[b]- Nasza spółka wyodrębnia, dla celów sprawozdawczości finansowej zgodnie z międzynarodowymi standardami rachunkowości (MSR), tylko jeden segment sprawozdawczy.

Czy w związku z tym można uznać, że wszystkie niezbędne ujawnienia zostały już de facto wykazane w pozostałych częściach sprawozdania finansowego (np. przychody i zyski jednostki wykazane w sprawozdaniu z całkowitych dochodów są jednocześnie przychodami i zyskami naszego jedynego segmentu sprawozdawczego)?

Stąd też czy spełnione zostały jednocześnie w pełni wymogi Międzynarodowego Standardu Sprawozdawczości Finansowej (MSSF) 8 „Segmenty operacyjne” i nie ma potrzeby wykazywania dodatkowych informacji? [/b]– pyta czytelnik.

Takie założenie nie jest, niestety, słuszne. Wynika to przede wszystkim :

- z pewnych niezbędnych wymogów MSSF 8 dotyczących ujawniania dodatkowych informacji finansowych, również dla jednego segmentu sprawozdawczego (są to tzw. informacje na temat „jednostki jako całości”), oraz

- oparcia w wielu przypadkach informacji finansowych na temat segmentu sprawozdawczego, przygotowywanych dla celów wewnętrznych, na innych zasadach rachunkowych w stosunku do informacji ujawnionych w statutowym sprawozdaniu finansowym przygotowanym według MSR.

[srodtytul]Dodatkowe ujawnienia[/srodtytul]

Dla poparcia pierwszego punktu należy odnieść się przede wszystkim do § 31 MSSF 8, który stwierdza, że wymogi ujawnień określone w § 32 – 34 mają zastosowanie do wszystkich jednostek podlegających wymogom tego MSSF, w tym do jednostek mających jeden segment sprawozdawczy.

Co równie ważne, wymogi dotyczące „jednostki jako całości” stosuje się niezależnie od tego, czy jednostka przedstawia te informacje głównemu organowi odpowiedzialnemu za podejmowanie decyzji operacyjnych w celu oceny działalności segmentu (ów).

Przyczyną tych dodatkowych ujawnień jest przede wszystkim to, że niektóre jednostki mogą nie być zorganizowane na bazie różnych produktów i usług lub różnych obszarów geograficznych. Na przykład jednostkę można zorganizować, opierając się na pewnych rynkach działalności, które obejmują różnorodne produkty i usługi lub obszary geograficzne.

[srodtytul]Informacje dotyczące produktów i usług[/srodtytul]

W świetle § 32 wymagana jest prezentacja przez jednostkę przychodów uzyskanych od klientów zewnętrznych z tytułu każdego produktu i usługi lub każdej grupy podobnych produktów i usług.

Standard nie precyzuje stopnia szczegółowości tych informacji, stąd też to ujawnienie niewątpliwie podlega pewnej subiektywnej ocenie kierownictwa jednostki (np. mimo że jednostka posiada jeden segment sprawozdawczy, może być zaangażowana w sprzedaż kilku różnych grup produktów).

[srodtytul]Informacje dotyczące obszarów geograficznych[/srodtytul]

Zgodnie z § 33 jednostka prezentuje następujące informacje dotyczące obszarów geograficznych:

a) przychody od klientów zewnętrznych

- przypisane do kraju, w którym jednostka ma swoją siedzibę (czyli sprzedaż krajowa), oraz

- przypisane do wszystkich pozostałych krajów łącznie, w których jednostka uzyskuje swoje przychody (czyli eksport i sprzedaż uzyskiwana przez podmioty/oddziały zagraniczne);

Jeżeli przychody przypisane do danego pojedynczego kraju są istotne, należy je ujawnić odrębnie dla każdego z tych krajów. Jednostka zobowiązana jest również ujawnić podstawę przypisania przychodów od zewnętrznych klientów do poszczególnych krajów (np. według geograficznej lokalizacji klientów).

b) aktywa trwałe

- zlokalizowane w kraju, w którym jednostka ma swoją siedzibę,

- zlokalizowane we wszystkich pozostałych krajach łącznie, w których jednostka utrzymuje swoje aktywa (przy istotnych wartościach aktywów w poszczególnych krajach informacje takie są ujawnianie odrębnie dla każdego z tych krajów).

Chodzi tu o aktywa trwałe inne niż: instrumenty finansowe, aktywa z tytułu podatku odroczonego, aktywa z tytułu świadczeń pracowniczych po okresie zatrudnienia oraz prawa wynikające z umów ubezpieczeniowych.

[srodtytul]Subiektywna ocena[/srodtytul]

MSSF 8 nie wprowadził progów ilościowych, które pozwoliłyby określić, które informacje są istotne. Kierownictwo jednostki musi zatem przyjąć pewne własne zasady istotności, opierając się zarówno na kryteriach ilościowych, jak i jakościowych.

