Wynik finansowy jest odzwierciedleniem decyzji ekonomicznych podejmowanych przez właścicieli przedsiębiorstwa. Jest miernikiem rezultatu działalności gospodarczej prowadzonej w danym okresie. W jednostkach prowadzących pełną księgowość wynik osiągnięty w ciągu danego roku obrotowego ustala się na koncie „Wynik finansowy" poprzez przeksięgowanie na to konto kosztów, przychodów, podatku dochodowego oraz pozostałych obowiązkowych zmniejszeń zysku. Jeżeli na koniec roku obrotowego konto „Wynik finansowy" wykazuje saldo Wn, oznacza to stratę netto. Jeżeli wykazuje saldo Ma, oznacza to zysk netto. Zgodnie z art. 47 ust. 4 ustawy o rachunkowości (dalej: uor) wynik finansowy dla jednostek innych niż banki, zakłady ubezpieczeń i reasekuracji ustala się według wariantu kalkulacyjnego lub porównawczego rachunku zysków i strat. Powinien on obejmować informacje zawarte w załączniku numer 1 do uor.
Uwaga! Jednostki mikro- i małe mają możliwość sporządzania uproszczonych wersji rachunku zysków i strat odpowiednio zgodnie z załącznikiem nr 4 do uor dla jednostek mikro (wariant uniwersalny) i z załącznikiem nr 5 dla jednostek małych (wariant kalkulacyjny lub porównawczy).
Dwa warianty
Rachunek zysków i strat zarówno w wariancie kalkulacyjnym, jak i porównawczym pokazuje w ujęciu segmentowym następujące wyniki cząstkowe:
- wynik ze sprzedaży,
- wynik z działalności operacyjnej,
- podatek dochodowy i pozostałe obowiązkowe zmniejszenia zysku (zwiększenia straty),
– które stają się podstawą do ustalenia wyniku finansowego.
Wariant kalkulacyjny rachunku zysków i strat stosują jednostki rozliczające koszty w układzie kalkulacyjnym – koszty są ewidencjonowane na kontach zespołu „5". Jeżeli koszty rozliczane są w układzie rodzajowym (na kontach zespołu „4"), to jednostka stosuje wariant porównawczy rachunku zysków i strat. W przypadku gdy koszty są ewidencjonowane równolegle na kontach zespołu „4" i „5", to można zastosować wariant kalkulacyjny lub porównawczy rachunku zysków i strat.
Warunek konieczny
Rachunek zysków i strat jest obligatoryjnym elementem sprawozdania finansowego. Zatwierdzenie sprawozdania finansowego jest z kolei warunkiem podziału osiągniętego wyniku finansowego. Na podstawie art. 53 uor sprawozdanie finansowe podlega zatwierdzeniu przez organ zatwierdzający nie później niż sześć miesięcy od zakończenia roku obrotowego. Sprawozdania finansowe jednostek wymienionych w rt. 64 uor przed zatwierdzeniem podlegają obligatoryjnemu badaniu przez biegłego rewidenta.
Jeżeli sprawozdanie podlega badaniu, to wszelki podział zysku przed wyrażeniem przez biegłego rewidenta opinii bez zastrzeżeń lub z zastrzeżeniami jest nieważny z mocy prawa (art. 53 ust. 3 uor).
Po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego (i uprzednim wydaniu opinii bez zastrzeżeń lub z zastrzeżeniami przez biegłego rewidenta dla sprawozdań jednostek, zobowiązanych do badania) odpowiedni organ zatwierdzający jednostki musi podjąć uchwałę o sposobie podziału zysku lub pokrycia straty. Z dniem podjęcia takiej uchwały należy w księgach rachunkowych przenieść saldo konta „Wynik finansowy" na konto „Rozliczenie wyniku finansowego".
