Jeżeli pracodawca pomyli się w wyliczeniu kosztów płacy, np. z tytułu złego potrącenia czy błędnego wyliczenia wynagrodzenia – zdaniem Biura Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych (BON) nie może zrobić korekt w systemie SODiR i np. pomniejszyć lub powiększyć jego wysokość.

W tej sytuacji nie może więc zwrócić tylko różnicy nienależnie uzyskanego dofinansowania za taki miesiąc, ale ma obowiązek oddać je w całości wraz z odsetkami. Zdaniem BON w sytuacji błędnie wyliczonych kosztów płacy pracodawca nie poniósł ich bowiem w całości i terminowo.

Jest to bardzo krzywdząca i rozszerzająca interpretacja przepisów. W związku z tym organizacja OBPON skierowała do BON kolejne pismo w tej sprawie. Jednak pracodawcy powinni bardzo szczegółowo sprawdzać wyliczenia wynagrodzeń i ich przeniesienia na druki wysyłane do PFRON, aby nie zaistniała konieczność zwrotu uzyskanego dofinansowania.

Niejasne regulacje

Powodem całego zamieszania jest zakres stosowania art. 26a ust. 1a1 ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (DzU z 2011 r. nr 127, poz. 721 ze zm., dalej ustawa o rehabilitacji).

Przepis ten uzależnia prawo do miesięcznego dofinansowania do wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego m.in. od tego, że pracodawca wypłacił mu pensję na jego rachunek bankowy lub rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej albo na adres zamieszkania za pośrednictwem osób prawnych prowadzących działalność w zakresie doręczania kwot pieniężnych. Ponadto pracodawca musi ponieść miesięczne koszty płacy w terminach wynikających z odrębnych przepisów, ewentualnie w ciągu 14 dni od ich upływu.

Wątpliwości pojawiają się na tle interpretacji pojęcia „wynagrodzenie" w rozumieniu przytoczonego przepisu. Analiza przepisów k.p., orzecznictwa oraz poglądów wyrażanych przez doktrynę wskazuje, że w skład wynagrodzenia mogą wchodzić następujące świadczenia:

- pensja zasadnicza,

- dodatki stawkowe – np. dodatek za pracę w porze nocnej, za szkodliwość, zmianowy, stażowy, brygadzistowski, funkcyjny

- dopłaty – np. dopłata za pracę w godzinach nadliczbowych, dopłata do płacy minimalnej,

- premie,

- prowizje i tantiemy,

- dodatki wyrównawcze – przysługują pracownikom, których wynagrodzenie uległo obniżeniu z przyczyn od nich niezależnych, wskutek zmiany dotychczasowego stanowiska na inne,

- wynagrodzenie gwarancyjne – za gotowość do pracy oraz w razie przestoju w pracy,

- wynagrodzenia wypłacane w okresie nieobecności w pracy – np. za czas urlopu wypoczynkowego, szkolenia bhp, czy przeprowadzania obowiązkowych badań lekarskich.

W opinii OBPON pojęcie „wynagrodzenie" w rozumieniu art. 26a ust. 1a

1

pkt 2 ustawy o rehabilitacji obejmuje wyłącznie powyżej wskazane składniki i to ich dotyczy obowiązek przekazania pracownikowi w sposób określony w przywołanym przepisie. W związku z tym obowiązek określony w art. 26a ust. 1a

1

pkt 2 ustawy o rehabilitacji nie dotyczy innych niż wynagrodzenie świadczeń związanych z pracą, tj.:

- odpraw – np. emerytalnej, rentowej, pośmiertnej, wypłacanej na podstawie ustawy o zwolnieniach grupowych,

- zwrotu wydatków – np. za dojazd,

- odszkodowań – np. odszkodowanie z tytułu wadliwego lub wcześniejszego rozwiązania przez pracodawcę umowy o pracę,

- świadczeń socjalnych uregulowanych w ustawie z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych,

- wypłat z zakresu zabezpieczenia społecznego – np. zasiłki chorobowe, wyrównanie, macierzyńskie, opiekuńczy, rodzinne i pielęgnacyjne,

Zdaniem OBPON obowiązki wynikające z art. 26a ust. 1a

1

ustawy – dotyczące odpowiedniego sposobu przekazania wynagrodzenia i poniesienia kosztów płacy w odpowiedni sposób – nie dotyczy wymienionych świadczeń za pracę, bo są to inne składniki niż wynagrodzenie.