Należy tutaj zwrócić szczególną uwagę na to, że kwoty wykazane na temat „jednostki jako całości” mają być oparte na informacjach finansowych wykorzystanych do sporządzenia sprawozdania finansowego jednostki, czyli zgodnie z MSR (a nie według danych zarządczych, analizowanych przy ocenie działalności segmentu). Na przykład przychody ze sprzedaży grup podobnych produktów (§ 32 powyżej) powinny równać się sumie przychodów ze sprzedaży produktów w sprawozdaniu finansowym.

Jednostka może odstąpić od ujawnienia powyższych wymaganych informacji tylko wtedy, gdy są one niedostępne, a koszt ich uzyskania byłby nadmierny. W takim wypadku należy to ujawnić.

[srodtytul]Zależność od głównych klientów[/srodtytul]

Kolejnym wymogiem (§ 34) jest ujawnienie przychodów uzyskanych od zewnętrznego pojedynczego klienta, gdy stanowią 10 proc. lub więcej łącznych przychodów jednostki. Wówczas jednostka ujawnia ten fakt, łączną kwotę przychodów uzyskanych od każdego takiego „znaczącego klienta” i wskazuje segment (w omawianym przypadku jest tylko jeden) lub segmenty generujące te przychody.

Dogodne jest jednak to, że nie ma obowiązku ujawniania tożsamości głównego klienta ani określania, jaka kwota przychodów przypada na każdy segment.

Te wymagane ujawnienia dotyczą „jednostki jako całości”. Istnieją również pewne inne ważne wymogi, które mają zastosowanie zarówno dla jednego, jak i wielu segmentów sprawozdawczych (wspomniane w drugim punkcie na wstępie powyżej).

[srodtytul]Informacje ogólne[/srodtytul]

Po pierwsze, zgodnie z § 22 jednostka powinna ujawnić podstawę systemu organizacji (czy uwzględnia np. różnorodność produktów i usług, obszarów geograficznych, rodzaje środowiska regulacyjnego czy kombinację tych czynników).

Należy również wykazać, czy segmenty operacyjne podlegały łączeniu, ponieważ ostatecznie wyodrębniony jeden segment sprawozdawczy może składać się z kilku segmentów operacyjnych (zasada agregacji). Ponadto trzeba przedstawić rodzaj produktów i usług, z których segment sprawozdawczy osiąga swoje przychody.

[srodtytul]Wycena[/srodtytul]

W świetle § 25 wycena wykazywanych pozycji segmentu sprawozdawczego (np. przychodów, zysków lub strat, sumy aktywów, sumy zobowiązań każdego segmentu) powinna być zgodna z informacjami finansowymi prezentowanymi głównemu organowi odpowiedzialnemu za podejmowanie decyzji operacyjnych, informacje te służą bowiem podejmowaniu decyzji dotyczących alokacji zasobów i ocenie wyników działalności każdego segmentu.

Jednak wartości wykazane dla segmentu mogą różnić się od kwot bezpośrednio zaprezentowanych w sprawozdaniu finansowym, np. z uwagi na:

- odmienny sposób wyceny pewnych pozycji finansowych segmentu dla celów wewnętrznych; może to wynikać np. z innego momentu rozpoznania przychodów, odmiennego sposobu odnoszenia kosztów finansowania zewnętrznego (na wynik okresu lub aktywowanie na środki trwałe), innej wyceny niektórych aktywów lub zobowiązań (np. zgodnie z polityką grupową),

- występowanie pozycji, które nie są alokowane na dany segment, np. kosztów odsetek od kredytów, przychodów lub kosztów z tytułu różnic kursowych, aktywów należących do departamentów funkcjonalnych niewchodzących w skład segmentu sprawozdawczego, takich jak kadry, księgowość, zarząd itp.).

[srodtytul]Wyjaśnienia i uzgodnieniaa[/srodtytul]

W związku z tym, gdy w jednostce występują takie korekty i wyłączenia, mają zastosowanie dodatkowe ujawnienia dotyczące charakteru różnic, np. w pomiarze zysku lub straty segmentów sprawozdawczych, wycenie aktywów, zobowiązań itd. Wymogi te są dokładnie określone w § 27 MSSF 8.

W ślad za ujawnieniami dotyczącymi znaczących wyjaśnień jednostka musi przedstawić również ilościowe uzgodnienie określonych pozycji, szczegółowo wymienionych w § 28. Wszystkie takie pozycje muszą być odrębnie identyfikowane i opisywane.

Reasumując, nawet jednostki, które wyodrębniły w swoich sprawozdaniach finansowych tylko jeden segment sprawozdawczy, mają obowiązek sprostać wymogom ujawnień zawartym w MSSF 8 dotyczącym ujawnień. Niewątpliwie powinny wziąć przy tym pod uwagę, czy wszystkie zastosowania są dla nich adekwatne i istotne.

[i]Autor jest dyrektorem w firmie doradczej KPMG[/i]