Czas Euro 2016 sprzyja organizacji różnego rodzaju konkursów przez przedsiębiorców. Są one adresowane zarówno do pracowników danego przedsiębiorstwa, jak i osób spoza firmy. Wiele osób bierze udział w takich konkursach dla zabawy i rozrywki, jednak nie zdaje sobie sprawy, że nie tylko na organizatorze, ale także na nagrodzonych uczestnikach mogą ciążyć określone obowiązki podatkowe.

Nagrody te należy niewątpliwie rozpatrywać w kategorii przychodów dla celów podatku dochodowego od osób fizycznych. Rozważenia wymaga więc to, w jaki sposób opodatkowane są przychody z nagród w takich konkursach. Zastosowanie znajdą tutaj przepisy ustawy o PIT.

Nie każda rywalizacja

Nie każde wydarzenie nazwane przez jego organizatora konkursem będzie traktowane jako konkurs dla celów ustawy o PIT. Ma to istotne znaczenie z punktu widzenia sposobu rozliczenia podatkowego nagród z takich akcji. Do wydawania różnego rodzaju nagród dochodzi także m.in. w ramach tzw. sprzedaży premiowej, gdzie nagrody są przyznawane z powodu nabycia towaru lub usługi po spełnieniu określonych warunków.

Pojęcie „konkurs" nie zostało zdefiniowane w ustawie o PIT. W interpretacjach organów podatkowych oraz w orzecznictwie przyjęło się jednak, że zasadniczą kwestią dla kwalifikacji danego wydarzenia jako konkursu dla celów ustawy o PIT jest istnienie elementu rywalizacji (współzawodnictwa) pomiędzy uczestnikami, tzn. o zwycięstwie nie może decydować np. losowanie. Podkreśla się także wagę innych elementów, w tym: stworzenie przez organizatora konkursu regulaminu, w którym zostaną sprecyzowane kryteria wyłonienia zwycięzcy (laureata) i przyznawania nagród.

10 proc. ryczałt

Nagrody w takim konkursie będą stanowić co do zasady przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy o PIT (z wyjątkiem wygranych z tytułu udziału w konkursach z dziedziny nauki, kultury i sztuki oraz dziennikarstwa w ramach przychodów z osobiście wykonywanej działalności artystycznej, literackiej, naukowej, trenerskiej, oświatowej i publicystycznej) i będą one opodatkowane 10-proc. zryczałtowanym podatkiem.

Wynika to z art. 30 ust. 1 pkt 2 ustawy o PIT, na mocy którego od dochodów (przychodów) z tytułu wygranych w konkursach, grach i zakładach wzajemnych lub nagród związanych ze sprzedażą premiową, uzyskanych w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego, z zastrzeżeniem art. 21 ust. 1 pkt 6, 6a i 68 tej ustawy, pobiera się zryczałtowany podatek dochodowy w wysokości 10 proc. wygranej lub nagrody.

Dostępne zwolnienie

Nie każda wygrana w konkursie będzie oznaczać konieczność zapłaty PIT. Ustawodawca przewidział bowiem zwolnienia z podatku dla niektórych kategorii wygranych.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 68 ustawy o PIT, ze zwolnienia korzysta wartość:

- wygranych w konkursach i grach organizowanych i emitowanych (ogłaszanych) przez środki masowego przekazu (prasa, radio i telewizja) oraz

- konkursach z dziedziny nauki, kultury, sztuki, dziennikarstwa i sportu, a także

- nagród związanych ze sprzedażą premiową towarów lub usług

– jeżeli jednorazowa war- tość tych wygranych lub nagród nie przekracza kwoty 760 zł.

Uwaga! Zwolnienie od podatku nagród związanych ze sprzedażą premiową towarów lub usług nie dotyczy nagród otrzymanych przez podatnika w związku z prowadzoną przez niego pozarolniczą działalnością gospodarczą, stanowiących przychód z tej działalności.

Aby nagroda mogła być zwolniona z opodatkowania, jej wartość nie może przekroczyć kwoty 760 zł. Dodatkowo, dla zastosowania tego zwolnienia istotna jest również forma przeprowadzenia konkursu i sposób jego ogłoszenia. Konkurs powinien być nie tylko organizowany, ale również ogłaszany w środkach masowego przekazu (konieczność jednoczesnego spełnienia tych dwóch przesłanek w celu objęcia zwolnieniem podkreślił NSA w wyroku z 4 lutego 2016 r., II FSK 3140/13. Tylko jeśli jest to konkurs z dziedziny nauki, kultury, sztuki, dziennikarstwai sportu, to wówczas nie musi spełniać przesłanki dotyczącej jego organizacji i emisji przy pomocy środków masowego przekazu.

Przykład

10 czerwca 2016 roku Jan Kowalski wygrał w konkursie wiedzy o piłce nożnej, organizowanym i ogłoszonym przez lokalną rozgłośnie radiową, nagrodę pieniężną 600 zł. W kolejnym tygodniu ponownie wziął udział w podobnym konkursie zorganizowanym przez tę samą rozgłośnię i znów wygrał, ale tym razem była to nagroda o wartości 500 zł. Mimo, że suma wygranych przekroczyła kwotę 760 zł (600 zł + 500 zł = 1 100 zł), to z tytułu wygranej organizator konkursu nie potrąci podatku, ponieważ kwota zwolnienia z opodatkowania, tj. 760 zł, dotyczy jednorazowej wygranej, a te były każdorazowo mniejsze.

Uwaga! Gdy wartość wygranej przekracza kwotę 760 zł, to opodatkowaniu podlegać będzie całość wygranej, a nie jedynie jej nadwyżka ponad ww. kwotę.

