Prawo zamówień publicznych przewiduje środki ochrony prawnej, które służą ochronie interesów wykonawców.

Są to odwołania, które najczęściej dotyczą treści ogłoszeń o zamówieniach (np. wygórowanych warunków udziału w postępowaniu), treści specyfikacji istotnych warunków zamówienia (np. dyskryminującego opisu przedmiotu zamówienia), odrzucenia oferty lub wykluczenia z przetargu czy też niewłaściwej i niezgodnej z przyjętymi kryteriami oceny ofert.

Decyduje wartość kontraktu

Prawo do wniesienia odwołania zostało istotnie ograniczone przy zamówieniach, których wartość jest niższa niż progi unijne >patrz tabela str. 2. W takiej sytuacji niezadowolony wykonawca może jedynie kwestionować czynności:

- wyboru trybu negocjacji bez ogłoszenia, zamówienia z wolnej ręki lub zapytania o cenę,

- opisu sposobu dokonywania oceny spełniania warunków udziału w postępowaniu,

- wykluczenia odwołującego z postępowania o udzielenie zamówienia,

- odrzucenia oferty odwołującego.

Inaczej wygląda kwestia odwołań, gdy wartość przedmiotu zamówienia przekracza progi unijne. Co do zasady bowiem w przypadku zamówień o dużej wartości ustawodawca umożliwił wykonawcy kwestionowanie każdej niezgodnej z przepisami ustawy czynności zmawiającego podjętej w postępowaniu o udzielnie zamówienia lub zaniechania czynności, do której zmawiający jest zobowiązany na podstawie ustawy.

Krótkie terminy

Przedsiębiorca musi złożyć odwołanie w terminie:

- 5 dni – przy zamówieniach poniżej progów unijnych, gdy informację o podstawie do wniesienia odwołania przesłano faksem lub e-mailem,

- 10 dni – przy zamówieniach poniżej progów, gdy informację przesłano pisemnie, oraz przy pozostałych, gdy przesłano ją faksem lub e-mailem,

- 15 dni – przy zamówieniach od progów unijnych, gdy informację przesłano pisemnie.

W przypadku odwołań dotyczących ogłoszenia (a w przetargu nieograniczonym także specyfikacji istotnych warunków zamówienia) odwołanie wnosi się w terminie:

- 5 dni – od jego publikacji w Biuletynie Zamówień Publicznych lub zamieszczenia specyfikacji na stronie internetowej (zamówienia poniżej progów unijnych),

- 10 dni – od dnia publikacji ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej lub zamieszczenia specyfikacji na stronie internetowej (zamówienia od wartości progów unijnych).

Inne terminy obowiązują dla odwołań kwestionujących zastosowanie przez zamawiającego trybu udzielenia zamówienia z wolnej ręki. W przypadku gdy nie opublikuje on ogłoszenia o udzieleniu takiego zamówienia lub jeśli nie zawiera ono uzasadnienia, to odwołanie można złożyć w terminie sześciu miesięcy, gdy wartość przedmiotu zamówienia jest równa lub wyższa od progów unijnych, bądź miesiąca w przypadku zamówień o niższej wartości.

Jak obliczyć

Do obliczania terminów stosuje się ogólne zasady obowiązujące w kodeksie cywilnym. Oznacza to, że do liczenia terminu nie jest brany pod uwagę dzień, w którym otrzymano wiadomość o podstawie do wniesienia odwołania. Bez znaczenia jest dzień, w którym wykonawca faktycznie zapoznał się z wspomnianą informacją. Liczy się bowiem fakt, kiedy mógł się z nią zapoznać.

Jeśli więc w przetargu poniżej progów unijnych wykonawca dostał wiadomość o wykluczeniu faksem w środę 12 grudnia po godzinach pracy, to termin na wniesienie odwołania wynosi 5 dni i upływa w poniedziałek 17 grudnia. Nie ma bowiem znaczenia, że z informacją od zamawiającego zapoznał się w czwartek 13 grudnia, a dodatkowo w trakcie terminu na złożenia odwołania występuje weekend.

