- Czy dane osobowe i liczbowe, jakie zostały przeze mnie wykazane w deklaracjach podatkowych, mogą zostać ujawnione innemu podmiotowi, tzn. konkretnie mojemu konkurentowi? Ewentualnie kto i w jaki sposób może wydać zgodę, aby moje dane zostały ujawnione? A co z aktami kontroli podatkowej, czy mogą również zostać ujawnione?

– pyta czytelnik.

Pytanie czytelnika dotyczy kwestii tajemnicy skarbowej. Dane objęte tajemnicą skarbowa zostały wymienione w art. 293 § 1 ordynacji podatkowej (dalej: o.p.) >patrz ramka.

Wyłączenie jawności

Ustawodawca zdecydował, że dane te zostały objęte wyłączeniem jawności zawartych w nich indywidualnych danych. Innymi słowy, są one znane tylko ściśle określonym podmiotom. Konsekwentnie dostęp do nich mogą mieć wyłącznie: podatnik, płatnik oraz inkasent, a więc podmioty, których te dokumenty dotyczą, jak i podmioty enumeratywnie wymienione w art. 297 o.p. (wyrok WSA w Poznaniu z 7 marca 2012 r., II SA/Po 1230/11).

Dla przykładu, tajemnicą skarbową są dane osobowe czy dane dotyczące źródeł i wysokości osiąganych przychodów i kosztów (wyrok WSA w Krakowie z 30 października 2012 r., I SA/Kr 912/12), czy też dane o przedmiocie opodatkowania zawarte w deklaracji (wyrok WSA we Wrocławiu z 27 czerwca 2012 r., IV SA/Wr 154/12).

Przykład

DANE IDENTYFIKUJĄCE PODATNIKA

Osoba fizyczna – Ewa Nowak złożyła wniosek o podanie danych złożonych przez podatników w postępowaniu o ustalenie podatku od nieruchomości. Jej wniosek dotyczył takich danych, jak parametry związane z obciążeniem podatkowym nieruchomości, które wprost identyfikują informacje złożone przez konkretnego podatnika w indywidualnej sprawie podatkowej.

Ewa Nowak zażądała bowiem podania obszaru działki, od której podatnicy opłacają podatek od nieruchomości. Wspomniana działka sąsiaduje bezpośrednio z jej działką, a więc – zdaniem podatniczki – ma prawo żądać podania takiej informacji, celem przedstawienia jej w trakcie prowadzonej u niej kontroli podatkowej. W tym przypadku mamy jednak do czynienia z indywidualnymi danymi zawartymi w deklaracji czy w innych dokumentach, jakie podatnicy złożyli.

Biorąc pod uwagę treść wniosku Ewy Nowak, należy stwierdzić, że mamy do czynienia z informacjami chronionymi tajemnicą skarbową. Organ nie może ich więc udostępnić. Organ wydał zatem decyzję o odmowie udostępnienia informacji żądanych przez podatniczkę.

Rozpatrując kwestie tajemnicy skarbowej zawsze należy mieć na uwadze możliwość identyfikacji informacji złożonych przez podatnika w indywidualnej sprawie podatkowej, a każdy przypadek musi być rozpatrywany z najwyższą rozwagą.

Ustalenia organu

Tajemnicą skarbową jest również objęta pisemna informacja o wynikach kontroli, którą urząd skarbowy przeprowadził w firmie (wyrok WSA w Poznaniu z 23 lutego 2011 r., II SA/Po 804/10). Chodzi tu bowiem o dane zawarte w aktach postępowania podatkowego, czy kontroli podatkowej. W przypadku akt kontroli podatkowej, które również dotyczą podatnika, ustawodawca również wyraźnie stwierdził, że mamy do czynienia z tajemnicą skarbową, gdyż w art. 293 § 2 pkt 3 wskazano, iż tajemnicą tą są objęte dane zawarte w aktach kontroli podatkowej.

Przykład

NIE MOŻNA UDOSTĘPNIĆ DANYCH KONTRAHENTÓW

W firmie Jana Kowalskiego została przeprowadzona kontrola w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych za rok 2011, w czasie od 26–30 listopada 2012 roku. Protokół z czynności został sporządzony w dwóch egzemplarzach, z których jeden z nich doręczono Janowi Kowalskiemu. W protokole zawarte jest stwierdzenie, że jest on doręczony wraz z wymienionymi załącznikami, tzn. z dokumentacją dotyczącą przeprowadzonych dowodów. Wskazano także, że integralną częścią protokołu są dowody będące własnością Jana Kowalskiego (kserokopia księgi podatkowej, rejestr zakupu i sprzedaży, deklaracje VAT-7, faktury VAT wystawione przez firmy ACB i ARA). Dowodów tych nie doręczono, ponieważ uznano, że są znane Janowi Kowalskiemu, a ich oryginały znajdują się w jego posiadaniu.

