1 stycznia 2015 r. weszły w życie zmiany dotyczące postępowania kwalifikacyjnego dla biegłych rewidentów. Wynikają one z rozporządzenia ministra finansów z 13 listopada 2014 r. w sprawie postępowania kwalifikacyjnego na biegłych rewidentów. Zastąpiło ono rozporządzenie o tym samym tytule z 29 grudnia 2009 r.
Rozporządzenie wprowadza pewne ułatwienia w zdobyciu uprawnień biegłego rewidenta.
Zmiany dotyczące procesu kwalifikacyjnego na biegłych rewidentów zostały również spowodowane ustawą deregulacyjną w zakresie przepisów o biegłych rewidentach i ich samorządzie, podmiotach uprawnionych do badania sprawozdań finansowych oraz o nadzorze publicznym.
Dla kogo zwolnienia
Postępowanie egzaminacyjne składa się z czterech sesji egzaminacyjnych, z których każda obejmuje dwa albo trzy egzaminy.
Ułatwienia polegają na tym, że niektóre egzaminy pisemne mogą zostać zaliczone na podstawie zdanych egzaminów uniwersyteckich lub równorzędnych. Egzaminy mogą zostać zaliczone także na podstawie egzaminów zdanych w ramach postępowania prowadzonego przez organ uprawniony do nadawania uprawnień biegłego rewidenta w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej. Zmiana polega na tym, że w razie spełnienia warunków przez kandydata komisja egzaminacyjna musi zaliczyć kandydatowi egzaminy. Dotychczas mogła to zrobić.
Warunkiem zaliczenia egzaminów z wiedzy teoretycznej jest, aby:
- był to egzamin lub egzaminy uniwersyteckie lub równorzędne zdane z wynikiem pozytywnym, z przedmiotów, które łącznie wyczerpują zakres tematyczny egzaminu objętego wnioskiem,
- były one przeprowadzone w formie pisemnej,
- od dnia ukończenia studiów wyższych, zakończenia postępowania kwalifikacyjnego albo zdania egzaminów w ramach postępowania kwalifikacyjnego nie upłynęło więcej niż trzy lata.
W skrajnej sytuacji kandydaci, którzy ukończyli studia wyższe w Polsce lub zagraniczne studia wyższe uznawane w Polsce za równorzędne, których zakres obejmuje zakres tematyczny wszystkich egzaminów przewidzianych w ramach postępowania kwalifikacyjnego dla biegłych rewidentów, mogą zostać zwolnieni ze wszystkich egzaminów z wiedzy teoretycznej.
Ułatwienie dotyczy też kandydatów, którzy odbyli proces kwalifikacji na biegłego rewidenta w innym państwie Unii Europejskiej. Komisja egzaminacyjna może na ich wniosek zaliczyć im egzaminy z wiedzy teoretycznej. Oczywiście wtedy, gdy zakres tematyczny egzaminów się pokrywa.
Zaliczenie egzaminów odbywa się na wniosek kandydata złożony do komisji egzaminacyjnej zawierający oryginał(y), odpis(y) lub uwierzytelnione kopie dyplomów: potwierdzającego ukończenie studiów lub potwierdzających zaliczenie egzaminów (przetłumaczone na język polski przez tłumacza przysięgłego).
Kolejnym ułatwieniem jest zwolnienie z egzaminu z prawa podatkowego nie tylko inspektora kontroli skarbowej, ale również doradcy podatkowego. Aby komisja zastosowała zwolnienie, konieczne jest złożenie wniosku wraz z załączonymi dokumentami potwierdzającymi odpowiednie uprawnienia.
Kandydaci będą mogli odwołać się od każdego egzaminu bez względu na jego wynik. Możliwy jest również wgląd do pracy egzaminacyjnej. Tak samo jak do tej pory kandydat na odwołanie się od wyniku egzaminu ma 14 dni od dnia ogłoszenia wyników. Wniosek o wgląd do pracy należy złożyć w ciągu siedmiu dni od dnia ogłoszenia wyników egzaminu. Komisja udostępnia pracę do wglądu w terminie dziesięciu dni od tego dnia.
Aplikacja i praktyka
Elementem procesu kwalifikacyjnego kandydatów na biegłych rewidentów była i jest aplikacja odbywana pod okiem biegłego rewidenta w podmiocie uprawnionym do badania sprawozdań finansowych oraz praktyka w rachunkowości. Zmieniają się nieco jedynie zasady odbywania aplikacji i praktyki. Można bowiem odbyć trzyletnią aplikację w miejsce dwuletniej aplikacji i rocznej praktyki.