Można je więc przekazać pracownikowi w każdy dopuszczalny prawem sposób, w tym wypłacić w gotówce, a także po terminie określonym w art. 26a ust. 1a

1

pkt 3. Nie powinno to mieć wpływu na możliwość uzyskania dofinansowania do wynagrodzenia tej osoby (choć oczywiście nieterminowe ich wypłacenie narusza inne przepisy prawa).

Z tą argumentacją nie zgodził się jednak BON, bardzo rygorystycznie interpretując obowiązki wynikające z art. 26a ust. 1a

1

pkt 2 ustawy o rehabilitacji (odpowiedź BON poniżej).

Jakie zobowiązania...

Kolejna wątpliwość OBPON dotyczyła użytego w art. 26a ust. 1a

1

pkt 3 ustawy o rehabilitacji pojęcia „koszty płacy". Można je rozumieć w dwojaki sposób. Mogą one oznaczać koszty płacy pracownika niepełnosprawnego, do którego wynagrodzenia pracodawca chce uzyskać dofinansowanie albo koszty płacy dotyczące ogółem wszystkich zatrudnionych u tego pracodawcy.

Ma to istotne znaczenie, bo od tego zależy, czy np. błąd w wyliczeniu składki na ubezpieczenie wypadkowe jednego pracownika wpływa na możliwość uzyskania dopłat do pensji innych osób. Jak wskazał BON, chodzi w tym przypadku o koszty płacy konkretnego pracownika niepełnosprawnego, na którego przysługuje dofinansowanie.

...i do kiedy

Legalną definicję kosztów płacy zawiera art. 2 pkt 4a ustawy o rehabilitacji. Mówi, że należy przez nie rozumieć wynagrodzenie brutto oraz finansowane przez pracodawcę obowiązkowe składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe naliczone od tego wynagrodzenia, a także obowiązkowe składki na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

W opinii OBPON oznacza to, że pracodawca, aby móc pozyskać dofinansowanie do wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego, ma obowiązek w terminach wynikających z odrębnych przepisów przekazać:

- wynagrodzenie netto – pracownikowi w sposób określony w art. 26a ust. 1a

1

pkt 2 ustawy o rehabilitacji, w terminie wynikającym z przepisów odrębnych,

- potrącenia z wynagrodzenia – podmiotom uprawnionym z mocy przepisów prawa (np. potrącenia komornicze) lub umów (np. składka na ubezpieczenie grupowe),

- zaliczkę na podatek PIT-4 pracownika do US – na zasadach określonych w przepisach odrębnych,

- kwoty zwolnienia z podatku PIT-4 na zfron i do PFRON-u – na zasadach określonych w przepisach odrębnych,

- obowiązkowe składki odprowadzane do ZUS na zasadach określonych w przepisach odrębnych na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe i zdrowotne,

- obowiązkowe składki na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych od wynagrodzenia pracownika – na zasadach określonych w przepisach odrębnych.

Na tym tle rysują się jednak dalsze wątpliwości. Czym bowiem ma skutkować błąd pracodawcy, który zawyżył bądź zaniżył któryś z elementów wchodzących do kosztów płacy?

Przykład

Pracodawca przez pomyłkę potrącił 30 zł z wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego na poczet składki na ubezpieczenie grupowe, z którego podwładny wcześniej zrezygnował. W związku z tym potrącenie było bezpodstawne. Do pensji tej osoby pracodawca uzyskał dofinansowanie. Błąd w zakresie potrącenia został ujawniony po czterech miesiącach od zdarzenia. Pracodawca skorygował swoje rozliczenie z pracownikiem.

