W maju 2009 udzieliłem pożyczki innej osobie fizycznej. Pożyczkobiorca wypełnił i złożył w urzędzie skarbowym deklarację PCC. Ze względu na wielokrotne niewywiązanie się pożyczkobiorcy z terminowego zwrotu pożyczki w lutym 2011 zawarłem aneks do umowy pożyczki, określający aktualny termin zwrotu wraz z kwotą odsetek, w terminie do 30 marca 2011. Czy w tej sytuacji pożyczkobiorca składa w urzędzie skarbowym aktualną deklarację PCC (wskazując kwotę pożyczki i ewentualnie aktualne odsetki)?

Gdy pożyczkobiorca popada w zwłokę, często dochodzi do zmiany pierwotnych warunków umowy, w tym do zmiany terminu zwrotu należności głównej bądź do odroczenia terminu płatności odsetek. Gdy zmienia się jedynie termin zapłaty wspomnianych należności, taka czynność prawna nie powinna powodować żadnych konsekwencji na gruncie PCC.

Z odmienną sytuacją będziemy mieli jednak do czynienia, gdy strony umowy pożyczki postanowią, że kwota wymagalnych odsetek powiększy pierwotne zadłużenie, przez co ogólna kwota pożyczki wzrośnie (tzw. umowna kapitalizacja). Wówczas należy odwołać się do art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy o PCC, zgodnie z którym opodatkowaniu podlegają również zmiany umów wymienionych w katalogu czynności cywilnoprawnych objętych PCC, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania PCC.

Oznacza to, że z chwilą zawarcia porozumienia w zakresie kapitalizacji dojdzie do zmiany umowy pożyczki powodującej podwyższenie podstawy opodatkowania w PCC. W tej sytuacji biorący pożyczkę, co do zasady, zobowiązany będzie do zapłacenia od wartości „doliczonych odsetek” 2 proc. PCC.

Warto odnotować, że warunki kapitalizacji odsetek od  pożyczek zawartych pomiędzy osobami fizycznymi są  ściśle uregulowane przez art. 482 § 1 kodeksu cywilnego. Zgodnie z tym bezwzględnie obowiązującym przepisem od zaległych odsetek  (kapitałowych oraz za opóźnienie) można żądać odsetek dopiero od chwili wytoczenia o nie powództwa (kapitalizacja w wyniku wniesienia powództwa), chyba że po powstaniu zaległości strony zgodziły się na doliczenie zaległych odsetek do dłużnej sumy (kapitalizacja umowna). Obostrzenie to nie dotyczy pożyczek długoterminowych udzielanych przez instytucje kredytowe.

Autor jest doradcą podatkowym, menedżerem w Dziale Prawnopodatkowym PwC

Czytaj też artykuł:

Pożyczkobiorca zapłaci PCC od umowy, a pożyczkodawca PIT od odsetek

Zobacz więcej w serwisie o:

Prawo dla Ciebie » Podatki » PCC » Pożyczki

Dobra Firma » Podatki i księgi » PCC » Pożyczki