Przepisy deregulujące zawód biegłego rewidenta wprowadziły możliwość odbycia trzyletniej aplikacji w podmiocie uprawnionym do badania sprawozdań finansowych zarejestrowanym w państwie Unii Europejskiej pod kierunkiem biegłego rewidenta lub pod kierunkiem biegłego rewidenta zarejestrowanego w państwie Unii Europejskiej.
Ponadto kandydaci, którzy mają co najmniej 15-letnie doświadczenie zawodowe w zakresie rachunkowości, prawa i finansów, mogą przystąpić do egzaminu dyplomowego bez odbywania praktyki i aplikacji. Oczywiście po tym, jak z wynikiem pozytywnym zdali dziesięć egzaminów pisemnych w ramach postępowania kwalifikacyjnego.
Dla kandydatów, którzy rozpoczęli proces kwalifikacyjny przed wejściem w życie nowego rozporządzenia, nie został przewidziany okres przejściowy. W podobnej sytuacji znajdują się kandydaci, którzy 31 grudnia 2014 r. zakończyli swoje aplikacje. Również do nich mają zastosowanie nowe terminy określone w nowym rozporządzeniu.
Zatrudnienie lub certyfikat
Ustawa o biegłych rewidentach wprowadza również pewne ułatwienia w zakresie odbywania samej praktyki. Roczna praktyka zostanie zaliczona na wniosek kandydata na biegłego rewidenta, jeśli:
- był on zatrudniony w podmiocie uprawnionym do badania sprawozdań finansowych przez co najmniej trzy lata lub
- pozostawał w stosunku pracy na samodzielnym stanowisku w komórkach finansowo-księgowych przez co najmniej trzy lata, lub
- posiada uprawnienia inspektora kontroli skarbowej, lub
- posiada certyfikat księgowy, lub
- posiada świadectwo kwalifikacyjne uprawniające do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych.
Wniosek złożony do komisji egzaminacyjnej powinien zawierać oryginały lub urzędowo poświadczone kopie dokumentów potwierdzających zatrudnienie lub stosowne certyfikaty.
Dyplomowy w nowej formule
W ustawie deregulacyjnej określono, że „egzamin dyplomowy polega na sprawdzeniu umiejętności praktycznego zastosowania wiedzy teoretycznej do samodzielnego i należytego wykonywania zawodu biegłego rewidenta, w szczególności badania rocznych sprawozdań finansowych oraz rocznych skonsolidowanych sprawozdań finansowych".
Egzaminy dyplomowe przeprowadzane po 1 stycznia 2015 r. będą się składać z części pisemnej i ustnej. Część pisemna będzie trwała nie dłużej niż 180 minut, a część ustna nie dłużej niż 30 minut. Nowa forma egzaminu dyplomowego ma na celu sprawdzić wiedzę oraz praktyczne umiejętności kandydatów na biegłych rewidentów.
Podczas części pisemnej zadaniem kandydata na biegłego rewidenta będzie analiza zagadnień sprawdzających umiejętności praktycznego zastosowania wiedzy teoretycznej do samodzielnego i należytego wykonywania zawodu biegłego rewidenta, w tym w szczególności do badania rocznych sprawozdań finansowych oraz rocznych skonsolidowanych sprawozdań finansowych. Weryfikacji będą podlegały między innymi umiejętności w zakresie rozpoznawania ryzyka badania, opracowywania strategii badania, wyboru i stosowania właściwych metod i technik w procesie badania sprawozdań finansowych, opracowywania dokumentacji z badania sprawozdań finansowych, w tym dokumentacji roboczej, raportu i opinii biegłego rewidenta.
Z kolei ustna część egzaminu dyplomowego będzie polegać na udzieleniu odpowiedzi na dwa pytania, w tym jedno będzie dotyczyć omówienia rozwiązań zaprezentowanych w części pisemnej. Do końca 2014 r. egzamin dyplomowy obejmował tylko część ustną i polegał na udzieleniu odpowiedzi na trzy pytania.
Opłaty
Kandydat na biegłego rewidenta zakwalifikowany do egzaminu uiszcza opłatę egzaminacyjną na pokrycie kosztów przeprowadzania postępowania kwalifikacyjnego, stanowiącą przychód Krajowej Izby Biegłych Rewidentów. Opłata za każdy egzamin z wiedzy teoretycznej jest ustalana w kwocie nieprzekraczającej równowartości 20 proc., natomiast za egzamin dyplomowy – w kwocie nieprzekraczającej równowartości 30 proc. przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej za poprzedni rok kalendarzowy. Ponieważ wartości te są ogłaszane przez prezesa GUS w lutym, także w tym miesiącu zostaną ogłoszone kwoty opłat.
Opłata za rozpatrzenie wniosku, np. wniosku o zwolnienie z egzaminu, jest ustalana w kwocie nieprzekraczającej równowartości 2 proc. przeciętnego wynagrodzenia za poprzedni rok kalendarzowy.