Za co sąd pracy może nałożyć grzywnę

Art. 475 kodeksu postępowania cywilnego wymienia narzędzia, które sąd może wykorzystać, aby zdyscyplinować stronę postępowania w sprawie z zakresu prawa pracy lub ubezpieczeń społecznych. Chodzi o taką sytuację, gdy uchyla się ona bez usprawiedliwionych powodów od wykonania postanowień lub zarządzeń w toku procesu.

Do 5 tys. złotych

Sąd nakłada na nią fakultatywnie grzywnę według przepisów o karach za niestawiennictwo świadka i odmawia przyznania kosztów albo stosuje jeden z tych instrumentów.

Przykład

Sędzia sądu pracy wydał zarządzenie, w którym zobowiązał pana Krzysztofa, właściciela warsztatu samochodowego, aby przedłożył akta osobowe pani Adrianny w sprawie wytoczonej przez nią o wypłatę zaległego wynagrodzenia. Nie podając jednak żadnych przyczyn, pan Krzysztof nie wykonał tego zarządzenia. Dlatego nałożono na niego 1 tys. zł grzywny. Sąd mógł poprzestać na wymierzeniu tej kary porządkowej albo połączyć ją z odmową przyznania panu Krzysztofowi zwrotu kosztów procesu w całości albo w części.

Sąd nigdy jednak nie może nakazać przymusowego sprowadzenia strony do sądu.

Przykład

Pani Kamila, powódka w sprawie o odszkodowanie za niezgodne z prawem rozwiązanie z nią angażu w trybie natychmiastowym, mimo wezwania do osobistego stawiennictwa, nie przyszła na pierwszą rozprawę. Sąd nałożył na nią 500 zł grzywny. Pozwany zażądał jednak przymusowego sprowadzenia jej do sądu.

Sędzia pouczyła go, że strona nie może być przymusowo doprowadzona na rozprawę, a sąd może jedynie nałożyć na nią grzywnę do 5 tys. zł i dodatkowo odmówić przyznania jej kosztów procesu lub zastosować jeden z tych środków.

Gdy nieobecną stroną jest jednostka organizacyjna, grzywnie podlega etatowiec odpowiedzialny za wykonanie postanowień lub zarządzeń, a jeśli taki pracownik nie został wyznaczony lub nie można go ustalić – kierownik tej jednostki.

Przykład

Pani Elwira, kierownik działu HR, jest odpowiedzialna w X sp. z o.o. za realizację zobowiązań sądu w sprawach z zakresu prawa pracy. Jeżeli zatem  spółka bez usprawiedliwienia nie zastosuje się do postanowień lub zarządzeń sądu w tych sprawach, grzywna do 5 tys. zł zostanie ewentualnie nałożona na panią Elwirę.

Przykład

Y sp. z o.o., reprezentowaną przez prezesa zarządu, sąd zobowiązał do przedłożenia akt osobowych pani Weroniki, która wystąpiła przeciwko spółce o uznanie bezskuteczności wypowiedzenia kontraktu o pracę.

Ponieważ w Y sp. z o.o. nie wyznaczono osoby odpowiedzialnej za realizację zobowiązań sądu w sprawach z zakresu prawa pracy i nie ma w niej działu prawnego, a spółkę we wszystkich sporach reprezentuje zewnętrzny radca prawny, to – gdyby nie przedstawiono akt personalnych pani Weroniki – grzywnę do 5 tys. zł można nałożyć na prezesa zarządu.

U funkcjonariuszy inaczej

Ponieważ kodeks postępowania cywilnego nie określa wysokości grzywny za niestawiennictwo świadka, to na niesubordynowaną stronę – zgodnie z jego art. 163 § 1 – nakłada się karę porządkową do 5 tys. zł. Grzywny ściąga się w drodze egzekucji sądowej na rzecz Skarbu Państwa.

O ukaranie zaś żołnierza w czynnej służbie wojskowej sąd występuje do dowódcy jednostki wojskowej, w której pełni on służbę, natomiast funkcjonariusza policji, Biura Ochrony Rządu, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego lub Straży Granicznej – do jego przełożonego. Tak przewiduje art. 163 § 4 k.p.c.

Przykład

Pan Kryspin jest powodem w sprawie o odszkodowanie za mobbing. Jest równocześnie policjantem w czynnej służbie. Mimo wezwania do osobistego stawiennictwa, bez podania przyczyn nie przyszedł na pierwszą rozprawę. Sąd nie może zatem ukarać go grzywną, a jedynie zwrócić się o ukaranie do jego przełożonego.

Sytuacja byłaby inna, gdyby pan Kryspin nie pełnił czynnej służby, a był np. na emeryturze. Wtedy to sąd mógłby wydać postanowienie o ukaraniu go grzywną.

Mam powody

Na podstawie art. 275 k.p.c. strona – podobnie jak świadek – może w ciągu tygodnia od daty doręczenia jej postanowienia o ukaraniu grzywną lub na najbliższym posiedzeniu, na które zostanie wezwana, usprawiedliwić swoje zaniechanie. Jeżeli sąd uwzględni argumenty, zwolni ją od grzywny.

Przykład

Pan Piotr, pozwany przez byłego pracodawcę o odszkodowanie za nieuzasadnione rozwiązanie angażu w trybie pilnym, bez usprawiedliwienia nie stawił się na rozprawę, a jego stawiennictwo było obowiązkowe. Sąd ukarał go grzywną (300 zł). Po otrzymaniu tego postanowienia w ciągu siedmiu dni pan Piotr wystosował do sądu wniosek o zwolnienie go od grzywny.

Umotywował to tym, że w dniu rozprawy jego kilkumiesięczne dziecko poważnie zachorowało i musiał zawieźć je do szpitala. Nikt inny nie mógł tego zrobić, ponieważ samotnie wychowuje dziecko i mieszka sam.

Na dowód tego, że córka – w dacie rozprawy – trafiła do szpitala i wymagała hospitalizacji, przedstawił zaświadczenie z tej placówki. Sąd uwzględnił ten argument i zwolnił go od grzywny. Gdyby tak się nie stało, pan Piotr mógłby wnieść zażalenie na postanowienie sądu odmawiające zwolnienia go od wskazanej kary porządkowej.

Postanowienia sądu mogą zapaść na posiedzeniu niejawnym. Na takie odmawiające zwolnienia strony od grzywny przysługuje zażalenie.

Autorka jest adwokatem, prowadzi własną kancelarię w Płocku