Etatowcowi, który wychowuje przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat, przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy na dwa dni. Za czas tzw. opieki zachowuje prawo do wynagrodzenia. Tak stanowi art. 188 kodeksu pracy.

Na wniosek

Aby skorzystać z tego uprawnienia, pracujący rodzic musi złożyć wniosek na piśmie. Przełożony nie może sprawdzać, czy w okresie, o który wnioskuje podwładny, dziecko ma opiekę czy nie. Przepisy nie określają, w jakim terminie należy przedstawić takie pismo, ale z pewnością robi się to przed dniem skorzystania z tego przywileju, aby szef mógł zorganizować pracę w zakładzie.

Co ważne, wniosku o dni opieki nie trzeba uzasadniać, przysługują one z mocy prawa. Może z nich skorzystać zarówno ojciec, jak i matka, choć jeśli oboje rodzice pracują, prawo takie ma tylko jedno z nich. Przesądza o tym art. 189

1

k.p. Wolno je wybrać łącznie lub oddzielnie, dwukrotnie po jednym dniu w roku kalendarzowym. Pracujący rodzice mogą jednak podzielić te dwa dni między siebie.

Ważne! To wolne przysługuje niezależnie od stażu pracy, nie ma też znaczenia liczba wychowywanych dzieci do lat 14. Bez względu na to, jak liczna jest gromadka w domu, rodzic ma wolne tylko dwa dni w roku.

Ważne urodziny

Dni, które rodzice mogą dowolnie przeznaczyć np. na wizytę u lekarza, bal w przedszkolu czy rozpoczęcie roku szkolnego, mają przypadać w ciągu roku kalendarzowego. Nie przechodzą na nowy rok, gdy pracownik ich świadomie nie weźmie lub o nich zapomni. W kolejnych 12 miesiącach ma znowu tylko dwa dni.

Przykład

W czerwcu br. z pracownikiem rozwiązano umowę o pracę bez wypowiedzenia. Nie brał dni wolnych na dzieci.

Czy i kiedy może je wziąć? Wolno mu to zrobić u nowego pracodawcy. Kodeks pracy wymaga tylko, aby dni te przypadały w ciągu danego roku kalendarzowego.

Wolne należy się do osiągnięcia przez dziecko 14. roku życia. Ostatni raz podwładny może się więc cieszyć tym przywilejem w roku kalendarzowym, w którym syn lub córka kończą 14 lat i musi to nastąpić przynajmniej w przeddzień tych urodzin.

Jakie problemy

W praktyce przy udzielaniu tzw. opieki pracodawcy mają też inne wątpliwości.

Przykład

Żona pracownika jest bezrobotna i wychowuje dziecko w wieku pięciu lat. Czy rodzice mają wtedy prawo do dni wolnych na opiekę?

Przyznając to uprawnienie, kodeks mówi tylko o skutkach pozostawania w zatrudnieniu przez oboje z rodziców. Zgodnie z art. 189

1

k.p. jeżeli oboje rodzice lub opiekunowie dziecka są pracownikami, z dni wolnych na opiekę nad dzieckiem może korzystać jedno z nich.

Oznacza to, że jeśli żona pracownika z przykładu jest bezrobotna i zajmuje się potomstwem, jego nie pozbawia to prawa do wolnego. Podobnie jeżeli np. matka jest na urlopie macierzyńskim lub wychowawczym, pracownik ojciec też może mieć dwa dni, aby zająć się dzieckiem.

Przykład

Pracownik z pracującą żoną jest rodziną zastępczą dla siedmiolatki. Nie są jej biologicznymi rodzicami, ale pozostaje ona pod ich pieczą.

Czy mogą wziąć wolne dni? Tak, jedno z pracujących rodziców może je mieć.

Do wykorzystania wolnego są uprawnieni rodzice dziecka zarówno własnego, jak i adoptowanego oraz tego, które pozostaje pod ich opieką w rodzinie zastępczej. Także taki zatrudniony ma wybór, czy wziąć dwa dni czy jeden dzień, a wtedy drugi rezerwuje jego pracująca żona.

Przykład

Pracownik z żoną zaangażowaną na etacie zostali pozbawieni władzy rodzicielskiej nad 10-letnim synem.

Czy dostaną dni opieki? Nie, w tym wypadku rodzicom ubywa taki przywilej.

Pozbawieni władzy rodzicielskiej nie mają bowiem prawa wychowywać dziecka. Będą im przysługiwać dni wolne pod warunkiem, że sąd rodzinny w orzeczeniu przywróci im tę władzę. A nastąpi to, jeżeli ustaną przesłanki uzasadniające jej pozbawienie. —Aneta Mościcka

Oświadczenie w teczce

Aby podwładni nie nadużywali przywilejów na opiekę, np. poprzez wnioski każdego z rodziców, pracownik, który jest rodzicem lub opiekunem dziecka, musi złożyć do akt osobowych oświadczenie o zamiarze lub braku zamiaru skorzystania z przysługujących mu dni wolnych na dziecko.

Tak stanowi § 6 ust. 2 pkt 2 lit. c rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 28 maja 1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika (DzU nr 62, poz. 286 ze zm.).