Gdy członkowie konsorcjum ustalają między sobą zakres prac do wykonania, nierzadko jeden z nich pełni rolę lidera, którego zadaniem jest m.in. rozliczenie całości umowy. Zgodnie z § 15 MSR 31 „Udziały we wspólnych przedsięwzięciach” w odniesieniu do swoich udziałów we wspólnie kontrolowanej działalności wspólnik przedsięwzięcia wykazuje w swoim sprawozdaniu finansowym aktywa, które kontroluje, i zobowiązania, które zaciągnął, oraz ponoszone koszty i swój udział w przychodach z tytułu sprzedaży towarów lub usług generowanych przez wspólne przedsięwzięcie. Przychody i koszty dotyczące członków konsorcjum mogą być traktowane jako rozrachunki – co dotyczy przede wszystkim liderów konsorcjów.

W takich przypadkach również obowiązuje ogólna zasada mówiąca, że kwoty zbierane na rzecz podmiotów trzecich nie stanowią przychodów. Zgodnie z zasadą wyższości treści ekonomicznej nad formą, o której mowa w „Założeniach koncepcyjnych sporządzania i prezentacji sprawozdań finansowych”, nie ma tutaj znaczenia ustalony przez strony sposób fakturowania klienta.

Każdorazowo należy też rozważyć, czy – biorąc pod uwagę ryzyko, korzyści oraz zakres faktycznie wykonywanych prac – wartość tych prac odpowiada kwocie przychodu wynikającej z umowy konsorcjalnej.

[ramka][b]Przykład [/b]

Spółki A i B zawierają umowę konsorcjum, które wygrywa rozpisany przez XYZ przetarg na budowę dróg. Zgodnie z zawartą pomiędzy konsorcjantami umową spółka A pełni rolę lidera, do którego obowiązków należy m.in. fakturowanie klienta, za co otrzymuje dodatkowe wynagrodzenie 100 000 zł. Łączna kwota zafakturowanych przez spółkę A na XYZ usług (bez uwzględnienia prowizji) wyniosła – zgodnie z umową – 10 000 000 zł. Jednocześnie spółka B refakturowała na spółkę A z marżą 15 proc. koszty wykonywanych prac (kwota netto z faktury VAT sprzedaży 6 000 000 zł). Oprócz tego spółka A poniosła koszty wynajmu maszyn w wysokości 3 000 000 zł. Umowa stanowi ponadto, że w razie gdy spółka B nie wywiąże się ze swojej pracy, w całości odpowiada przed zleceniodawcą (spółka A nie ponosi ryzyka z tego tytułu).

W związku z tym w sprawozdaniu finansowym spółka A zaprezentuje jako przychód kwotę 4 100 000 zł (4 000 000 zł przychodów z tytułu kontraktu oraz 100 000 zł dodatkowej prowizji za zarządzanie konsorcjum), a w kosztach ujmie 3 000 000 zł (jedynie koszty bezpośrednio poniesione w związku z realizacją umowy). Błędne natomiast byłoby ujęcie w rachunku zysków i strat 10 100 000 zł przychodów i 9 000 000 zł kosztów, choć oczywiście wynik netto w obu przypadkach jest taki sam (1 100 000 zł).

Natomiast spółka B ujmie 6 000 000 zł przychodów i 5 100 000 zł jako koszt sprzedanych usług.[/ramka]

[i]Autor jest starszym konsultantem w zespole technologii, telekomunikacji, mediów i rozrywki w dziale audytu PricewaterhouseCoopers [/i]