Jan Kowalski otrzymał protokół z czynności sprawdzających przeprowadzonych u jego kontrahentów, bez załączników do protokołu. Jeżeli jednak chodzi o dokumentację tych podatników (kontrahentów), to nie mogła ona być doręczona Janowi Kowalskiemu, albowiem indywidualne dane zawarte w deklaracji oraz innych dokumentach składanych przez podatników (kontrahentów Jana Kowalskiego) objęte są tajemnicą skarbową.

Musi być wniosek

Odpowiadając z kolei na pytanie czytelnika w zakresie zgody na ujawnienie danych, należy zauważyć, że taka sytuacja jest nadzwyczajna i aby doszło do takiego ujawnienia tajemnicy skarbowej, muszą zostać spełnione obligatoryjne warunki. Aby więc naczelnik urzędu skarbowego ujawnił dane podatnika, musi podjąć pewne czynności, w efekcie których organ wyższego rzędu, czyli minister, podejmie zgodę na ujawnienie tajemnicy skarbowej.

Zgodę na ujawnienie przez naczelników urzędów skarbowych (ale także przez naczelników urzędów celnych, dyrektorów izb skarbowych lub dyrektorów izb celnych) określonych informacji stanowiących tajemnicę skarbową, z wyłączeniem informacji stanowiących tajemnicę inną niż skarbowa i objętych ochroną na podstawie odrębnych ustaw, może wyrazić minister właściwy do spraw finansów publicznych. Zanim jednak pisemnie wyrazi taką zgodę, ma obowiązek rozpatrzyć wniosek organu wnioskującego, czyli naczelnika urzędu skarbowego, naczelnika urzędu celnego, dyrektora izby skarbowej lub dyrektora izby celnej. Z kolei organ wnioskujący musi taki wniosek stosownie uzasadnić, a więc wskazać, dlaczego wnosi o zwolnienie z tajemnicy skarbowej.

Nie dla wszystkich

Wyrażając taką zgodę wskazuje jednocześnie sposób udostępnienia i wykorzystania ujawnianych informacji. Ujawnienie danych stanowiących tajemnicę skarbową nie oznacza zatem, że będą one ogólnodostępne dla wszystkich.

Rozstrzygnięcie o wyrażeniu zgody na ujawnienie wspomnianych danych powinno bowiem zawierać zarówno sposób, w jaki te dane będą udostępnione, jak i sposób wykorzystania tych informacji. Ustawodawca wskazał zatem komu zostaną te dane udostępnione i jak mają zostać wykorzystane. Podmiot, który taką zgodę otrzyma, powinien z kolei wykorzystać udostępnione dane zgodnie z zakresem wskazanym w wyrażonej zgodzie.

Tylko, gdy jest to konieczne

Istotne jest, że wyrażenie zgody może nastąpić wyłącznie ze względu na ważny interes publiczny oraz wyłącznie wtedy, gdy jest to konieczne dla osiągnięcia celów kontroli podatkowej lub postępowania podatkowego lub jeżeli ujawnienie tych informacji urzeczywistni prawo obywateli do ich rzetelnego informowania o działaniach organów podatkowych i jawności życia publicznego.

Zarówno zwrot „ważny interes publiczny", jak i „prawo obywateli do rzetelnego informowania o działaniach organów podatkowych i jawności życia publicznego" można różnie interpretować. Są to zwroty, które mogą zostać w sposób bardzo liberalny zinterpretowane, a tym samym mogą stanowić uzasadnienie do naruszenia przez organy podatkowe przepisów o tajemnicy skarbowej.

>Dane objęte tajemnicą skarbową

Zgodnie z art. 293 § 1 ordynacji podatkowej tajemnicą skarbową są objęte:

- indywidualne dane zawarte w deklaracji oraz w innych dokumentach składanych przez podatników, płatników lub inkasentów,

- dane zawarte w informacjach podatkowych przekazywanych organom podatkowym przez podmioty inne niż wskazane powyżej,

- dane zawarte w aktach dokumentujących czynności sprawdzające,

- dane zawarte w aktach postępowania podatkowego, kontroli podatkowej oraz aktach postępowania w sprawach o przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe,

- dane zawarte w dokumentacji rachunkowej organu podatkowego,

- dane zawarte w informacjach uzyskanych przez organy podatkowe z banków oraz z innych źródeł,

- dane zawarte w informacjach uzyskanych w toku postępowania dotyczącego zawarcia porozumień w sprawie ustalania cen transakcyjnych.