Jakie kursy walut należy przyjąć do wyceny operacji gospodarczych wyrażonych w walutach obcych w razie wyboru metody ustalania różnic kursowych na podstawie przepisów o rachunkowości (art. 9b ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych)?

Proces ustalania różnic kursowych można podzielić na dwa etapy:

1) wycena zdarzeń gospodarczych wyrażonych w walutach obcych – jaki kurs przyjąć do przeliczeń na polską walutę? Czy stosować kurs średni NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień zdarzenia lub kurs faktycznie zastosowany, czy też stosować kurs średni NBP z dnia zdarzenia alb kurs kupna lub sprzedaży stosowany przez bank, z którego usług korzysta jednostka?

2) metoda obliczania różnic kursowych, które będą brane do ustalania podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym, np. czy będą to tylko różnice kursowe tzw. zrealizowane, czy memoriałowe?

Podatnicy, którzy zgodnie z art. 9b ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych wybrali metodę ustalania różnic kursowych na podstawie przepisów o rachunkowości, powinni stosować wytyczne zawarte w ustawie o rachunkowości. Zgodnie z jej art. 30 ust. 2 zarówno dla celów bilansowych, jak i podatkowych operacje gospodarcze należy więc ujmować po kursie:

- kupna lub sprzedaży walut stosowanym przez bank, z którego usług firma korzysta – w przypadku operacji sprzedaży lub kupna walut oraz operacji zapłaty należności lub zobowiązań,

- średnim ustalonym dla danej waluty przez NBP na dzień przeprowadzenia operacji, chyba że w zgłoszeniu celnym lub innym wiążącym firmę dokumencie ustalony został inny kurs przy pozostałych operacjach.

Ponadto w razie wyboru metody bilansowej do przychodów lub kosztów uzyskania przychodów zalicza się nie tylko zrealizowane różnice kursowe z tych operacji, ale także ujęte w księgach rachunkowych różnice kursowe wynikające z dokonanej wyceny bilansowej składników aktywów i pasywów (tzw. memoriałowe różnice kursowe). Składniki aktywów i pasywów wyrażone w walucie obcej wyceniamy po obowiązującym na dzień wyceny średnim kursie ustalonym dla danej waluty przez NBP, z wyjątkiem gotówki znajdującej się w jednostkach prowadzących kupno i sprzedaż walut obcych (np. kantory wymiany walut obcych).

Wycena dla celów podatkowych powinna być dokonywana na ostatni dzień każdego miesiąca lub na ostatni dzień kwartału albo tylko na ostatni dzień roku podatkowego, z tym że wybrany termin wyceny musi być stosowany przez pełny rok podatkowy i nie może być zmieniany. W taki sam sposób może być dokonywana wycena dla celów bilansowych.

Czytelnik powinien pamiętać, że firma, która wybrała metodę ustalania różnic kursowych na podstawie przepisów o rachunkowości, ma obowiązek stosować ją przez okres nie krótszy niż trzy lata podatkowe.

W tym czasie sporządzane przez nią sprawozdania finansowe muszą być badane przez uprawnione do tego podmioty.

Autorka jest biegłą rewidentką w Europejskim Centrum Audytu sp. z o.o.