Warto podkreślić, że wartości wygranych nie kumulują się w ciągu roku. Jeśli kwota pojedynczej wygranej nie przekroczy kwoty granicznej, to zwolnienie będzie nadal przysługiwało, nawet jeżeli suma nagród przekracza tę kwotę.

Wyłącznie dla zatrudnionych

Bardzo często firmy organizują konkursy skierowane jedynie do swoich pracowników. W takim przypadku wygrane przyznane pracownikom należy zaliczyć co do zasady do źródła przychodów, jakim jest stosunek pracy (art. 10 ust. 1 pkt 1 i art. 12 ust. 1 ustawy o PIT). W myśl art. 12 ust. 1 powołanej ustawy, za przychody ze stosunku pracy uważa się bowiem wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności:

- wynagrodzenia zasadnicze,

- wynagrodzenia za godziny nadliczbowe,

- różnego rodzaju dodatki, nagrody,

- ekwiwalenty za niewykorzystany urlop,

- wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto

- świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również

- wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

W efekcie, nagroda przyznana pracownikowi będzie opodatkowana tak, jak jego wynagrodzenie, a więc według tzw. skali podatkowej. Potwierdza to m.in. orzeczenie NSA z 27 marca 2015 r. (II FSK 1695/14).

Obowiązki płatnika

Na organizatorach takich konkursów mogą ciążyć obowiązki płatników podatku dochodowego od osób fizycznych. Będą one zależne od grupy docelowej, do której adresowany był konkurs.

Jeśli konkurs skierowany był wyłącznie do pracowników, to rozliczenie podatkowe nie różni się de facto od innych przypadków, w których pracodawca zapewnia swoim pracownikom dodatkowe świadczenia w ramach stosunku pracy. W konsekwencji, wartość wygranej w konkursie (niezależnie od tego, czy będzie to wygrana pieniężna, czy rzeczowa) będzie musiała zostać „doliczona" do wynagrodzenia pracownika tak, jak ma to miejsce w przypadku innych świadczeń o charakterze motywacyjnym, i odpowiednio opodatkowana. Na uwadze należy mieć tu zatem art. 31 ustawy o PIT, na mocy którego osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej (zakłady pracy) są obowiązane jako płatnicy obliczać i pobierać w ciągu roku zaliczki na podatek dochodowy od osób, które uzyskują od tych zakładów m.in. przychody ze stosunku pracy. Zaliczki te są pobierane według skali podatkowej (art. 32 ust. 1 ustawy o PIT), obejmującej stawki 18 proc. i 32 proc. Jako płatnik, pracodawca będzie zobowiązany do przekazania kwoty pobranych zaliczek na podatek w terminie do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano zaliczki, na rachunek właściwego dla nich urzędu skarbowego (stosownie do art. 38 ust. 1 ustawy o PIT).

Jeśli chodzi natomiast o obowiązki sprawozdawcze, to w terminie do końca stycznia roku następującego po roku podatkowym płatnicy są obowiązani przesłać do właściwego dla nich urzędu skarbowego roczną deklarację, według ustalonego wzoru (stosownie do art. 38 ust. 1a ustawy o PIT). Jest to deklaracja PIT-4R. Dodatkowo, w terminie do końca lutego roku następującego po roku podatkowym płatnicy, w przypadku gdy nie dokonują rocznego obliczenia podatku, są obowiązani przekazać podatnikowi i urzędowi skarbowemu (właściwemu według miejsca zamieszkania podatnika) imienne informacje PIT-11 (art. 39 ust. 1 ustawy o PIT).

Rozliczenie podatkowe wydanej pracownikowi nagrody zostanie więc wykazane w ramach standardowego rozliczenia pracownika przez pracodawcę z tytułu wypłacanych przez niego wynagrodzeń.

Klienci, także potencjalni

Jeśli natomiast konkurs skierowany był do nieograniczonego grona osób, w tym do (potencjalnych) klientów oraz pracowników, to organizator rozliczy wygrane w inny sposób.

Stosownie do art. 30 ust. 1 pkt 2 ustawy o PIT, wygrana w konkursie będzie opodatkowana 10-proc. podatkiem zryczałtowanym, jeśli nie znajdą tu zastosowania zwolnienia przewidziane w ustawie o PIT. Z kolei, organizator konkursu jako płatnik będzie zobowiązany (na podstawie art. 41 ust. 4 ustawy o PIT) do pobrania zryczałtowanego podatku dochodowego. Jeżeli przedmiotem wygranych (nagród) nie są pieniądze, to podatnik jest obowiązany wpłacić płatnikowi kwotę należnego zryczałtowanego podatku przed udostępnieniem wygranej (nagrody) (stosownie do art. 41 ust. 7 ustawy o PIT). Aby „zwolnić" zwycięzcę konkursu z obowiązku wpłacenia kwoty podatku przed otrzymaniem nagrody, w praktyce organizatorzy konkursu przewidują zazwyczaj dla zwycięzców nagrodę pieniężną w takiej kwocie, aby niejako „konsumowała" ona kwotę podatku.

Kwotę pobranego podatku płatnik zobowiązany jest następnie przekazać w terminie do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano podatek, na rachunek właściwego dla niego urzędu skarbowego (art. 42 ust. 1 ustawy o PIT). Jeśli chodzi o obowiązki sprawozdawcze, to w terminie do końca stycznia roku następującego po roku podatkowym płatnicy zobowiązani są do przesłania do urzędu skarbowego deklaracji PIT-8AR (art. 42 ust. 1a ustawy o PIT).

—Autorzy są doradcami podatkowymi, Grupa Gumułka