Zgodnie art. 52 ustawy o rachunkowości (dalej: uor) jednostki mają obowiązek sporządzenia rocznego sprawozdania finansowego w terminie trzech miesięcy od dnia bilansowego, przy czym odpowiedzialność za dopełnienie tego obowiązku spoczywa na kierowniku jednostki.

Idąc dalej, zgodnie z przytoczonym przepisem roczne sprawozdanie finansowe podpisują wraz z podaniem daty podpisu:

- osoba, której powierzono prowadzenie ksiąg rachunkowych, czyli pracownik danego podmiotu lub w przypadku, gdy zgodnie z art. 76a uor przedsiębiorca powierza prowadzenie ksiąg rachunkowych zewnętrznej firmie – pracownik firmy zewnętrznej, wyznaczony do prowadzenia ksiąg danej jednostki oraz

- kierownik jednostki, którego ustawa o rachunkowości definiuje jako członka zarządu lub innego organu zarządzającego, a w przypadku organu wieloosobowego ? członków tego organu, z wyłączeniem pełnomocników ustanowionych przez jednostkę.

Zobowiązani do parafowania...

Kierownikiem jednostki jest zatem zarząd - w przypadku spółek kapitałowych bądź wspólnicy, w tym komplementariusze prowadzący sprawy spółki, w przypadku spółek osobowych. W zakresie spółek osobowych wyjątek może stanowić spółka partnerska, w której przepisy prawa dopuszczają możliwość utworzenia zarządu.

Co ważniejsze, jeśli zarząd jednostki jest organem wieloosobowym, wówczas roczne sprawozdanie finansowe podpisują wszyscy członkowie tego organu.

...biorą odpowiedzialność

Składając podpis pod sprawozdaniem finansowym podpisujący przejmują odpowiedzialności za prawidłowość i rzetelność sprawozdania finansowego, a także jego zgodność z przepisami prawa i przyjętą przez jednostkę polityką rachunkowości. Jednocześnie należy pamiętać, że sprawozdanie finansowe nie może być podpisane przez pełnomocników ustanowionych przez jednostkę, członków rady nadzorczej czy zgromadzenia wspólników lub akcjonariuszy, który to organ zatwierdza sprawozdanie i również na jego podstawie dokonuje oceny prac zarządu za dany rok.

Z działalności – tylko zarząd

Co więcej, niektóre podmioty mają obowiązek sporządzenia i dołączenia do rocznego sprawozdania finansowego sprawozdania z działalności jednostki za dany rok obrotowy. Obowiązek ten, w myśl art. 49 uor, dotyczy m.in. spółek kapitałowych oraz komandytowo-akcyjnych. Warto podkreślić, że sprawozdanie z działalności podpisuje wyłącznie kierownik jednostki (zarząd) i nie podpisuje go osoba, której powierzono prowadzenie ksiąg rachunkowych.

Roszady się zdarzają

W praktyce zdarza się, że osoby, którym powierzono prowadzenie ksiąg rachunkowych bądź sprawujące funkcje członka zarządu zmieniają się w trakcie roku obrotowego lub nawet w okresie pomiędzy dniem bilansowym a dniem sporządzenia sprawozdania finansowego. Nasuwa się zatem pytanie, kto w takiej sytuacji jest zobligowany do złożenia podpisu pod sprawozdaniem finansowym – obecny czy poprzedni zarząd? Otóż sprawozdanie finansowe podpisują osoby, które na dzień sporządzania rocznego sprawozdania finansowego sprawują funkcje osób zobligowanych do złożenia podpisu pod sprawozdaniem. Zmiana zatem osoby, której powierzono prowadzenie ksiąg rachunkowych lub zmiana składu zarządu nie zwalnia nowo powołanych osób z obowiązku podpisania sprawozdania finansowego. Nieważne, że osoby te nie pełniły swoich funkcji przez cały okres, którego dotyczy roczne sprawozdanie finansowe lub nawet w ogóle w tym okresie nie sprawowały swoich funkcji.

Gdy nie można ocenić rzetelności...

Co prawda w takiej sytuacji nowy zarząd może wystąpić do poprzedniego kierownika jednostki z prośbą o przedstawienie informacji niezbędnych jego zdaniem do oceny rzetelności sprawozdania finansowego. Jeśli mimo to osoby zobligowane do złożenie podpisu pod sprawozdaniem nie wyrażają na to zgody, przepisy ustawy o rachunkowości dają im taką możliwość.

...istnieje prawo odmowy

Przepisy bilansowe (art. 52 ust. 2 uor) dopuszczają odmowę złożenia podpisu pod sprawozdaniem finansowym, przy czym odmowa musi być uzasadniona pisemnie oraz dołączona do sprawozdania finansowego. Ponadto, z prawa do odmowy złożenia podpisu pod sprawozdaniem finansowym mogą skorzystać wszystkie osoby zobligowane do podpisania sprawozdania, jeżeli mają podejrzenie lub przekonanie o nierzetelności danych zawartych w sprawozdaniu finansowym.

Anna Zagozda, biegły rewident, Finance Manager w BSS SA