Tak orzekł Wojewodzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w wyroku z 21 lutego 2013 r. (II SA/Po 872/12)
Zarządzeniem wójta odwołano nauczycielkę ze stanowiska dyrektora zespołu szkół bez wypowiedzenia. Stało się to w czasie roku szkolnego i w trybie art. 38 ust. 1 pkt 2 ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty. Zgodnie z nim organ, który powierzył nauczycielowi stanowisko kierownicze w szkole, może w przypadkach szczególnie uzasadnionych odwołać go z tej funkcji w czasie roku szkolnego bez wypowiedzenia, po uzyskaniu opinii właściwego organu. W uzasadnieniu jako główną przyczynę wskazano celowe, zawinione uchybienie obowiązkom pracowniczym, wynikającym z powierzonego stanowiska.
Dyrektorce zarzucono także, że nie wywiązała się z wymogu wynikającego z podpisania wskazanych przez wójta poprawek w arkuszu organizacji szkoły podstawowej na rok szkolny 2012/2013, polegającego na wręczeniu wypowiedzeń zmieniających dotyczących zmniejszenia wymiaru godzin. Organ odwołujący uznał ponadto, że dyrektorka udzieliła urlopu dla poratowania zdrowia z naruszeniem przepisów w dniu, w którym nauczyciel dostarczył orzeczenie lekarskie w tej sprawie.
Zgodnie ze stanowiskiem wójta nie było konieczności natychmiastowego udzielenia urlopu w tym trybie, gdyż pedagog przebywał wtedy na zwolnieniu lekarskim. W zarządzeniu o odwołaniu z funkcji stwierdzono też, że działania dyrektorki naruszają interes publiczny i mogą prowadzić do destabilizacji funkcjonowania szkoły.
Dyrektorka wezwała do uchylenia tego zarządzenia. Odniosła się do zarzutów, wskazując m.in. negatywne zaopiniowanie aneksu przez radę pedagogiczną i udzielenie urlopu dla poratowania zdrowia po dostarczeniu zwolnienia lekarskiego potwierdzonego przez właściwego lekarza, w czasie gdy nie obowiązywały żadne zmiany w arkuszu. Co do braku wręczenia wypowiedzenia jednemu z pracowników dyrektorka oświadczyła, że nie było takiej możliwości, gdyż pracownik przebywał na zwolnieniu. Jako uzasadnienie przywołała art. 91c ust. 1 Karty nauczyciela. Zgodnie z nim w zakresie spraw nieuregulowanych tą ustawą stosuje się przepisy kodeksu pracy dotyczące braku możliwości wypowiedzenia angażu w czasie usprawiedliwionej nieobecności pracownika.
Wójt powiadomił, że nie widzi podstaw do uchylenia zarządzenia, i dlatego dyrektorka szkoły przez swojego pełnomocnika złożyła skargę do WSA. Wniosła o stwierdzenie nieważności zaskarżonego zarządzenia. WSA wydał wyrok, w którym uwzględnił skargę i stwierdził nieważność zaskarżonego zarządzenia.
Sąd nie uznał argumentów organu odwołującego, zgodnie z którymi w szkole kierowanej przez skarżącą miał miejsce szczególnie uzasadniony przypadek pozwalający na odwołanie jej w toku roku szkolnego. Interpretując pojęcie przypadków szczególnie uzasadnionych z art. 38 ust. 1 pkt 2 ustawy o systemie oświaty, sąd podzielił stanowisko wyrażone przez Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 26 lipca 2012 r. (I OSK 724/12).
Aleksandra Ślaska aplikantka radcowska w Wojewódka i Wspólnicy sp.k.
Komentuje Aleksandra Ślaska aplikantka, radcowska w Wojewódka i Wspólnicy sp.k.
Zgodnie ze stanowiskiem WSA w Poznaniu zarzuty postawione przez organ odwołujący nie spełniły wymogów z art. 38 ust. 1 pkt 2 ustawy o systemie oświaty, który pozwala na odwołanie dyrektora szkoły bez wypowiedzenia w trakcie roku szkolnego w przypadkach szczególnie uzasadnionych.
Sąd powołał się m.in. na wyrok NSA z 26 lipca 2012 r. (I OSK 724/12).
Twierdził, że pojęcie przypadków szczególnie uzasadnionych należy interpretować zawężająco. Zachodzi on wtedy, gdy występują konkretne i poważne przyczyny, np. w razie konieczności natychmiastowego zaprzestania wykonywania funkcji kierowniczej, gdyż zagraża to interesowi publicznemu. Należy zgodzić się z wyrokiem WSA co do wykładni tego przepisu.
Przyjęcie odmiennego stanowiska wprowadziłoby zbyt duży luz decyzyjny dla organów sprawujących nadzór nad osobami pełniącymi funkcje kierownicze w szkołach. Arbitralne decyzje uprawnionych do nadzorowania w połączeniu z ograniczeniem niezależności dyrektorów szkół mogłyby doprowadzić do niepewności sytuacji adresatów normy, czyli sprawujących funkcje kierownicze. Wieloletnia, utrwalona linia orzecznicza (m.in. wyroki NSA: z 18 kwietnia 2008 r., I OSK 86/08, z 1 września 2010 r. I OSK 933/10 oraz wyrok WSA w Warszawie z 23 kwietnia 2010 r. I SA/Wa 1854/09) potwierdza sposób interpretacji WSA w Poznaniu.
W tym stanie faktycznym działania skarżącej nie uzasadniały bowiem tak radykalnego kroku, jakim było jej odwołanie ze stanowiska dyrektora. Taką decyzję w czasie roku szkolnego i bez wypowiedzenia można podjąć w sytuacjach nadzwyczajnych i wyjątkowych, gdy wystąpią przesłanki uniemożliwiające dalsze zajmowanie stanowiska. Odmienna opinia sądu w tym stanie faktycznym doprowadziłaby do kolizji kompetencji organu nadzorującego z uprawnieniami dyrektora szkoły, wynikającymi z art. 39 ustawy o systemie oświaty z 1991 r.
Komentowany wyrok dowodzi, że skuteczna może być obrona przywilejów wynikających z kodeksu pracy i ustaw okołokodeksowych nawet wtedy, gdy postępowanie osoby dochodzącej swoich praw nie odpowiada poleceniom organu nadzorującego, ale jest zgodne z literą prawa i uprawnieniami wynikającymi z zajmowania określonego stanowiska.
