Zgodnie z art. 4 pkt 1 ustawy z 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (DzU 2003 nr 124, poz. 1152 z późn. zm.; dalej ustawa) ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów jest obowiązkowe. Na podstawie art. 23 ustawy posiadacz pojazdu mechanicznego jest obowiązany zawrzeć umowę obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem posiadanego przez niego pojazdu.

Trzeba mieć umowę

Kupując używany samochód, sprzedawca powinien przekazać dokument potwierdzający zawarcie umowy ubezpieczenia OC. Jeśli okaże się, że sprzedawca takiej umowy nie ma, nabywca nie będzie mógł korzystać z pojazdu do czasu zawarcia umowy. W razie przejścia lub przeniesienia prawa własności pojazdu mechanicznego zarejestrowanego, którego posiadacz wbrew obowiązkowi nie zawarł umowy ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, posiadacz, na którego przeszło lub zostało przeniesione prawo własności jest obowiązany zawrzeć umowę ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych w dniu przejścia lub przeniesienia prawa własności pojazdu mechanicznego, ale nie później niż z chwilą wprowadzenia pojazdu mechanicznego do ruchu (art. 31 ust. 3 ustawy). Kupujący nie będzie ponosił odpowiedzialności za brak ubezpieczenia przed nabyciem pojazdu. Tak samo nie może odpowiadać za szkody wyrządzone przez ten pojazd przed nabyciem własności.

Za jaki czas zapłacono

Niekiedy kupujący zastanawiają się, czy przekazana polisa została w całości opłacona. Z zasady składka płatna jest jednorazowo, co nie wyklucza podziału płatności na raty. Może być tak, że pierwsza rata została opłacona, a druga nie. Wówczas ubezpieczenie  nadal zachowuje ważność. Kto powinien zapłacić kolejną ratę? Posiadacz pojazdu, na którego przeniesiono prawo jego własności, ponosi odpowiedzialność wobec  ubezpieczyciela za zapłatę składki za okres od dnia, w którym nastąpiło przeniesienie na niego prawa własności pojazdu. Konieczne będzie więc ustalenie, za jaki okres polisa została już opłacona.

Kupujący może wypowiedzieć

Umowa ubezpieczenia OC posiadacza pojazdu obowiązuje do ostatniego dnia jej ważności, chyba że wcześniej wypowie ją nabywca pojazdu. Na podstawie art. 31 ust. 1 ustawy w sytuacji przejścia lub przeniesienia prawa własności pojazdu mechanicznego, którego posiadacz zawarł umowę ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów, na posiadacza pojazdu, na którego przeszło lub zostało przeniesione prawo własności, przechodzą prawa i obowiązki poprzedniego posiadacza wynikające z tej umowy. Umowa ubezpieczenia OC ulega rozwiązaniu z upływem okresu, na który została zawarta, chyba że posiadacz, na którego przeszło lub zostało przeniesione prawo własności, wypowie ją na piśmie. W wypadku wypowiedzenia umowy ubezpieczenia OC ulega ona rozwiązaniu z dniem jej wypowiedzenia.

W wypadku,  gdy  zakup pojazdu odbywa się na początku okresu ubezpieczenia,  kupujący może ponieść stratę, gdyż ma niewielkie szanse na zwrot niewykorzystanej składki. Stanie się tak wtedy, gdy nabywca umowę wypowie, co w praktyce nie zdarza się często. Dlatego strony w umowie sprzedaży mogą zapisać zobowiązanie nabywcy do wypowiedzenie umowy OC w określonym terminie, np. 14 dni od daty nabycia pojazdu. Takie zobowiązanie kupującego nie jest wiążące dla zakładu ubezpieczeń, a zatem nabywca nie odzyska zwrotu części składki, okazując umowę sprzedaży z ww. oświadczeniem. Jeżeli jednak nabywca nie wypowie umowy, sprzedawca będzie się mógł domagać bezpośrednio od niego odszkodowania stanowiącego równowartość kwoty, jaką mógłby otrzymać od zakładu ubezpieczeń, gdyby nabywca umowę ubezpieczenia wypowiedział.

Dotychczasowa ?czy nowa składka

Nabywca pojazdu może pozostać przy dotychczasowej umowie ubezpieczenia OC, ale może się to wiązać z rekalkulacją składki. Stanie się tak, gdy sprzedający był uprawniony do zniżek, a nabywca nie  ma takiego uprawnienia. W razie niewypowiedzenia przez posiadacza, na którego przeszło lub zostało przeniesione prawo własności pojazdu, umowy ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów zakład ubezpieczeń może dokonać ponownej kalkulacji należnej składki z tytułu ochrony ubezpieczeniowej, poczynając od dnia przejścia lub przeniesienia prawa własności pojazdu, z uwzględnieniem zniżek przysługujących posiadaczowi, na którego przeszło lub zostało przeniesione prawo własności pojazdu, oraz zwyżek go obciążających w ramach obowiązującej taryfy. Może się zdarzyć, że wypowiedzenie umowy  będzie korzystniejsze dla nabywcy niż jej kontynuacja.

Zdaniem autora:

Tomasz ?Poznański, adwokat

Skąd ubezpieczyciel będzie wiedział o zmianie właściciela pojazdu? Z zasady od sprzedającego, gdyż leży to w jego interesie. Posiadacz pojazdu mechanicznego, który przeniósł jego prawo własności, jest obowiązany do przekazania posiadaczowi, na którego przeniesiono prawo własności, potwierdzenia zawarcia umowy ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów. Powinien też powiadomić na piśmie ubezpieczyciela w terminie 14 dni od dnia przeniesienia prawa własności pojazdu, o przeniesieniu prawa własności tego pojazdu ?i o danych posiadacza, na którego przeniesiono prawo własności. Jest to istotne, gdyż posiadacz pojazdu, który przeniósł prawo własności do niego, ponosi solidarną odpowiedzialność z posiadaczem pojazdu, na którego przeniesiono prawo własności za zapłatę składki należnej zakładowi za okres od dnia przeniesienia własności do dnia powiadomienia przez niego  ubezpieczyciela o zmianie właściciela.