Na podstawie art. 551 § 2 Kodeksu spółek handlowych (dalej k.s.h.), spółka cywilna może być przekształcona w każdą spółkę handlową z wyjątkiem spółki jawnej.

Natomiast przepisem, który umożliwia przekształcenie s.c. w s.j. jest art. 26 § 4 k.s.h. Do takiego przekształcenia stosujemy przepisy k.s.h. dotyczące przekształcenia spółki jawnej w inną spółkę handlową. Za przekształceniem s.c. w s.j. muszą wypowiedzieć się wszyscy wspólnicy.  Do dokumentów przekształceniowych należy dołączyć zarówno umowę s.c., jak i powoływanej s.j. (uchwała SN z 12 marca 2003 r. III CZP 96/02).

Sukcesja uniwersalna

Z przepisu art. 26 §5 k.s.h. wynika, że przekształcenie s.c. w s.j. jest objęte sukcesją uniwersalną. Oznacza to m.in., że:

Z dniem 1 stycznia 2001 r. spółka cywilna utraciła przymiot przedsiębiorcy. Za przedsiębiorców uznaje się teraz wspólników spółki. Zezwolenie na działalność (np. apteki prowadzonej jako s.c.) otrzymuje nie spółka cywilna, ale jej wspólnicy (przedsiębiorcy). Czy zatem sukcesją uniwersalną byłoby objęte takie zezwolenie?

Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale z 14 stycznia 2009 r. (sygn. akt II GPS 6/08) dotyczącej przekształcenia s.c., której wspólnicy prowadzili aptekę, na podstawie udzielonego im zezwolenia – w spółkę komandytową, stwierdził, że powstała z przekształcenia spółka komandytowa – pozostaje podmiotem zezwolenia udzielonego wspólnikom s.c.

Na podstawie wyżej wskazanej uchwały NSA w wyroku z 24 marca 2009 r. (sygn. akt II GSK 69/09), wskazał, że w przypadku przekształcenia s.c. dochodzi do przekształcenia stosunku zobowiązaniowego (w rozumieniu prawa cywilnego) w podmiot np. s.j.

Z orzecznictwa

NSA stwierdził: odpowiednie stosowanie przepisu art. 553 § 2 k.s.h. do skutków przekształcenia spółki cywilnej w spółkę handlową, wymagać będzie właściwej modyfikacji tego przepisu, polegającej na zastąpieniu wyrazów „spółce przed jej przekształceniem" wyrazami „wspólnikom spółki cywilnej przed jej przekształceniem".

W sferze praw i obowiązków o charakterze majątkowym zasada kontynuacji została uregulowana wprost w przepisie art. 26 § 5 zdanie drugie k.s.h. Stosownie do tego przepisu spółce jawnej przysługują wszystkie prawa i obowiązki stanowiące majątek wspólny wspólników. Oznacza to, że w miejsce kilku wspólników, jako współuprawnionych, wchodzi spółka mająca podmiotowość prawną. Majątek wspólny wspólników spółki cywilnej staje się majątkiem spółki posiadającej podmiotowość prawną.

Zasada ta powinna mieć zastosowanie także do uprawnień o charakterze publicznoprawnym. Możliwość kontynuowania dotychczasowej działalności gospodarczej wymaga nie tylko istnienia bazy materialnej w postaci lokalu, maszyn, urządzeń itp., ale również dopuszczalności korzystania z przysługującego uprzednio uprawnienia do prowadzenia reglamentowanej działalności gospodarczej.

W wypadku wykluczenia wspomnianej możliwości modyfikacji art. 553 § 2 k.s.h., przekształcenie spółki cywilnej w sposób preferowany przez ustawę wymagałoby od dotychczasowych wspólników podejmowania dodatkowych czynności związanych z uzyskaniem nowej koncesji (zezwolenia), a to oznaczałoby pogorszenie ich sytuacji w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej od tej, która istniała przed przekształceniem spółki. W związku z tym nakaz odpowiedniego stosowania art. 553 § 2 k.s.h. należy rozumieć w ten sposób, że zezwolenia, koncesje lub ulgi przyznane indywidualnie wspólnikom, przechodzą z mocy prawa na spółkę jawną".

Wyrok NSA z 24 marca 2009 r. (II GSK 69/09)

W kontekście tego wyroku należy uznać, że sukcesją objęte są również zezwolenia (koncesje, ulgi) przyznane wspólnikom spółki cywilnej w związku z działalnością tej spółki.

Co z pracownikami

Z chwilą przekształcenia pracownicy s.c. stają się pracownikami s.j. Wynika to z art. 231 kodeksu pracy (dalej k.p.). W terminie 2 miesięcy od przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę pracownik może bez wypowiedzenia, za siedmiodniowym uprzedzeniem, rozwiązać stosunek pracy.

Rozwiązanie stosunku pracy w tym trybie powoduje dla pracownika skutki, jakie przepisy prawa pracy wiążą z rozwiązaniem stosunku pracy przez pracodawcę za wypowiedzeniem. Z dniem przejęcia dotychczasowego zakładu pracy pracodawca proponuje też nowe warunki płacy i pracy pracownikom zatrudnionym na innych warunkach niż umowa o pracę.

