Zgodnie z wyrokiem SN z 26 czerwca 2012 r. (II PK 279/11) gdy były pracownik zobowiązany do unikania działalności konkurencyjnej łamie zakaz, pracodawca może powstrzymać się od spełnienia swojego świadczenia i nie wypłacać mu dalszych rat odszkodowania na zasadzie art. 488 k.c. Ta możliwość wynika z charakteru umowy o zakazie konkurencji po ustaniu pracy. To umowa z pogranicza prawa pracy i prawa cywilnego i wymaga weryfikacji zarówno z punktu widzenia przepisów kodeksu pracy, jak i kodeksu cywilnego o zobowiązaniach wzajemnych.
W tym stanie faktycznym szef przestał płacić odszkodowanie za powstrzymywanie się od zakazu konkurencji, gdyż jego zdaniem pracownik uchybił obowiązkom wynikającym z umowy. Potwierdziło się to w postępowaniu dowodowym. Pracodawca zaniechał zapłaty, informując o tym pracownika na piśmie. SN potwierdził więc, że zgodnie z art. 488 § 2 k.c. strona może powstrzymać się ze spełnieniem świadczenia wzajemnego, dopóki druga strona nie zaoferuje świadczenia wzajemnego.
Powstrzymanie się od wykonania swoich obowiązków to presja wywierana po to, aby uzyskać świadczenie drugiej strony. Można ją zastosować także przeciwko stronie, której świadczenie powinno być wykonane wcześniej. W ocenie SN po złamaniu zakazu konkurencji były pracownik nie może już zaoferować tego świadczenia z uwagi na jego charakter. Nie ma szans zatem także dochodzić skutecznie odszkodowania. Orzeczenie to potwierdza stanowisko prezentowane już wcześniej w wyroku SN z 3 grudnia 2008 r. (I PK 94/08) czy z 6 kwietnia 2011 r. (II PK 229/10).
Odwracając sytuację, przyczyną ustania zakazu konkurencji będzie także to, że pracodawca nie wywiązuje się ze zobowiązania, czyli nie płaci odszkodowania na ustalonych zasadach. W wyroku z 27 lutego 2013 r. (II PK 176/12) SN przyjął, że wystarczy nie uregulować nawet jednej raty, aby pracownik poczuł się zwolniony z łączącej umowy, jeśli na wykonanie obowiązku szefa składało się odszkodowanie podzielone na raty, które miał wypłacać w określonych z góry terminach.
Uwaga!
Dotychczas w orzecznictwie istniała rozbieżność co do skutków zapłacenia z opóźnieniem odszkodowania za zakaz konkurencji.
W wyroku z 10 października 2003 r. (I PK 528/02) SN
stwierdził, że wypłata przez szefa takiego odszkodowania po upływie uzgodnionego terminu nie musi być traktowana jako niewykonanie tego obowiązku, prowadzące do ustania zakazu konkurencji. Można je bowiem oceniać jako nienależyte jego wykonanie, powodujące sankcje przewidziane w art. 481 i art. 491 k.c. Z kolei w
wyroku z 27 maja 2009 r. (II PK 300/08) SN
podniósł, że opóźnienie wypłaty odszkodowania należnego pracownikowi od pracodawcy za zawarty zakaz konkurencji po ustaniu pracy stanowi „niewywiązanie się" z obowiązku wypłaty odszkodowania w rozumieniu art. 1012 § 2 k.p.
W wyroku z 27 lutego 2013 r. SN poparł ten drugi pogląd. Podkreślił, że zgodnie z art. 1012 § 2 k.p. zakaz konkurencji po zatrudnieniu przestaje obowiązywać przed upływem terminu, na jaki został zastrzeżony, gdy szef nie wywiąże się z wypłaty odszkodowania. Jego zdaniem termin „niewywiązywanie się z obowiązku" oznacza niewykonanie wymogu o treści wynikającej z umowy o zakazie konkurencji.
Przykład
W myśl zakazu konkurencji pracownikowi przez rok po ustaniu angażu należy wypłacać odszkodowanie w miesięcznych ratach po 2000 zł płatnych 10. dnia każdego miesiąca kalendarzowego za miesiąc poprzedni. 10 maja 2013 r. pracodawca nie wypłacił raty odszkodowania, zalegając z nią przez miesiąc. Już zatem 11 maja 2013 r. zaistniał stan niewywiązywania się firmy z wypłaty odszkodowania, co zwalniało pracownika z zakazu konkurencji.
WNIOSEK
Jeśli na pracodawcy ciążą wypłaty uzgodnionych rat w określonych terminach, to naruszenie choćby jednego z nich wystarczy, aby przestał obowiązywać zakaz konkurencji.
