Jeśli właściwy jest sąd polski (tak zwana właściwość międzynarodowa), wierzytelności można dochodzić zamiast w sądzie niemieckim również w sądzie polskim, a polski tytuł egzekucyjny może zostać uznany przez sąd niemiecki za wykonalny albo – jeśli mamy do czynienia z tak zwaną wierzytelnością bezsporną – wykonany bezpośrednio w Niemczech jako Europejski Tytuł Egzekucyjny.

Oprócz tego istnieją także takie instrumenty jak Europejski Nakaz Zapłaty oraz Europejskie Postępowanie w sprawie Drobnych Roszczeń. Oczywiście co do zasady jest również możliwość wytoczenia powództwa bezpośrednio w Niemczech.

Co może niemiecki komornik

Jednak bez względu na to, z jakiej możliwości się korzysta, rzeczą wspólną dla wszystkich tych form jest to, że stosowny tytuł egzekucyjny należy nie tylko uzyskać przed sądem, lecz również następnie go wykonać. W tym przypadku postępowanie egzekucyjne podlega prawu tego państwa, w którym prowadzi się egzekucję. Najczęściej niemieccy dłużnicy nie posiadają majątku w Polsce, a zatem egzekucję należy przeprowadzić w Niemczech. Przypomnę, że reforma niemieckiego postępowania egzekucyjnego weszła w życie 1 stycznia 2013.

Centralnym organem egzekucyjnym w Niemczech jest komornik, który odpowiedzialny jest za zajęcie oraz wykorzystanie rzeczy fizycznych, dokonanie zajęcia oraz ujawnienie majątku. Dysponuje on między innymi uprawnieniem do: polubownego załatwienia sprawy z dłużnikiem, uzyskania od dłużnika informacji o majątku oraz informacji od osób trzecich o majątku, zajęcia oraz wykorzystania rzeczy fizycznych, ustalenia adresu dłużnika, jak również przeprowadzenia zajęcia uprzedzającego (przyspieszonego zajęcia wierzytelności).

Komornik na każdym etapie postępowania egzekucyjnego powinien próbować uzyskać polubowne załatwienie sprawy. Oznacza to przede wszystkim zawarcie porozumienia w sprawie zapłaty, w ramach którego dłużnik uzgadnia z komornikiem termin zapłaty (pełnej zapłaty) albo uiszczenia zapłaty w ratach. Zapłata w ratach nie powinna przekraczać okresu 12 miesięcy, jednak ze względu na szczególne okoliczności może trwać również i dłużej. Wierzyciel ma prawo sprzeciwić się takiemu harmonogramowi spłat niezwłocznie, tzn. bez zawinionej zwłoki. Ponadto ma on prawo do wykluczenia polubownego załatwienia sprawy już na samym wstępie, jak również do wyznaczenia kwot oraz terminów.

Przy udzielaniu zlecenia komornikowi wierzyciel może podać kilka czynności egzekucyjnych, co do których chciałby, by były przeprowadzane sukcesywnie, tj. dopiero po wystąpieniu określonych przesłanek.

Przykład

Wierzyciel może złożyć wniosek o wszczęcie postępowania w sprawie uzyskania informacji o majątku, a w przypadku, gdy komornik dowie się w wyniku przeprowadzenia tegoż o istnieniu przedmiotów podlegających zajęciu, może następnie złożyć wniosek o zajęcie rzeczy albo o dokonanie zajęcia uprzedzającego ujawnionych wierzytelności. W odniesieniu do postępowań oraz kosztów, tego typu wnioski stanowią różne zlecenia.

Gdzie mieszka

W stosunku do wszystkich czynności egzekucyjnych przeprowadzanych przez komornika, może on na wniosek wierzyciela ustalić przy wykorzystaniu publicznych rejestrów miejsce pobytu dłużnika. Przy czym wniosek ten możliwy jest wyłącznie w związku ze zleceniem egzekucyjnym w celu wykonania zlecenia przeprowadzenia egzekucji.

Jeśli wierzyciel wie już z góry, że dłużnik nie znajduje się już pod znanym mu adresem, wówczas wniosek można złożyć u komornika właściwego dla ostatniego znanego miejsca pobytu dłużnika, nawet jeśli daremność zlecenia przeprowadzenia egzekucji jest wstępnie oczywista. Zapytania dotyczące pobytu komornik musi składać w kolejności przewidzianej przez ustawę. Pierwszy etap obejmuje informację uzyskiwaną w biurze meldunkowym. Komornik powinien na tym etapie uzyskać również informacje na temat narodowości oraz datę urodzenia dłużnika.

W przypadku cudzoziemców mieszkających w Niemczech, w razie gdy zapytanie złożone w biurze meldunkowym nie przyniesie pożądanych efektów, można złożyć zapytanie w centralnym rejestrze cudzoziemców, a na etapie drugim we właściwym urzędzie ds. cudzoziemców. Jeśli informacje te nie przyniosą efektów, a wierzytelność wynosi przynajmniej 500 euro, komornik na wniosek musi ustalić adres w Niemieckim Zakładzie Ubezpieczeń Rentowo-Emerytalnych na podstawie ewentualnego aktualnego zgłoszenia pracodawcy albo w Federalnym Urzędzie ds. Pojazdów Mechanicznych.

Jakie koszty

Zarówno wynagrodzenie adwokata, jak również komornika ustala się na podstawie stawek określanych ustawowo, honorarium z tytułu pozytywnego zakończenia sprawy nie przewiduje się.

Wynagrodzenie adwokatów w postępowaniu egzekucyjnym ustala się na podstawie ustawy o wynagrodzeniu adwokatów [Rechtsanwaltsvergütungsgesetz] i uzależnione jest od rodzaju przeprowadzanej czynności egzekucyjnej oraz wysokości podlegającej egzekucji wierzytelności (wierzytelność główna, odsetki i koszty). Kwestię wynagrodzenia komornika uregulowano w ustawie o kosztach komorniczych [Gerichtsvollzieherkostengesetz]. Uzależnione jest ono od rodzaju przeprowadzanych czynności, natomiast wysokość wierzytelności nie odgrywa tu żadnej roli.

Dla przykładu: po stronie komornika z tytułu odrębnego zlecenia przeprowadzenia próby polubownego załatwienia sprawy powstają opłaty w wysokości 12,50 euro (opłaty tej nie pobiera się, jeśli próbę polubownego załatwienia sprawy przeprowadza się w ramach innej czynności egzekucyjnej), za uzyskanie informacji o majątku uiszcza się opłaty w wysokości 25 euro, a w przypadku informacji w sprawie ustalenia adresu albo o składnikach majątku, uzyskiwanych w placówkach trzecich należy zapłacić 10 euro od każdej placówki, w której złożono zapytanie.

Również sąd egzekucyjny pobiera opłaty, które wynikają z tabeli opłat ustawy o kosztach sądowych [Gerichtskostengesetz], jak na przykład opłatę zryczałtowaną w wysokości 15 euro za wydanie postanowienia o zajęciu i o przelewie zajętej wierzytelności. W zależności od wybranej czynności egzekucyjnej powstawać mogą inne koszty, jak np.: koszty zarządcy przymusowego, opłaty sądowe z tytułu dokonania wpisu hipoteki przymusowej itd.

Dłużnik zobowiązany jest do zwrotu kosztów egzekucji wierzycielowi, o ile te były konieczne.

Autor jest adwokatem w Berlinie