Jak księgować lokatę terminową

Lokata terminowa (art. 49 ust. 1 pkt 2 prawa bankowego) stanowi umowę zawieraną na czas oznaczony między bankiem, a posiadaczem lokaty (deponentem) w zakresie lokowania (deponowania) środków pieniężnych. Po upływie określonego w umowie terminu lokata może zostać automatycznie przedłużona na kolejny taki sam okres umowny, na warunkach oprocentowania obowiązujących na dzień przedłużenia (lokata odnawialna) lub środki z lokaty (tj. kapitał, powięk- szony o naliczone odsetki) zostają zwrócone jej posiadaczowi na wskazany przez niego rachunek (lokata nieodnawialna).

Jako inwestycje

W ujęciu bilansowym (dla celów prezentacji w sprawozdaniu finansowym), lokaty terminowe zaliczane są do inwestycji (art. 3 ust. 1 pkt 17 ustawy o rachunkowości; dalej: uor). Obejmują one bowiem aktywa finansowe (długo- lub krótkookresowe, w zależności od terminu, na jaki zostały zawarte), posiadane przez jednostkę w celu uzyskania przychodów w formie odsetek (ich wysokość zależy od oprocentowania lokaty, które może być stałe lub zmienne oraz od częstotliwości ich kapitalizacji). Lokaty terminowe ujmowane są na koncie „Rachunki bankowe", w analityce: rachunki lokat terminowych. Zadaniem ewidencji szczegółowej jest umożliwienie określenia stanu środków na lokatach prowadzonych w walucie krajowej (z podziałem na okresy ich płatności) oraz na lokatach prowadzonych w walutach obcych (według poszczególnych kategorii walut obcych).

Trzeba wycenić

Na dzień bilansowy lokaty terminowe powinny być wyceniane w wartości nominalnej, wraz ze skapitalizowanymi (naliczonymi) na ten dzień odsetkami (art. 28 ust. 1 pkt 10 uor). Wycena bilansowa odsetek od lokaty terminowej obejmuje tę ich część, która przypada za okres od dnia zawarcia umowy z bankiem w zakresie otwarcia depozytu bankowego do dnia bilansowego. W kolejnym roku obrachunkowym (obrotowym), pod datą rozliczenia lokaty (notyfikacji odsetek) przez bank, firma – posiadacz lokaty powinna skorygować odsetki naliczone we własnym zakresie na dzień bilansowy, zgodnie z zasadą memoriału, oraz wykazać w ewidencji księgowej odsetki naliczone i dopisane do lokaty przez bank za cały okres trwania lokaty terminowej (tzn. od dnia podpisania umowy z bankiem do dnia rozliczenia lokaty).

Wyjątek dotyczy środków funduszu

Naliczone przez bank odsetki (stosownie do zawartej umowy) wykazywane są na wydzielonym rachunku lokat terminowych lub na rachunku bieżącym (walutowym) przedsiębiorstwa. Zwiększają one stan środków pieniężnych na tych rachunkach i zapisywane są na dobro przychodów finansowych (art. 42 ust. 3 uor). Wyjątkiem są odsetki naliczone od lokat utworzonych ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych oraz zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych. Odnosi się je na zwiększenie zfśs lub zfron (art. 7 ust. 1 pkt 4 ustawy o zfśs; art. 33 ust. 2 pkt 4 ustawy o zfron).

Podatek tylko od otrzymanych

Należy również pamiętać, że dla celów podatku dochodowego, do przychodów podatkowych nie zalicza się kwot naliczonych, lecz nieotrzymanych odsetek od należności, w tym również od lokat terminowych (art. 14 ust. 3 pkt 2 ustawy o PIT; art. 12 ust. 4 pkt 2 ustawy o CIT). Momentem powstania przychodu pieniężnego jest data wpływu środków, bezpośrednio do majątku podmiotu, skutkująca powstaniem możliwości dysponowania nimi. W obrocie bezgotówkowym będzie to dzień uznania rachunku bankowego firmy. O zaliczeniu danego przysporzenia majątkowego do przychodów podmiotu decyduje – co do zasady – definitywny charakter tego przysporzenia w tym sensie, że w sposób ostateczny faktycznie powiększa ono jego aktywa. Odsetki od lokaty terminowej są więc przychodem w dacie ich faktycznego otrzymania, tj. z chwilą ich zapłaty (por. interpretację Izby Skarbowej w Katowicach z 15 kwietnia 2015 r. (IBPBI/2/4510-83/15/KP). W ujęciu podatkowym, za datę rzeczywistego otrzymania odsetek uznaje się również dzień kapitalizacji odsetek (czyli ich doliczenia do lokaty). Datą otrzymania odsetek, w zależności od postanowień umowy lokaty zawartej z bankiem, może być zatem dzień:

- postawienia odsetek do dyspozycji właściciela lokaty (tj. dzień ich wpływu na rachunek bankowy),

- kapitalizacji odsetek (jeżeli lokata jest oprocentowana w ten sposób, że w trakcie jej trwania odsetki są kapitalizowane i od tych odsetek ustala się dalsze oprocentowanie).

