Przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy powiatowe i wojewódzkie zespoły ds. orzekania o niepełnosprawności uwzględniają:

- stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji;

- możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

Przy ocenie celowości przekwalifikowania zawodowego lekarz orzecznik powinien uwzględnić m.in. charakter i przebieg procesów chorobowych oraz ich wpływ na stan czynnościowy organizmu, posiadane kwalifikacje, wiek, zawód, możliwość przywrócenia zdolności do pracy przez leczenie i rehabilitację oraz przekwalifikowanie zawodowe.

[srodtytul]Dwa różne cele[/srodtytul]

Oddzielono również orzekanie dla celów związanych ze świadczeniami z ubezpieczenia społecznego z tytułu niezdolności do pracy od orzekania o niepełnosprawności dla celów pozaubezpieczeniowych.

Oznacza to, że zachowanie zdolności do pracy w warunkach określonych w przepisach ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych nie stanowi przeszkody do orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy (potwierdza to m.in.[b] wyrok SN z 3 grudnia 2004 r., II UK 68/2004[/b]).

[srodtytul]Nie tylko w zpchr[/srodtytul]

Ustawowe definicje niezdolności do pracy wzbudzają wątpliwości pracodawców. Dotyczą one możliwości zatrudnienia osób, które posiadają orzeczenia z informacją, że „są niezdolne do pracy albo zdolne do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej”.

Zapis ten nie powinien być odczytywany jako zakaz zatrudniania takich osób poza zakładami pracy chronionej. Wskazuje on jedynie na stopień upośledzenia danej osoby w kontekście możliwości podjęcia pracy.

Jednakże informacja o podjęciu zatrudnienia przez osobę niezdolną do jej wykonywania może mieć wpływ na decyzję lekarza orzecznika ZUS lub innego organu orzekającego w sytuacji, gdy osoba ta ubiega się o przedłużenie okresu niezdolności do pracy lub orzeczenie niepełnosprawności. Każda sprawa tego typu rozpatrywana jest indywidualnie.

[ramka][b]Przykład[/b]

Pan Marek jest kierowcą. Został uznany za całkowicie niezdolnego do pracy z uwagi na wzrok. Podjęcie przez pana Marka pracy w zawodzie z pewnością nie zyska aprobaty organów orzekających.

Pani Elżbieta jest księgową. Została uznana za całkowicie niezdolną do pracy z uwagi na dysfunkcje narządu ruchu (porusza się na wózku). Pani Elżbieta może pracować w swoim zawodzie zarówno na chronionym, jak i otwartym rynku pracy.[/ramka]

[srodtytul]Ocenia komisja [/srodtytul]

Oceny niezdolności do pracy dla celów związanych ze świadczeniami z ubezpieczenia dokonuje w formie orzeczenia lekarz orzecznik ZUS. Na podstawie orzeczenia komisji lekarskiej ZUS wydaje decyzję w sprawie przyznania bądź odmowy przyznania świadczenia.

W przypadku gdy osoba zainteresowana nie wniosła sprzeciwu od orzeczenia lekarza orzecznika do komisji lekarskiej, a prezes ZUS nie zgłosił zarzutu wadliwości, podstawą wydania decyzji jest orzeczenie lekarza orzecznika.

Komisje lekarskie zostały utworzone głównie w miastach będących siedzibą wojewody, przede wszystkim z uwagi na lepsze połączenia komunikacyjne i dostępność do specjalistycznej kadry medycznej. Liczba komisji lekarskich uzależniona jest natomiast od lokalnych potrzeb.

W każdej siedzibie utworzono taką ich liczbę, aby rozpatrywanie wnoszonych sprzeciwów i zarzutów przebiegało sprawnie i bez zbędnych opóźnień.

[srodtytul]Dawne grupy mają odpowiedniki[/srodtytul]

Termin „inwalidztwo” funkcjonował także w systemie orzekania o niepełnosprawności. Aktualnie obowiązujący system reguluje [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=039B53A39E41410F676ABA3495BB07BA?id=257066]ustawa o rehabilitacji[/link] oraz [link=rozporządzenie w sprawie orzekania o niepełnosprawności]rozporządzenie w sprawie orzekania o niepełnosprawności (DzU z 2003 r. nr 139, poz. 1328 ze zm.)[/link].

Na mocy ustawy o rehabilitacji zdefiniowano pojęcie niepełnosprawności, która oznacza trwałą lub okresową niezdolność do wypełniania ról społecznych z powodu stałego lub długotrwałego naruszenia sprawności organizmu, w szczególności powodującej niezdolność do pracy.

Tylko osoby posiadające status osoby niepełnosprawnej na podstawie ustawy o rehabilitacji mogą korzystać z różnych form wsparcia, uprawnień i rehabilitacji określonych w tej ustawie oraz z większości ulg i uprawnień określonych w odrębnych przepisach.

Nadal zachowują ważność orzeczenia o zaliczeniu do jednej z trzech grup inwalidów wydane przed 1 sierpnia 1998 r.

I tak orzeczenie o zaliczeniu do I grupy inwalidów traktowane jest na równi z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności; do II grupy inwalidów traktowane jest na równi z orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, a do III grupy inwalidów – na równi z orzeczeniem o lekkim stopniu niepełnosprawności.

Istotna jest również wiedza, iż III grupa inwalidztwa orzeczona przez organy orzecznicze Ministerstwa Obrony Narodowej (wojskowe komisje lekarskie) i organy orzecznicze Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji (komisje lekarskie MSWiA) nie jest równoznaczna z lekkim stopniem niepełnosprawności.

Oznacza to, iż osoby posiadające takie orzeczenie są zdolne do pracy poza służbą, chyba że mają orzeczoną III grupę inwalidztwa z ogólnego stanu zdrowia. Tylko III grupa inwalidztwa orzeczona z ogólnego stanu zdrowia równoznaczna jest z posiadaniem lekkiego stopnia niepełnosprawności.

[ramka][b]Ważne pojęcia[/b]

Niezdolna do pracy (dla celów związanych z ubezpieczeniem) jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania tej zdolności

po przekwalifikowaniu. Całkowicie niezdolna do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Natomiast częściowo niezdolna do pracy jest taka osoba, która zdolność do pracy, zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji, utraciła w stopniu znacznym.

Jeżeli niezdolność do pracy łączy się z naruszeniem sprawności organizmu w stopniu powodującym konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych, organ orzekający stwierdza niezdolność do samodzielnej egzystencji.[/ramka]

[i]Autorka jest ekspertem Polskiej Organizacji Pracodawców Osób Niepełnosprawnych[/i]