Stosunek pracy pracowników w wieku przedemerytalnym podlega szczególnej ochronie. Stanowi o tym art. 39 [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=76037]kodeksu pracy[/link] (k.p.). Zgodnie z jego brzmieniem [b]pracodawca nie może wypowiedzieć angażu pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż cztery lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku.[/b]
Przepis ten odwołuje się więc do uzyskania określonego wieku. Chodzi o taki, który uprawnia do przejścia na emeryturę na podstawie przepisów [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=172511]ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (tekst jedn. DzU z 2004 r. nr 39, poz. 353 ze zm.)[/link].
[srodtytul]Liczy się płeć[/srodtytul]
Ustawa ta określa jednolity wiek emerytalny w zależności od płci pracownika wynoszący dla kobiety 60, a dla mężczyzny 65 lat. Równocześnie przejściowo utrzymuje ona możliwość wcześniejszego przejścia na emeryturę przez ubezpieczonych urodzonych przed 1 stycznia 1949 r., którzy spełnią pozostałe warunki wymagane do nabycia wcześniejszych uprawnień emerytalnych na podstawie przepisów.
Chodzi tu np. o pracowników pracujących w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze. Pracownicy korzystają więc z ochrony przed wypowiedzeniem umowy o pracę w okresie czterech lat przed uzyskaniem wieku emerytalnego, jeśli posiadają wymagany okres składkowy i nieskładkowy do nabycia emerytury. Natomiast ochrona ta w ogóle nie ma zastosowania do pracowników spełniających warunki do świadczenia przedemerytalnego ani też do pracowników znajdujących się w okresie czterech lat poprzedzających wiek uprawniający do nabycia prawa do świadczenia przedemerytalnego.
[srodtytul]Między zatrudnieniem a emeryturą[/srodtytul]
Świadczenie przedemerytalne skierowane jest do osób, które nie są już zatrudnione. Stanowi pomost między okresem zatrudnienia a uzyskaniem emerytury. Jest zatem elementem zabezpieczenia społecznego do czasu nabycia prawa do emerytury w stosunku do ubezpieczonych, którzy spełniają warunki określone przepisami [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=173726]ustawy z 30 kwietnia 2004 o świadczeniach przedemerytalnych (DzU nr 120, poz. 1252 ze zm.)[/link].
Ustawa ta w art. 2 w sześciu punktach w sposób wyczerpujący wylicza kategorie osób, którym przysługuje prawo do tego świadczenia. Część przesłanek powstania tego uprawnienia się powtarza. Są to te dotyczące wieku osoby uprawnionej i stażu pracy, okresu zatrudnienia w danym zakładzie pracy albo pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy oraz okresu opłacania składek na ubezpieczenie społeczne. Istotny jest także wymóg dalszego pozostawania przez uprawnionego bez pracy mimo wcześniejszego wykorzystania prawa do zasiłku dla bezrobotnych (art. 2 ust. 3 ustawy).
Jednak warunkiem najbardziej charakterystycznym dla uzyskania świadczenia przedemerytalnego jest wystąpienie określonej w tej ustawie przyczyny zakończenia stosunku pracy. Przepis art. 2 ustawy wskazuje następujące okoliczności uzasadniające powstanie prawa do świadczenia:
- likwidacja lub niewypłacalność pracodawcy (w rozumieniu przepisów o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy);
- przyczyny dotyczące zakładu pracy (w rozumieniu przepisów ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy);
- ogłoszenie upadłości przez osobę, która prowadziła pozarolniczą działalność;
- zarejestrowanie się we właściwym powiatowym urzędzie pracy w ciągu 30 dni od ustania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.
Zatem całokształt tych przepisów wskazuje jednoznacznie, że nie dotyczą one wieku przedemerytalnego wskazanego w art. 39 k.p. A w konsekwencji osiągnięcie wieku czterech lat poprzedzających uzyskanie świadczenia przedemerytalnego nie daje pracownikowi ochrony przed wypowiedzeniem umowy o pracę.
[b]Podobnie też wskazywał Sąd Najwyższy w wyroku z 16 lipca 2008 r. (I PK 11/08), stwierdzając, że ochrona przedemerytalna zawarta w art. 39 k.p. stanowi zakaz wypowiadania umów pracownikom, którym brakuje nie więcej niż cztery lata do osiągnięcia wieku emerytalnego. [/b]
Natomiast świadczenie przedemerytalne skierowane jest do ubezpieczonych, którzy już nie są zatrudnieni, i jest dla nich elementem zabezpieczenia społecznego do czasu nabycia prawa do emerytury. Zatem okres ochronny wskazany w art. 39 k.p. dotyczy wyłącznie osób uzyskujących prawo do emerytury, a nie odnosi się do pracowników w okresie poprzedzającym nabycie świadczenia przedemerytalnego.
[i]Autor jest sędzią w Sądzie Okręgowym w Kielcach[/i]
