Pracownicy budowlani mają ruchome miejsce pracy

[b]W firmie budowlanej zatrudnieni są pracownicy (cieśle, zbrojarze) na budowach. W umowach jako miejsce pracy mają wskazaną siedzibę firmy, a pracę wykonują na różnych budowach na terenie całej Polski.

Wypłacane są takim pracownikom diety i ryczałty za noclegi. Czy prawidłowe jest wysyłanie pracowników w delegacje np. na dwa lata, a co za tym idzie – wypłacanie ww. świadczeń?[/b] – pyta czytelnik.

Określenie miejsca wykonywania pracy jest jednym z obowiązkowych elementów umowy o pracę wynikających z art. 29 § 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=B5E347C50E4D2860978BAD3D891C7A48?n=1&id=76037&wid=337521]kodeksu pracy[/link].

Są jednak zawody, których charakter wiąże się z wykonywaniem pracy w różnych miejscach. W przypadku takich profesji miejsce wykonywania pracy nie powinno być ograniczone do jednego adresu czy jednej miejscowości.

[srodtytul]Zapis w umowie[/srodtytul]

W praktyce można spotkać trzy sposoby określenia miejsca wykonywania pracy. Pierwsze to punktowe, związane z konkretnym adresem, z reguły zakładu pracy. Jest ono najczęściej spotykane i obejmuje wszystkie zawody, których wykonywanie związane jest ze stałym przebywaniem w danym miejscu.

Opuszczanie tego miejsca w związku z wykonywaniem praacy jest sytuacją wyjątkową. Drugie to obszarowe, charakterystyczne dla zawodów, których cechą jest przemieszczanie się pracownika.

Ma zastosowanie w przypadku kierowców, handlowców czy serwisantów. Wiąże się z tym, że czas potrzebny na przemieszczanie się jest czasem pracy.

Wreszcie trzecie to ruchome. Jest ono typowe dla zawodów, których wykonywanie wymaga okresowego przebywania w pewnym miejscu innym niż siedziba zakładu pracy i możliwa jest zmiana tego miejsca, jak bywa w przypadku zawodów związanych z budownictwem.

[b]Sąd Najwyższy w wyroku z 19 marca 2008 r. (I PK 230/07) [/b] wskazał, że zakres wyrażenia „miejsce wykonywania pracy” (art. 29 § 1 pkt 2 k.p.) jest szerszy niż zakres nazwy „stałe miejsce pracy” (art. 77[sup]5[/sup] § 1 k.p.).

Spełnienie wymagania przewidzianego w art. 29 § 1 pkt 2 k.p. może polegać na wskazaniu stałego miejsca pracy, na wskazaniu obok stałego miejsca pracy także niestałego miejsca (miejsc) pracy bądź na wskazaniu niestałych (zmiennych) miejsc pracy w sposób dostatecznie określony.

W związku z powyższym w przypadku cieśli czy zbrojarzy, a także innych profesji związanych z realizowaniem budów, określenie miejsca wykonywania pracy powinno polegać nie na wskazaniu adresu siedziby pracodawcy, tylko na określeniu „na budowie” lub „na budowach” prowadzonych przez pracodawcę w danym miejscu, na danym obszarze bądź na terenie całego kraju, w zależności od zasięgu działania pracodawcy.

Określenie miejsca pracy ograniczające się do wskazania jednego adresu jest w takim przypadku błędem, który powinien być sprostowany poprzez zmianę treści umowy o pracę.

[srodtytul]Czasowe zmiany[/srodtytul]

Pracownik podejmujący pracę polegającą na realizacji budów ma świadomość, że praca ta oznacza czasowe przebywanie w miejscu wskazanym przez pracodawcę, innym niż siedziba pracodawcy.

Przebywanie w tak wskazanym miejscu nie oznacza podróży służbowej i nie oznacza dla pracodawcy konieczności spełnienia obowiązków wynikających z art. 77[sup]5[/sup] k.p., w tym wypłaty diet i ryczałtów za noclegi.

Świadczenia związane z podróżami służbowymi są typowe dla prac, których wykonywanie jest związane z jednym miejscem, a opuszczenie tego miejsca ma charakter nadzwyczajny. W komentarzu do kodeksu pracy Jerzego Wratnego (C.H. Beck, 2005, wydanie 4) zdefiniował podróż służbową następująco:

„Podróżą służbową jest wykonywanie pracy poza siedzibą pracodawcy, jeżeli miejsce pracy pracownika mieści się w miejscowości, w której znajduje się ta siedziba, a poza stałym miejscem pracy dla pracowników, którzy mają miejsce pracy w innej miejscowości niż siedziba pracodawcy”.

[b]Dla pracowników budowlanych miejsce wykonywania pracy może się ograniczyć do wskazania konkretnego punktu w zasadzie tylko w przypadku umowy zawieranej na czas wykonania określonej pracy[/b].

Wtedy umowa dotyczy pracy przy realizacji jednej budowy i po zakończeniu tej budowy ulega rozwiązaniu. W takim przypadku należy jednak wyraźnie zaznaczyć to w umowie.

W przypadku umów zawieranych z pracownikami budowlanymi na czas nieokreślony, czas określony czy nawet na czas nieobecności innego pracownika jako miejsce pracy należy wskazać „budowy prowadzone przez pracodawcę na obszarze x w czasie obowiązywania umowy”.

[ramka][b]Nie będzie diety[/b]

Pracownikom wykonującym zgodnie z umową prace w różnych miejscach nie należą się diety.

[b]SN z 19 października 1988 r. (III PZP 10/88)[/b] wyjaśnił, że pracownicy przedsiębiorstw budowlano-montażowych, wykonujący pracę na budowach zlokalizowanych poza miejscowością stanowiącą siedzibę zakładu pracy i dojeżdżających do tej pracy oraz powracających z niej codziennie do miejsca zamieszkania, nie mają prawa do diet.

Powyższą zasadę stosuje się także do przejazdów związanych ze zmianą miejsca pracy w przypadku zakończenia jednej i rozpoczynania innej budowy.

Przy wykonywaniu pracy w miejscu odległym od miejsca zamieszkania pracownika pracodawca powinien zapewnić pracownikowi nocleg w pobliżu miejsca wykonywania pracy.[/ramka]

[i]Autor jest radcą prawnym w Kancelarii Prawnej Atys i Wspólnicy[/i]