Obowiązek informacyjny dotyczy jedynie spółek kapitałowych, tj. spółki z o.o. i akcyjnej. Wprawdzie kapitał zakładowy posiada także spółka komandytowo-akcyjna, jednak nie dotyczą jej obowiązki informacyjne.

[srodtytul]Umowa lub statut[/srodtytul]

Kapitał zakładowy to podstawowy kapitał spółki, którego wysokość określa treść umowy lub statutu. Obniżenie kapitału zakładowego polega na zmniejszeniu o określoną wartość jego dotychczasowej wysokości. W przypadku spółki z o.o. może to nastąpić np. przez pomniejszenie wartości każdego udziału lub umorzenie określonych udziałów. W spółce akcyjnej następuje przez zmniejszenie wartości nominalnej akcji, umorzenie ich części albo połączenie (gdy wartość akcji powstałych z połączenia jest niższa od sumy nominałów akcji łączonych). [b]Obniżenie nie może jednak powodować ustalenia wysokości kapitału zakładowego poniżej ustawowego minimum.[/b] Obecnie minimalny kapitał zakładowy w sp. z o.o. to 5 tys. zł, a w spółce akcyjnej – 100 tys. zł.

[srodtytul]Wierzyciele powinni wiedzieć[/srodtytul]

Obowiązek ogłoszenia obniżenia kapitału zakładowego jest zasadą i dotyczy obu rodzajów spółek. Wynika z zasady odpowiedzialności spółek kapitałowych za zobowiązania całym swoim majątkiem. Wysokość kapitału zakładowego ma zaś potencjalny wpływ na możliwość spłaty wierzycieli. Obniżenie kapitału zawsze wymaga zmiany umowy spółki (spółka z o.o.) lub statutu (spółka akcyjna) stosowną uchwałą. W spółce z o.o. uchwała zgromadzenia wspólników musi zostać podjęta większością min. 2/3 głosów. W spółce akcyjnej uchwała walnego zgromadzenia akcjonariuszy musi zostać podjęta większością min. 3/4 głosów. W uchwale należy określić wartość i sposób dokonania obniżenia.

[ramka][b]Ważne[/b]

Wyjątkowo uchwałę może podjąć zarząd. W spółce z o.o. i akcyjnej może to nastąpić, jeżeli spełni się określone w umowie (statucie) spółki zdarzenie, skutkujące umorzeniem udziału. Dodatkowo (tylko spółka akcyjna) jeżeli spółka nie dokona zbycia akcji własnych we właściwym terminie. Uchwała zarządu musi być zaprotokołowana przez notariusza.[/ramka]

Ogłoszenia dokonuje się niezwłocznie po powzięciu uchwały w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Jeżeli umowa lub statut tak stanowi, także w innym piśmie przeznaczonym do ogłoszeń spółki. W ogłoszeniu należy wezwać wierzycieli, aby w terminie trzech miesięcy od daty publikacji ogłoszenia wnieśli sprzeciw, jeżeli nie godzą się na planowane obniżenie kapitału (postępowanie konwokacyjne). [b]Wierzyciele spółki mogą, w terminie trzech miesięcy od daty publikacji, sprzeciwić się obniżeniu.[/b] W razie sprzeciwu spółka ma obowiązek dokonania spłaty wierzytelności lub ich zabezpieczenia (np. udzielając gwarancji bankowej). Obowiązek zabezpieczenia lub spłaty nie powstaje, jeżeli sprzeciw wierzyciela dotarł do spółki po upływie terminu – decyduje w tym przypadku data powiadomienia spółki. Wierzycieli, którzy nie zgłosili sprzeciwu, uznaje się za akceptujących obniżenie kapitału.

[srodtytul]Od zasady są wyjątki[/srodtytul]

W spółce z o.o. obowiązek ogłoszenia nie powstanie, jeżeli pomimo obniżenia kapitału nie dochodzi do wypłat na rzecz wspólników, a równocześnie z obniżeniem następuje podwyższenie kapitału do pierwotnej wysokości. Podwyższenia można dokonać poprzez zwiększenie wartości nominalnej udziałów istniejących lub utworzenie nowych. W spółce akcyjnej wyjątki określa art. 457 §1 k.s.h. Zgodnie z jego treścią nie ogłasza się obniżenia kapitału, jeżeli: nie zwraca się na rzecz akcjonariuszy dokonanych przez nich wkładów ani wpłat za umorzone akcje, akcjonariusze nie zostają zwolnieni z obowiązku wniesienia wkładów na kapitał zakładowy, a równocześnie z obniżeniem następuje podwyższenie kapitału co najmniej do pierwotnej wysokości drogą nowej emisji akcji.

Spółka akcyjna nie ogłasza obniżenia, także gdy ma ono na celu wyrównanie poniesionych strat lub przesunięcie określonych kwot do kapitału rezerwowego oraz gdy wynika z dokonanego przez zarząd umorzenia nieobjętych we właściwym terminie akcji własnych, o ile ich łączna wartość nominalna nie przekracza 10 proc. wartości kapitału zakładowego.

[ramka][b]Przykład[/b]

Spółka akcyjna zamierza dokonać obniżenia kapitału zakładowego i przelania uzyskanych środków na kapitał zapasowy z przeznaczeniem na wyrównanie strat.

Po dokonaniu przelewu, wartość kapitału rezerwowego nie przekroczy 10 proc. wartości obniżonego kapitału zakładowego. Obowiązek ogłoszenia nie powstaje.[/ramka]

[srodtytul]Dane do sądu i urzędu[/srodtytul]

Obniżenie kapitału staje się skuteczne z chwilą ujawnienia w KRS. Zarząd musi zgłosić zmiany sądowi rejestrowemu w terminie sześciu miesięcy od dnia podjęcia uchwały o obniżeniu. Uchybienie terminowi powoduje nieważność uchwały. Do wniosku o wpis obniżenia kapitału dołącza się uchwałę, dowód dokonania ogłoszenia o planowanym obniżeniu wraz z wezwaniem wierzycieli (o ile było wymagane) i oświadczenie wszystkich członków zarządu o dokonaniu zabezpieczenia (spłaty) wierzycieli, którzy prawidłowo wnieśli sprzeciw. O zmianie należy też powiadomić właściwy urząd skarbowy.

[i]Autor jest radcą prawnym w Kancelarii Mamiński & Wspólnicy[/i]