikacyjny, a umowa podmiotu nie przewidywała rozszerzenia zakresu odpowiedzialności pana Klaudiusza za błędy w sztuce reszty wspólników, to temu ostatniemu przysługuje prawo ?do wniesienia pozwu ?o pozbawienie tytułu wykonawczego (tj. wyroku) wykonalności w całości.

Tytuł egzekucyjny wystawiony przeciwko spółce partnerskiej jest podstawą uzyskania klauzuli wykonalności przeciwko jej wspólnikom. Wspólnik, który uregulował należność niezwiązaną z prowadzeniem aktywności w ramach wolnego zawodu, ma roszczenie zwrotne w stosunku do pozostałych wspólników i spółki >patrz przykład 10. Jeżeli zaś spłacił swój albo wynikający z zachowania podległych mu osób dług „profesjonalny", przysługuje mu regres tylko wobec spółki >patrz przykład 11. Ta ostatnia może natomiast domagać się zwrotu zapłaty od wspólników według podziału ich kompetencji związanych z wolnym zawodem >patrz przykład 12. Nie przysługuje jej jednak regres wobec partnerów, gdy to ona ureguluje „zwykły" dług.

Przykład 10.

Pani Kamila, jeden ?z trzech wspólników spółki partnerskiej, zapłaciła 20 tys. zł ?z tytułu zaległości za czynsz, których wierzyciel nie zdołał wyegzekwować z majątku podmiotu. Pani Kamila może więc domagać się od spółki i pozostałych dwóch partnerów solidarnego zwrotu tej sumy.

Przykład 11.

Pani Marcelina wystąpiła przeciwko spółce partnerskiej ?i pani Indze (wspólnikowi) ?o solidarną zapłatę 60 tys. zł ?z tytułu odszkodowania za błąd ?w sztuce polegający na zaniechaniu podniesienia przez nią w pozwie zarzutu przedawnienia, ?w wyniku czego prawomocnie zasądzono od niej na rzecz M ?sp. z o.o. ww. kwotę. Egzekucja ?z majątku spółki partnerskiej była nieskuteczna, wobec czego suma ta została ściągnięta przez komornika od pani Ingi. W tej sytuacji pani Inga może domagać się zwrotu owej kwoty jedynie od spółki.

Przykład 12.

Spółka partnerska zaspokoiła należność pani Adrianny z tytułu naprawienia szkody, jakiej doznała ona w trakcie kanałowego leczenia zęba. Podmiot zapłacił na jej rzecz 8 tys. zł. Spółka może zatem domagać się zwrotu tej kwoty od pani Tamary, czyli dentystki, która źle przeprowadziła zabieg stomatologiczny.

Uwaga! Jeżeli jeden z dłużników solidarnych spełnił świadczenie, treść istniejącego między nimi stosunku prawnego rozstrzyga o tym, czy i w jakich częściach może on żądać zwrotu od współdłużników. W braku stosowanego zapisu, np. w umowie spółki (tu) partnerskiej albo uchwale wspólników, ten, który spełnił świadczenie, może żądać zwrotu w częściach równych. Natomiast część przypadająca na dłużnika niewypłacalnego rozkłada się między współdłużników.

Autorka jest adwokatem

podstawa prawna: art. 4 § 1 pkt 1, art. 9, 10 § 3 oraz art. 22 § 2, art. 251 § 2, art. 31, 32 w zw. z art. 89 ustawy z 15 września  2000 r. – Kodeks spółek handlowych (tekst jedn. DzU z 2013 r., poz. 1030 ze zm.)

podstawa prawna: art. 95 ustawy z 17 listopada  1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (tekst jedn. DzU z 21 stycznia 2014 r., poz. 101 ze zm.)

podstawa prawna: art. 366 oraz art. 376 ustawy z 23 kwietnia  1964 r. – Kodeks cywilny (tekst jedn. DzU z 23 stycznia 2014 r., poz. 121)