Z uproszczeń mogą skorzystać m.in. spółki z o.o., cywilne, jawne i komandytowe, które w poprzedzającym roku obrotowym nie spełniły co najmniej dwóch z trzech warunków:
- średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło co najmniej 50 osób,
- suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego stanowiła równowartość w walucie polskiej co najmniej 2,5 mln euro,
- przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych za rok obrotowy stanowiły równowartość w walucie polskiej co najmniej 5 mln euro.
Wyrażone w euro wielkości przelicza się na złote po średnim kursie, ogłoszonym przez Narodowy Bank Polski, na dzień bilansowy.
Jednostki niepodlegające obowiązkowemu badaniu mogą skorzystać z uproszczeń m.in. przy:
- kwalifikacji umów leasingu,
- wycenie instrumentów finansowych,
- ustalaniu normalnego poziomu wykorzystania zdolności produkcyjnych,
- ustalaniu aktywów i rezerw z tytułu odroczonego podatku dochodowego.
Uproszczenia dotyczące kwalifikacji umów leasingu wynikają z art. 3 ust. 6 ustawy o rachunkowości. Pozwala on na stosowanie dla celów rachunkowych sposobu kwalifikacji leasingu wynikającego z ustaw o podatku dochodowym.
W praktyce najczęściej oznacza to traktowanie leasingu, który zgodnie prawem bilansowym spełnia wymogi leasingu finansowego, jako leasingu operacyjnego.
Dzięki temu można uniknąć komplikacji wynikających z odmiennej kwalifikacji tej samej umowy leasingu. Tym samym nie występują różnice między wynikiem finansowym a podstawą opodatkowania.
Kolejne uproszczenie dotyczy instrumentów finansowych. Sposób ich wyceny wynika z rozporządzenia ministra finansów z 12 grudnia 2001 w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (DzU nr 149, poz. 1674).
Przewiduje ono jednak możliwość odejścia od stosowania jego przepisów (§ 2 ust. 2) dla jednostek, których sprawozdania finansowe nie podlegają obowiązkowemu badaniu.
Na jednostki, które korzystają z tego uproszczenia i nie wyceniają instrumentów finansowych w wartości godziwej, nałożono jednak pewne obowiązki.
Muszą one opisać w dokumentacji polityki rachunkowości przyjęte przez nie zasady uznawania, metody wyceny, zakres ujawniania i sposób prezentacji instrumentów finansowych. Ponadto, w dodatkowych informacjach i objaśnieniach, muszą zamieścić:
- informacje o wartości godziwej każdej grupy pochodnych instrumentów finansowych, o ile wartość taka może być wiarygodnie ustalona, a także o rodzaju i charakterystyce tych instrumentów,
- dla długoterminowych aktywów finansowych wykazanych w sprawozdaniu finansowym w wartości bilansowej przekraczającej ich wartość godziwą
– informacje o wartości bilansowej i wartości godziwej poszczególnych składników aktywów lub odpowiednich grup składników aktywów, a także o przyczynach niedokonania odpisów aktualizujących wartość bilansową tych aktywów, w tym przesłankach uzasadniających przekonanie jednostki, że wartość bilansowa zostanie przywrócona.
Uproszczenia są możliwe także przy wycenie produktów. Zgodnie z art. 28 ust. 3 ustawy o rachunkowości koszt wytworzenia produktu obejmuje koszty bezpośrednie i uzasadnioną część kosztów pośrednich.
Do uzasadnionej części kosztów pośrednich zalicza się zmienne pośrednie koszty produkcji oraz tę część stałych, pośrednich kosztów produkcji, które odpowiadają poziomowi tych kosztów przy normalnym wykorzystaniu zdolności produkcyjnych.
Z kolei za normalny poziom wykorzystania zdolności produkcyjnych uznaje się przeciętną, zgodną z oczekiwaniami w typowych warunkach, wielkość produkcji za daną liczbę okresów lub sezonów, przy uwzględnieniu planowych remontów.
Ust. 4 tego przepisu umożliwia jednak jednostkom, których sprawozdanie nie podlega badaniu, doliczanie kosztów pośrednich do kosztów wytworzenia, niezależnie od poziomu wykorzystania zdolności produkcyjnych.
Jednostki te mogą więc odstąpić od ustalania normalnego poziomu wykorzystania zdolności produkcyjnych. Muszą jednak pamiętać, aby ustalony w ten sposób koszt wytworzenia nie był wyższy od ceny sprzedaży netto.
Pozwala to uniknąć wielu problemów związanych z ustalaniem normalnego poziomu wykorzystania zdolności produkcyjnych.
Proces ten jest wyjątkowo skomplikowany, ponieważ wymaga analizy różnych czynników w zależności od specyfiki jednostki, m.in. ilości wytworzonych produktów, wydajności maszyn i urządzeń, możliwości przerobu surowców, rzeczywistego lub zadanego czasu pracy itp.
Firmy, których sprawozdania nie muszą być badane, mogą odstąpić od ustalania aktywów i rezerw z tytułu odroczonego podatku dochodowego (art. 37 ust. 10 ustawy o rachunkowości).
Zastosowanie tego uproszczenia wydaje się zasadne, zwłaszcza gdy różnica między wynikiem finansowym brutto a podstawą opodatkowania jest nieznaczna, a więc nieujęcie podatku odroczonego nie wpływa na istotne zniekształcenie wyniku finansowego netto.
Decydując się zatem na rezygnację z ustalania tych aktywów i rezerw, należy przeanalizować wpływ tej decyzji na jasne i rzetelne przedstawienie wyniku finansowego jednostki.
Mniej szczegółowe dane
Forma i zakres informacji ujawnianych w poszczególnych składnikach sprawozdania finansowego powinny odzwierciedlać rodzaje i rozmiary prowadzonej przez jednostki działalności gospodarczej oraz być dostosowane do ich potencjalnych użytkowników, czyli zarządu i kierowników niższych szczebli, aktualnych i potencjalnych inwestorów, banków, kontrahentów itp.
W związku z tym istnieje możliwość wykazywania pozycji bilansu i rachunku zysków i strat z mniejszym stopniem szczegółowości (wykazując informacje w zakresie ustalonym w załączniku nr 1 uor literami i cyframi rzymskimi). Informację dodatkową sporządza się wtedy również w odpowiednio uproszczonej formie.
Zgodnie z art. 50 ustawy o rachunkowości z ułatwień tych mogą korzystać jednostki, jeśli w roku obrotowym, za który sporządzają sprawozdania, oraz w roku poprzedzającym spełniły dwa z trzech warunków:
- średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty nie wyniosło więcej niż 50 osób,
- suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego w walucie polskiej nie wyniosła więcej niż równowartość 2 mln euro,
- przychody netto ze sprzedaży produktów i towarów oraz operacji finansowych w walucie polskiej nie przekroczyły równowartości 4 mln euro.
Wyrażone w euro wielkości przelicza się na złote po średnim kursie NBP ogłoszonym na dzień bilansowy.
Na koniec należy podkreślić, że firmy mogą korzystać ze wskazanych uproszczeń tylko, gdy nie wywierają one znacząco ujemnego wpływu na rzetelne i jasne przedstawienie sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego danej jednostki.
Anna Kozber jest menedżerem w zespole Tax Management & Accounting Services w biurze PwC w Poznaniu
Paulina Góra jest konsultantką w tym zespole
Czytaj więcej w serwisach:
