Jedną z istotnych konsekwencji zmian dostosowujących ustawę o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu do zapisów dyrektywy unijnej (tzw. III dyrektywa AML) jest konieczność zapewnienia udziału pracowników wykonujących obowiązki przewidziane w ustawie w programach szkoleniowych dotyczących tych obowiązków.

Znaczne rozszerzenie definicji instytucji obowiązanych spowodowało natomiast objęcie wymogami szkoleniowymi wielu podmiotów, wśród których oprócz banków, firm inwestycyjnych czy zakładów ubezpieczeń znalazły się m.in. podmioty prowadzące działalność księgową, kantorową, faktoringową, fundacje i stowarzyszenia, prawnicy a także każdy przedsiębiorca przyjmujący płatności gotówkowe o równowartości co najmniej 15 tys. euro.

Groźba kary

Jednocześnie niedopełnienie powyższego obowiązku stanowi przesłankę nałożenia na dany podmiot kary pieniężnej  nie większej niż 100 tys. zł.

Warto jednak zwrócić uwagę, aby ewentualne sankcje nie stanowiły wyłącznej motywacji do organizacji szkoleń dla pracowników, gdyż właściwie przygotowane i sprawnie przeprowadzone mogą  istotnie wpływać na ograniczenie kluczowego ryzyka niedostrzeżenia transakcji podejrzanych oraz wspomagać efektywność codziennych działań operacyjnych w obszarze AML/CF.

Niezwykle istotne jest, że niedopełnienie obowiązku związanego z zawiadomieniem generalnego inspektora informacji finansowej może skutkować odpowiedzialnością karną danej osoby, działającej w imieniu lub w interesie instytucji zobowiązanej.

Zatem zaniedbanie obowiązków szkoleniowych w zakresie identyfikacji transakcji, której okoliczności wskazują, że może ona mieć związek z praniem pieniędzy lub finansowaniem terroryzmu, może w konsekwencji prowadzić do braku stosownego zawiadomienia i narażenia osoby na bezpośrednią odpowiedzialność karną.

Realizując obowiązki szkoleniowe, należy więc zwracać uwagę na poziom merytoryczny przygotowywanych programów, ze szczególnym uwzględnieniem praktycznych aspektów wykonywania obowiązków ustawowych.

Nie tylko przeczucie

Choć wielu specjalistów jest zdania, że najczęstszym motywem bliższej analizy danej transakcji jest wywołane okolicznościami „przeczucie” co do jej podejrzanego charakteru, to nie ulega wątpliwości, że możliwe jest ustalenie typologii sytuacji podwyższonego ryzyka. Tego rodzaju okoliczności powinny być szczegółowo opisywane i analizowane wspólnie z uczestnikami w ramach studiów przypadków.

Istotną część szkolenia powinno stanowić wskazanie i przedstawienie praktycznego zastosowania przepisów ustawowych, mających zastosowanie w indywidualnej sytuacji instytucji obowiązanej.

W procesie wprowadzenia do polskiego porządku prawnego liczne zapisy III dyrektywy AML zostały niemal wprost przeniesione do ustawy, co sprawia, że niezbędne jest dokonanie właściwej interpretacji poszczególnych wyrażeń (np. beneficjent rzeczywisty, stosunki gospodarcze), a następnie precyzyjne zakreślenie obowiązków ciążących  na osobach obowiązanych.

Z pewnością znajomość treści przepisów ustawy jest jedynie podstawą dla efektywnego szkolenia, które w każdym przypadku powinno obejmować również wyjaśnienie znaczenia terminów prawnych, wskazanie sposobu ich zastosowania w codziennej pracy operacyjnej oraz przedstawienie powiązań obowiązków z nich wynikających z poszczególnymi wymogami.

Programy szkoleniowe powinny przy tym być zróżnicowane, w celu optymalnego dostosowania ich zakresu do realizowanych obowiązków oraz ryzyka wystąpienia symptomów prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu na danym stanowisku pracy.

Komentuje Przemysław Szpytka, partner zarządzający Compliance Partners

Oczywiście nie należy zapominać o zapewnieniu aktualizacji szkoleń oraz ich systematycznym przeprowadzaniu. O

kresowe powtarzanie tych samych kwestii w ramach organizowanych kursów nie stanowi w tym wypadku dobrej praktyki i z pewnością nie wpływa na efektywne wykorzystanie czasu poświęconego przez pracowników.

W odniesieniu do szkoleń z zakresu AML/CF znajduje bowiem zastosowanie istotna zasada obecna przy realizacji innych obowiązków w zakresie zgodności działania z przepisami prawa.

Instytucja zobowiązana do określonych działań powinna w każdym przypadku dokonać analizy i następnie w taki sposób wdrożyć wymagane procedury, aby ich realizacja wspierała efektywność operacyjną.

Warto zatem zorganizować program szkoleniowy w taki sposób, aby sprzyjał on wzrostowi wydajności w ramach realizowanych obowiązków, przy jednoczesnym pełnym zapewnieniu bezpieczeństwa regulacyjnego.