Proces udzielenia kredytu rozpoczyna się wraz ze złożeniem przez kredytobiorcę wniosku o udzielenie mu kredytu. Sam wniosek można traktować jako swojego rodzaju ofertę skierowaną do banku. Na podstawie wniosku i dokumentów przedłożonych przez kredytobiorcę (wynikających z wewnętrznych regulacji banku) bank dokonuje oceny zdolności kredytowej.
Po złożeniu przez klienta wniosku kredytowego wraz z wymaganymi dokumentami i zaświadczeniami oraz po pozytywnej weryfikacji zdolności kredytowej bank wydaje decyzję kredytową. Sama decyzja jest wewnętrznym dokumentem banku i do momentu jej ujawnienia kredytobiorcy nie stwarza żadnych zobowiązań banku.
Ile wiarygodności
Z praktycznego punktu widzenia właśnie ocena zdolności kredytowej ma kluczowe znaczenie dla udzielenia bądź odmowy udzielenia kredytu zgodnie z wnioskiem. Naczelny Sąd Administracyjny w uzasadnieniu postanowienia z 16 lutego 2010 (II GSK 398/09) stwierdził m.in., że ocena wiarygodności kredytowej wnioskodawcy musi być widziana jako suwerenna decyzja banku, który odpowiada za prawidłowość udzielanych pożyczek i kredytów w ramach prowadzonej, a określonej w nadanym mu statucie, gospodarki finansowej.
Oceny charakteru tej czynności nie może zmienić fakt, że w określonym zakresie bank rozdysponowuje środki pochodzące z budżetu państwa.
W przypadku otrzymania kredytu strony umowy przechodzą do jej realizacji, tzn. bank oddaje do dyspozycji kredytobiorcy na czas w umowie oznaczony określoną kwotę pieniędzy z przeznaczeniem na konkretny cel.
Natomiast klient zobowiązuje się do korzystania z kredytu na warunkach określonych w umowie i zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu w oznaczonych terminach lub terminie oraz zapłaty odpowiedniej prowizji od udzielonego kredytu.
Co w razie odmowy
Wiele wątpliwości budzą przypadki, gdy bank odmawia udzielenia kredytu, nie podając powodów odmowy, bądź wydaje decyzję, a później nie udziela kredytu.
Powstają wówczas pytania: jakie skutki prawne ma decyzja kredytowa, czy klient może dochodzić jakichkolwiek roszczeń na jej podstawie, czy jest uprawiony do zapoznania się z decyzją odmowną?
Są trzy modele oceny charakteru prawnego pozytywnej decyzji kredytowej:
- jest ona zawiadomieniem potencjalnego kredytobiorcy o ostatecznym stanowisku banku co do postanowień przyszłej umowy kredytowej,
- stanowi ofertę zawarcia umowy kredytu,
- jest jednostronnym oświadczeniem woli banku, które nie ma charakteru oferty w rozumieniu kodeksu cywilnego.
W doktrynie prawa zaakceptowano model trzeci, przyjmując, że decyzja kredytowa jest jednostronnym oświadczeniem woli zawarcia umowy kredytu o treści określonej w tym oświadczeniu, zobowiązującym bank do zawarcia umowy z określonym klientem.
Zgodnie z takim przyrzeczeniem banku kredytobiorca może żądać zawarcia umowy na warunkach określonych w decyzji. Instytucja finansowa jest natomiast zobligowana do zadośćuczynienia temu żądaniu. W razie poniesienia szkody majątkowej przez klienta wskutek odmowy udzielenia kredytu miałby on możliwość dochodzenia od banku odszkodowania.
Uważam, że z chwilą ujawnienia (pozytywnej) decyzji kredytobiorcy staje się ona ofertą i bank jest nią związany. Zaakceptowanie decyzji kredytowej przez kredytobiorcę nie jest automatycznie traktowane jako zawarcie umowy, ale stworzenie stosunku prawnego, którego treścią będzie obowiązek banku do złożenia klientowi oświadczenia woli w postaci projektu umowy kredytowej, zgodnego pod względem treści z decyzją kredytową.
Trzeba dodać, że wydanie negatywnej decyzji kredytowej jest zawsze dopuszczalne, bo w świetle prawa bank nie jest zobowiązany do zawierania umowy kredytowej z konkretną osobą, poza przypadkami gdy strony zawarły wcześniej umowę przedwstępną (w praktyce nie spotkałem się z taką sytuacją).
Twierdzi się nawet, że negatywna decyzja nie wymaga żadnego uzasadnienia, bo nie rodzi po stronie kontrahenta żadnych roszczeń, poza przypadkiem rażącego naruszenia przez bank zasad współżycia społecznego.
Potwierdzenie gotowości
Do zawarcia jednostronnie zobowiązującej bank umowy przedwstępnej może dojść, gdy bank przedstawi kredytobiorcy co najmniej istotne postanowienia umowy kredytu oraz termin, w jakim ma ona zostać zawarta (art. 389 k.c.), a klient banku to zaakceptował. W praktyce bankowej decyzja kredytowa jest lakoniczna i ogranicza się tylko do potwierdzenia gotowości udzielenia kredytu, bez określenia szczegółów umowy. Zwykle jest tak, że decyzja kredytowa jest ważna np. dwa, trzy miesiące.
Termin ważności decyzji kredytowej określa czas, przez jaki bank jest taką ofertą związany (art. 66 § 1 k.c.). Jeżeli decyzja kredytowa nie wyznacza takiego terminu, przestaje wiązać bank z upływem czasu, w którym wydający ją bank mógł w tzw. zwykłym toku czynności otrzymać odpowiedź wysłaną bez nieuzasadnionego opóźnienia.
Natomiast gdy decyzje (bez określonego terminu ważności) wydano bezpośrednio klientowi bądź np. e-mailem, stan związania ustaje, jeżeli warunki decyzji nie zostały przyjęte bezzwłocznie.
Komentuje Marcin Marcinkowski, radca prawny z kancelarii radcy prawnego
Po wydaniu decyzji kredytowej bank zobowiązany jest jedynie do złożenia oferty umowy kredytu. Błędne jest natomiast twierdzenie, że umowa kredytu zostaje zawarta już w chwili wydania pozytywnej decyzji kredytowej.
Jeżeli bank nie sfinalizuje umowy, klient ma możliwość wystąpienia z roszczeniem odszkodowawczym zgodnie z art. 471 kodeksu cywilnego – niewykonanie zobowiązania.
Do zawarcia umowy kredytowej dochodzi w chwili podpisania przygotowanego przez bank (po wydaniu decyzji kredytowej i jej aprobacie przez klienta) dokumentu przez obie strony, chyba że decyzja kredytowa miała cechy oferty umowy kredytu i kredytobiorca przyjął ofertę, już na tym etapie wyrażając niewątpliwą i stanowczą wolę zawarcia umowy kredytu.
Zobacz także serwis:
»
»
»