Do prezesa KIO

Odwołanie wnosi się do prezesa Krajowej Izby Odwoławczej, w formie pisemnej albo elektronicznej opatrzonej bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym za pomocą ważnego kwalifikowanego certyfikatu. Podlega ono rozpoznaniu, jeżeli: nie zawiera braków formalnych oraz uiszczono od niego wpis, najpóźniej do dnia upływu terminu na wniesienie odwołania.

Wysokość wpisu od odwołania jest zróżnicowana i uzależniona od wartości zamówienia oraz jego rodzaju. Wysokość ta w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego na dostawy lub usługi oraz w konkursie, wynosi 7.500 zł w przypadku zamówień poniżej progów unijnych i 15 tysięcy zł w przypadku zamówień przekraczających progi unijne. Gdy przedmiotem postępowania są roboty budowlane, wysokość wpisu odpowiednio wynosi 10 tys. i 20 tys. zł.

Wpis należy wpłacać na rachunek bankowy wskazany na stronie internetowej UZP (www.uzp.gov.pl), a dowód uiszczenia wpisu należy dołączyć do odwołania.

Odwołanie powinno wskazywać czynności lub zaniechanie czynności zamawiającego, której zarzuca się niezgodność z przepisami ustawy, zwięzłe przedstawienie zarzutów, określenie żądania (np. unieważnienia czynności oceny ofert i ponownej ich oceny) oraz wskazywać okoliczności faktyczne i prawne uzasadniające wniesienie odwołania.

Kolejnym ważnym obowiązkiem odwołującego wykonawcy jest przesłanie kopii odwołania zamawiającemu przed upływem terminu na jego wniesienie w taki sposób, aby mógł on zapoznać się z jego treścią.

W związku z wniesionym odwołaniem zamawiający nie może nie tylko zawrzeć umowy do czasu ogłoszenia przez Izbę wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie odwoławcze, ale również musi niezwłocznie nie później niż w terminie dwóch dni od otrzymania odwołania poinformować o jego treści pozostałych wykonawców. Ci ostatni mogą przystąpić do postępowania odwoławczego po wybranej przez siebie stronie. Na podjęcie decyzji w tej sprawie mają trzy dni.

W przypadku rozmyślenia się z przez wykonawcę z popierania odwołania może on cofnąć odwołanie do czasu zamknięcia rozprawy. W takim przypadku Krajowa Izba Odwoławcza umarza postępowanie odwoławcze. Dodatkowo jeżeli cofnięcie odwołania nastąpi przed otwarciem rozprawy, odwołującemu zwraca się również 90 proc. wpisu.

Skarga do sądu

Na wyrok KIO oraz postanowienia kończące postępowanie odwoławcze stronom oraz uczestnikom postępowania odwoławczego przysługuje skarga do sądu okręgowego właściwego dla siedziby bądź miejsca zamieszkania zamawiającego. Skargę za pośrednictwem prezesa KIO wnosi się w terminie 7 dni od dnia doręczenia orzeczenia, przesyłając jednocześnie jej odpis przeciwnikowi skargi. W tym przypadku złożenie skargi na poczcie jest równoznaczne z jej wniesieniem. Sama skarga powinna odpowiadać wymaganiom przewidzianym dla pisma procesowego oraz zawierać: oznaczenie zaskarżonego orzeczenia, przytoczenie zarzutów z ich zwięzłym uzasadnieniem, wskazanie dowodów, wniosek o uchylenie orzeczenia lub o zmianę orzeczenia w całości lub w części.

Należy jednak pamiętać, że wniesienie skargi do sądu wiąże się z obowiązkiem poniesienia opłaty. Opłata ta wynosi 5 proc. wartości zamówienia, nie więcej jednak niż 5 mln zł. Wysokość opłaty w zdecydowanej większości przypadków skutecznie zniechęca do wnoszenia skarg. Niewielu bowiem przedsiębiorców jest w stanie zaakceptować ryzyko utraty takich kwot w przypadków przegranej.

Ważne!

Dla skutecznego wniesienia odwołania i dochowania terminów na jego wniesienie nie ma znaczenia data nadania przesyłki zawierającej treść odwołania w placówce pocztowej, jeśli fizycznie – na piśmie – odwołanie nie wpłynęło do prezesa Krajowej Izby Odwoławczej do upływu ustawowego terminu na jego wniesienie. -

Podstawa prawna

- ustawa z 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (DzU z 2010 r. nr 113, poz. 759 ze zm.)