Samo naliczenie odsetek, ale bez faktycznego ich otrzymania/przekazania (np. na dzień bilansowy, w przypadku lokaty długoterminowej) nie skutkuje powstaniem przychodu podatkowego w podatku dochodowym. Odsetki takie nie powodują bowiem wzrostu stanu środków pieniężnych na rachunku lokaty terminowej.

Zgodnie z art. 14 ust. 3 pkt 5 ustawy o PIT (art. 12 ust. 4 pkt 5 ustawy o CIT), do przychodów podatkowych nie zalicza się także odsetek otrzymanych od lokat utworzonych ze środków zfśs, które zwiększają ten fundusz. Przychód podatkowy będą natomiast stanowiły odsetki otrzymane od lokat utworzonych ze środków zfron, ponieważ tego rodzaju przysporzenie majątkowe nie zostało wyłączone z opodatkowania podatkiem dochodowym.

W walucie

Reguły ujmowania w księgach rachunkowych oraz wyceny lokat terminowych i naliczonych od nich odsetek, wyrażonych w walutach obcych, określa art. 30 ust. 1–4 uor. Gdy przedsiębiorstwo posiada rachunek walutowy, z którego przekazuje środki pieniężne na założoną lokatę walutową, do przeliczenia waluty przelanej na taką lokatę należy zastosować kurs, po jakim został wyceniony wpływ tej waluty na rachunek walutowy (tj. kurs historyczny – FIFO, LIFO lub średnioważony). Po takim samym kursie należy przeliczyć środki w walucie obcej, w chwili rozwiązania walutowej lokaty terminowej. W omawianym przypadku nie powstaną różnice kursowe. Ma tu bowiem miejsce wyłącznie przemieszczenie tych samych środków pomiędzy rachunkami walutowymi (bieżącym i lokat terminowych). W takiej sytuacji nie dochodzi do zmiany wartości posiadanej waluty obcej. Inaczej wygląda natomiast kwestia wyceny środków na dzień założenia i likwidacji walutowej lokaty terminowej, gdy firma nie posiada bieżącego rachunku walutowego (a jedynie bieżący rachunek złotówkowy). Wycena lokaty następuje wówczas po kursie rzeczywiście zastosowanym:

- w dacie jej założenia (tj. po kursie sprzedaży danej waluty przez bank, z którego usług korzysta podmiot),

- w dacie jej rozwiązania (tj. po kursie kupna danej waluty przez bank, w którym podmiot sprzedał walutę).

Natomiast odsetki naliczone od walutowej lokaty terminowej (niezależnie od tego, czy jednostka posiada walutowy, czy jedynie złotówkowy rachunek bieżący) przelicza się na złote po kursie średnim ogłoszonym dla danej waluty przez NBP z dnia poprzedzającego datę ich wpływu na rachunek bieżący.

Prezentacja

Wycena bilansowa lokat terminowych i naliczonych od nich odsetek, wyrażonych w walutach obcych następuje po obowiązującym na dzień bilansowy średnim kursie, ogłoszonym dla danej waluty przez NBP.

W bilansie lokaty terminowe (wraz z odsetkami, ustalonymi do dnia bilansowego, niestanowiącymi jeszcze należności podmiotu, bez względu na sposób ich zaewidencjonowania – na koncie „Krótkoterminowe aktywa finansowe", czy „Pozostałe rozliczenia międzyokresowe"), w zależności od okresu zapadalności (liczonego od dnia bilansowego), powinny zostać zakwalifikowane do:

- długoterminowych aktywów finansowych – innych długoterminowych aktywów finansowych, gdy termin ich wymagalności, okres na jaki zostały założone przekracza 12 miesięcy,

- krótkoterminowych aktywów finansowych – innych krótkoterminowych aktywów finansowych, gdy termin ich wymagalności, okres na jaki zostały założone przekracza trzy miesiące, ale nie przekracza 12 miesięcy,

- krótkoterminowych aktywów finansowych – innych środków pieniężnych, gdy termin ich wymagalności, okres na jaki zostały założone nie przekracza trzech miesięcy. ?