Odpisy aktualizujące wartość rzeczowych składników aktywów obrotowych (produktów gotowych, produktów w toku i półproduktów) ujęte w związku z utratą ich wartości oraz wynikające z wyceny według cen sprzedaży netto zamiast według kosztów wytworzenia, należy zaliczyć do pozostałych kosztów operacyjnych (art. 34 ust. 5 uor):
Wn „Pozostałe koszty operacyjne"
Ma „Odchylenia od cen ewidencyjnych produktów".
Ewidencja księgowa operacji gospodarczych związanych z wytworzeniem i sprzedażą usług przebiega podobnie, jak w przypadku produktów.
Przedsiębiorstwa stosujące rachunek zysków i strat w wariancie porównawczym, przy aktualizowaniu wartości produktów powinny uwzględnić „zrównoważony krąg kosztów":
1.Dokonanie odpisu aktualizującego wartość zapasów produktów oraz obciążenie kosztów jego kwotą
Wn „Koszty obrotów wewnętrznych"
Ma „Odchylenia od cen ewidencyjnych produktów"
oraz równolegle
Wn „Pozostałe koszty operacyjne"
Ma „Obroty wewnętrzne"
2. Rozliczenie na dzień bilansowy sald kont obrotów wewnętrznych
a) Przeniesienie salda konta kosztów obrotów wewnętrznych na rozliczenie kosztów
Wn „Rozliczenie kosztów"
Ma „Koszty obrotów wewnętrznych"
b) Przeniesienie salda konta obrotów wewnętrznych na wynik finansowy
Wn konto „Obroty wewnętrzne"
Ma konto „Wynik finansowy"
Mechanizm „zrównoważonego kręgu kosztów" może implikować konieczność określenia zmiany stanu produktów. Będzie tak w sytuacji, gdy konto „Rozliczenie kosztów" wykaże saldo, będące wynikiem przeniesienia kosztów rozliczanych w czasie lub w postaci zapasów produktów gotowych, produktów w toku i półfabrykatów. Operacja taka wymaga zestawienia sald kont zespołu 5 i 6 („Koszty działalności podstawowej produkcyjnej" lub „Produkty w toku", „Produkty gotowe i półprodukty", „Odchylenia od cen ewidencyjnych produktów", „Rozliczenia międzyokresowe kosztów") na początek i koniec okresu sprawozdawczego. Zmiana (zwiększenie lub zmniejszenie) stanu produktów przenoszona jest na dzień bilansowy na wynik finansowy (Wn/Ma konto „Rozliczenie kosztów", Ma/Wn konto „Wynik finansowy"). —Marek Barowicz