Przykład
Operacje związane z przekazaniem 8 proc. zysku na kapitał zapasowy oraz wypłaty dywidendy w spółce akcyjnej mogą być ewidencjonowane według następującego schematu:
1. Zatwierdzenie sprawozdania finansowego, przeniesienie zysku finansowego na konto „Rozliczenie wyniku finansowego"
Wn „Wynik finansowy"
Ma „Rozliczenie wyniku finansowego"
2. Obligatoryjne przeznaczenie 8-proc. zysku netto na kapitał zakładowy (do czasu osiągnięcia przez kapitał zakładowy 1/3 kapitału zakładowego)
Wn „Rozliczenie wyniku finansowego"
Ma „Kapitał zapasowy"
3. Podjęcie uchwały o wypłacie dywidendy
Wn „Rozliczenie wyniku finansowego"
Ma „Rozrachunki z akcjonariuszami"
4. Pobranie zryczałtowanego podatku dochodowego
Wn „Rozrachunki z akcjonariuszami"
Ma „Rozrachunki publicznoprawne"
5. Wypłata dywidendy
Wn „Rozrachunki z akcjonariuszami"
Ma „Rachunek bankowy"
Przykład
Schemat obok przedstawia ujęcie księgowe przeznaczenia zysku netto na nagrody dla pracowników oraz na kapitał rezerwowy.
Na kwotę przeznaczoną na nagrody dla pracowników składają się składki ZUS pracownika, zaliczka na podatek dochodowy od osób fizycznych, a także składki ZUS będące kosztem pracodawcy.
1. Zatwierdzenie sprawozdania finansowego, przeniesienie wyniku finansowego na konto „Rozliczenie wyniku finansowego"
Wn „Wynik finansowy"
Ma „Rozliczenie wyniku finansowego"
2. Podjęcie uchwały o przeznaczeniu części zysku na kapitał rezerwowy
Wn „Rozliczenie wyniku finansowego"
Ma „Kapitał rezerwowy"
3. Podjęcie uchwały o przeznaczeniu części zysku na wypłatę nagród dla pracowników
Wn „Rozliczenie wyniku finansowego"
Ma „Rozrachunki z pracownikami z tytułu wynagrodzeń"
4. Potrącenie składek ZUS finansowanych przez pracownika
Wn „Rozrachunki z pracownikami z tytułu wynagrodzeń"
Ma „Rozrachunki z ZUS"
5. Potrącenie zaliczki na podatek dochodowy
Wn „Rozrachunki z pracownikami z tytułu wynagrodzeń"
Ma „Rozrachunki publicznoprawne"
6. Składki ZUS finansowane przez pracodawcę
Wn „Rozliczenie wyniku finansowego"
Ma „Rozrachunki z ZUS"
7. Wypłata nagród dla pracowników
Wn „Rozrachunki z pracownikami z tytułu wynagrodzeń"
Ma „Rachunek bankowy"
Przykład
Ewidencja księgowa pokrycia straty z kapitału zapasowego przebiega w następujący sposób:
1. Po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego przez organ zatwierdzający następuje przeniesienie wyniku finansowego (straty) na konto „Rozliczenie wyniku finansowego"
Wn „Rozliczenie wyniku finansowego"
Ma „Wynik finansowy"
2. Pokrycie straty z kapitału zapasowego po podjęciu uchwały o pokryciu straty przez odpowiedni organ jednostki
Wn „Kapitał zapasowy"
Ma „Rozliczenie wyniku finansowego"
Na koncie „Rozliczenie wyniku finansowego" na dzień bilansowy może być saldo po stronie Wn. Oznacza ono niepokrytą stratę netto. Saldo Ma na tym koncie oznacza nierozliczony zysk netto za poprzednie lata obrotowe. Po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego przez organ zatwierdzający następuje przeniesienie osiągniętej straty na konto „Rozliczenie wyniku finansowego". Następnie podjęta zostaje uchwała o pozostawieniu straty do pokrycia z zysku lat następnych:
- Wn „Rozliczenie wyniku finansowego"
- Ma „Wynik finansowy"
Autor jest asystentem ds. rachunkowości w PKF BPO Consult