Przelewem na jego rachunek bankowy przekazał nienależnie potrąconą kwotę wraz z odsetkami. Czy w tej sytuacji doszło do uchybienia przez pracodawcę terminowi na poniesienie kosztów płacy, wynikającemu z odrębnych przepisów, przekraczającego 14 dni? A jeśli tak, to czy w związku z zaistniałym błędem pracodawca musi zwrócić całe dofinansowanie uzyskane do wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego?

Również w tej sprawie argumentacja organizacji OBPON nie spotkała się ze zrozumieniem BON. Zdaniem organizacji pracodawca powinien jedynie skorygować wniosek o miesięczne dofinansowanie o błędnie potrąconą kwotę i zwrócić różnicę między dofinansowaniem należnym a wypłaconym przez PFRON.

Analogicznie – zdaniem OBPON – należałoby traktować sytuację, gdy wysokość wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego została błędnie obliczona (zaniżona), bądź wypłacona częściowo w gotówce (dofinansowanie przysługuje wyłącznie do części wypłaconej zgodnie z art. 26a ust. 1a1 pkt 3 ustawy o rehabilitacji). Jednak BON uznał, że w tym przypadku zasadne jest pozbawienie pracodawcy całości dofinansowania >patrz odpowiedź BON.

Stanowisko resortu

ODPOWIEDŹ MPIPS – Biura Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych z 12 lutego 2013 r. (BON-I-52311-63-2-LK/2013)

Biuro Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych, odpowiadając na pismo z 29 stycznia 2013 r. (OBPON.ORG/0188/5a/ES/2013.01.29),

informuje, że:

wynagrodzenie, o którym mowa w art. 26a ust. 1a

1

pkt 2 ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (DzU z 2011 r. nr 127, poz. 721 ze zm.) jest wynagrodzeniem wypłacanym pracownikowi (netto). Wynagrodzenie to oblicza się odejmując od wynagrodzenia osiąganego (brutto) kwoty potrąceń takich jak składki na ubezpieczenia społeczne po stronie pracownika, czy podatek dochodowy od osób fizycznych, które zostały naliczone od tego wynagrodzenia. Kwota wynagrodzenia brutto jest kwotą wynagrodzenia, do której może przysługiwać dofinansowanie.

Koszty płacy, o których mowa w art. 26a ust. 1a

1

pkt 3, nie zostały odrębnie zdefiniowane w tym przepisie. Jednak pojęcie to definiuje dla całej ustawy przepis art. 2 pkt 4a ustawy, który określa również składniki kosztów płacy. Są nimi: wynagrodzenie brutto, naliczone od tego wynagrodzenia składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez pracodawcę oraz pełna kwota składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

W sytuacji opisanej przez Państwa na str. 4 Państwa pisma doszło do naruszenia zarówno art. 26a ust. 1a

1

pkt 2, jak i art. 26a ust. 1a

1

pkt 3 ustawy. W razie nieuprawnionego potrącenia do dyspozycji pracownika nie przedstawiono pełnej kwoty wynagrodzenia, a jednocześnie pracodawca nie poniósł faktycznie wspomnianych kosztów płacy na rzecz właściwych osób i podmiotów w całości i terminowo.

Należy wskazać, że naruszenie warunku, o którym mowa w art. 26a ust. 1a

1

pkt 3 ustawy – bez względu na to, jaka rodzajowo lub kwotowo część kosztów płacy została poniesiona po upływie terminu określonego w tym przepisie – wyłącza prawo do całego dofinansowania za dany miesiąc na danego pracownika, a pracodawca, który pobrał dofinansowanie bez uwzględnienia tej okoliczności, ma obowiązek jego zwrotu wraz z odsetkami na podstawie art. 49e ustawy. Ustawodawca nie przewidział bowiem proporcjonalności wyłączenia prawa do dofinansowania lub stopniowania pomniejszeń w tym zakresie.

Autorka jest wiceprezesem Ogólnopolskiej Bazy Pracodawców Osób Niepełnosprawnych