Dla części przedsiębiorców lokalizowanie należących do nich urządzeń przesyłowych (tj. urządzeń służących do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz innych urządzeń, np. telekomunikacyjnych, nienależących do części składowych nieruchomości, a wchodzących w skład przedsiębiorstwa) na terenach położonych przy sieci transportowej   może być kluczowe dla prowadzonej przez nich działalności gospodarczej.

Przykładowo, umiejscowienie linii światłowodowych wzdłuż infrastruktury transportowej  może umożliwić operatorom telekomunikacyjnym utworzenie szkieletowej sieci światłowodowej obejmującej swoim zasięgiem terytorium całego kraju.

Na rzecz przedsiębiorcy

Ustanowienie służebności przesyłu jest jednym z rozwiązań umożliwiających podmiotom trzecim korzystanie z cudzej nieruchomości, na której są (lub mają zostać) położone urządzenia przesyłowe. Tego rodzaju służebność jest prawem polegającym na tym, że  przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, tj. nieruchomości, na której są lub zostaną posadowione urządzenia przesyłowe (w tym przypadku nieruchomości położonej przy sieci transportowej), zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń.

Służebność przesyłu może zostać ustanowiona jedynie na rzecz przedsiębiorcy, którego działalność związana jest z wykorzystaniem urządzeń przesyłowych.  Jest ona ustanawiana  przez właściciela (użytkownika wieczystego) nieruchomości obciążonej. Służebność przesyłu może zostać ustanowiona zarówno w sytuacji, gdy urządzenia przesyłowe już istnieją na nieruchomości, jak również wówczas, gdy przedsiębiorca dopiero planuje posadowić tego rodzaju urządzenia.

Służebność przesyłu umożliwia przedsiębiorcy korzystanie w określonym zakresie z cudzej nieruchomości, przede wszystkim poprzez wkraczanie na nieruchomość w celu instalacji urządzeń przesyłowych, ich naprawy bądź modernizacji. Taka służebność może zostać ustanowiona zarówno na nieruchomości gruntowej, budynkowej, jak i lokalowej.

Jakie źródło

Źródłem służebności przesyłu może być umowa, orzeczenie sądu lub decyzja administracyjna. Istnieje także możliwość zasiedzenia służebności przesyłu. W praktyce jednak najczęstszym sposobem ustanowienia służebności przesyłu jest zawarcie umowy pomiędzy przedsiębiorcą a właścicielem (użytkownikiem wieczystym) nieruchomości obciążonej.

Taka umowa powinna przede wszystkim regulować sposób korzystania przez przedsiębiorcę przesyłowego z nieruchomości, jak również wysokość wynagrodzenia przysługującego właścicielowi (użytkownikowi wieczystemu) nieruchomości z tego tytułu. Takie wynagrodzenie powinno mieć, co do zasady, charakter jednorazowy, aczkolwiek dopuszcza się także postać okresowych świadczeń. Możliwe jest również nieodpłatne ustanowienie służebności przesyłu. Umowa ustanowienia służebności przesyłu powinna zostać zawarta w formie aktu notarialnego.

W przypadku gdyby stronom nie udało się zawrzeć umowy, możliwe jest ustanowienie służebności przesyłu za odpowiednim wynagrodzeniem dla właściciela (użytkownika wieczystego) nieruchomości w drodze orzeczenia sądowego. Obowiązujące przepisy dopuszczają także w pewnych sytuacjach możliwość  ustanowienia służebności przesyłu  w drodze decyzji administracyjnej wydanej przez starostę wykonującego zadania z zakresu administracji rządowej.

Obustronne korzyści

Uregulowanie zasad dotyczących korzystania z urządzeń przesyłowych położonych na nieruchomościach zlokalizowanych przy sieci transportowej (przede wszystkim w drodze umownego ustanowienia służebności przesyłu) może być korzystne zarówno dla samego właściciela (użytkownika wieczystego) takich terenów, jak również dla przedsiębiorców przesyłowych.

Takie rozwiązanie umożliwia bowiem właścicielowi (użytkownikowi wieczystemu) pobieranie wynagrodzenia z tytułu ustanowienia służebności przesyłu, a jednocześnie zabezpiecza interes prawny przedsiębiorcy przesyłowego.

—Jakub Łabuz aplikant radcowski w kancelarii prawnej Chajec, Don-Siemion  & Żyto w Krakowie