Ważne

Jeżeli przekształcenie powoduje zmianę oznaczenia podmiotu innej niż oznaczenie charakteru spółki, w nawiasie – obok nowej nazwy podaje się też starą. Winno to trwać przez okres co najmniej roku.

Jakie formalności

Procedura przekształcenia jest maksymalnie uproszczona. Nie przygotowuje się planu przekształcenia, a w konsekwencji nie bada go biegły rewident. Nie zawiadamia się wspólników o zamiarze podjęcia uchwały przekształceniowej i nie udostępnia im dokumentów.

Jednak należy przygotować i przesłać do właściwego sądu (Krajowy Rejestr Sądowy):

Ponieważ KRS nie musi wydawać w tym zakresie postanowienia o przyjęciu (nieprzyjęciu) projektów, po upływie około 30 dni bez reakcji sądu wysyłamy już wniosek o wpis wraz z tymi uchwałami.

Uchwała o przekształceniu s.c. w s.j. winna zawierać:

Podejmują ją wszyscy wspólnicy s.c. którzy stają się też wspólnikami s.j. w formie notarialnej.

Wniosek o wpis spółki jawnej do rejestru wnosi się na formularzu KRS-W1, wraz z odpowiednimi załącznikami.

Do wniosku o wpis spółki jawnej do rejestru należy ponadto dołączyć:

– nazwiska i imiona bądź nazwy wspólników,

–adresy wspólników;

Powstanie nowego podmiotu

Z chwilą wpisu do KRS spółka cywilna staje się spółką jawną, a osoby wchodzące w skład spółki cywilnej stają się wspólnikami spółki jawnej.

Podmiotowi temu przysługują wszystkie prawa i obowiązki stanowiące wspólny majątek uczestników dotychczasowej spółki cywilnej.

Z orzecznictwa

Spółka jawna, będąca rezultatem przeistoczenia się spółki cywilnej, staje się właścicielem ruchomości i nieruchomości dotychczasowej wspólności łącznej wspólników tej spółki, bez potrzeby dokonywania jakichkolwiek dodatkowych czynności prawnych, a tylko zgłaszając do odpowiednich rejestrów, ksiąg wieczystych itp. Wstępując ex lege w stosunki materialnoprawne spółki cywilnej (wspólników spółki cywilnej), wstępuje też w stosunki procesowe, np. jako strona toczącego się już postępowania sądowego ze wszelkimi uprawnieniami strony, zachowaniem terminów, obowiązków dowodowych itp. Jeżeli na dzień wystąpienia wspólnika ze spółki cywilnej działalność spółki wykazuje straty, które wywierają wpływ na wartość majątku wspólnego wspólników spółki i wynika to z jej wyliczeń bilansowych, to należy te straty uwzględnić, dokonując rozliczenia ze wspólnikiem. Wyrok SN z 7 maja 2009, IV CSK 14/09

Podobnie stwierdził WSA w Krakowie z w wyroku z 7 lutego, ISA/Kr 2075/11.

Z orzecznictwa

Długi zaciągnięte przez wspólników spółki cywilnej są nadal ich długami, za które odpowiadają solidarnie także po przekształceniu spółki cywilnej w spółkę jawną". Podmiot przekształcony, czyli spółka jawna pozostaje podmiotem w szczególności zezwoleń, koncesji oraz ulg, które przysługiwały spółce cywilnej, chyba że ustawa lub decyzja o ich udzieleniu stanowi inaczej. Ustawodawca nie wyłączył tutaj możliwości kontynuacji, na podstawie art. 553 § 2 kodeksu spółek handlowych, stosunków administracyjnoprawnych wykreowanych na podstawie tej ustawy".

Postanowienie SA w Warszawie z 17 marca 2006 r. (I ACz 288/06).

podstawa prawna: Art. 551 § 2 ustawy z 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych tj. DzU z 2000, nr 94, poz. 1037 ze zm.

podstawa prawna: Ustawa z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tj. DzU z 1998, nr 21, poz. 94 )

Komentarz:

Sławomir Zieleń, „Sławomir Zieleń i Wspólnicy" Spółka z o.o. Spółka doradztwa podatkowego

Spółka cywilna (s.c.) jest zaledwie stosunkiem zobowiązaniowym (umową). Natomiast spółka jawna (s.j.) to podmiot. Dlatego też w s.c. przedsiębiorcami są wspólnicy, a w s.j. sama spółka. Zarówno spółka cywilna, jak i jawna są spółkami osobowymi, bez osobowości prawnej. Spółka jawna w przeciwieństwie do cywilnej może jednak we własnym imieniu nabywać nieruchomości. Ma ona w pełnym zakresie zdolność sądową.

Przekształcenie w 4 krokach

1.

Wspólnicy spółki cywilnej podejmują uchwałę o przekształceniu w spółkę jawną

2.

Wspólnicy składają wniosek o wpis spółki jawnej do Krajowego Rejestru Sądowego (na formularzu KRS-W1)

3.

Do wniosku należy dołączyć załączniki (patrz tekst, jakie formalności)

4.

Należy wnieść opłaty:

– 500 zł za wpis do KRS

– 100 zł za ogłoszenie w Monitorze Sądowym

Opłatę wnosi się na konto właściwego wydziału Krajowego Rejestru Sądowego