Wynik finansowy spółki prawa handlowego jest wypadkową osiągniętych przez nią przychodów i poniesionych kosztów.
Dodatni wynik finansowy, czyli zysk bilansowy spółka osiąga, gdy uzyskane przez nią przychody są wyższe od poniesionych kosztów.
Jeśli to koszty są wyższe, mamy do czynienia ze stratą. W rachunkowości wyróżniamy:
- wynik na działalności gospodarczej,
- wynik na działalności finansowej,
- straty i zyski nadzwyczajne.
Wynik finansowy brutto na działalności gospodarczej ustalany jest po uwzględnieniu wyniku na działalności finansowej, który ustalamy jako różnicę między przychodami a kosztami finansowymi.
Wynik finansowy brutto uwzględnia też zdarzenia nadzwyczajne. Ostatecznie wynik finansowy brutto pomniejszony o podatek dochodowy lub inne obowiązkowe obciążenia wyniku daje nam wynik finansowy netto.
Nie tylko w bilansie
Wynik finansowy prezentowany jest nie tylko w rachunku zysków i strat (lit. N wariantu porównawczego i lit. R wariantu kalkulacyjnego). Wynik netto (zysk lub strata) jest wykazywany też w pasywach bilansu (w kapitałach własnych). Wynik finansowy jest również punktem wyjścia przy sporządzaniu rachunku przepływów pieniężnych metodą pośrednią.
Poza tym jest prezentowany w zestawieniu zmian w kapitale własnym i omawiany w sprawozdaniu z działalności gospodarczej oraz w informacji dodatkowej.
W tej ostatniej, w szczegółowych informacjach i objaśnieniach, wskazywane są propozycje co do sposobu podziału zysku lub pokrycia straty za rok obrotowy oraz wyjaśnienie głównych pozycji różniących podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym od wyniku finansowego (zysku, straty) brutto.
Jak księgować
Wykazany w sprawozdaniu finansowym wynik finansowy netto jednostki jest zgodny z saldem konta 860 „Wynik finansowy”. Na dzień bilansowy salda kont wynikowych zespołów 4 i 7 są przeksięgowane na to konto, przychody na stronę Ma, a koszty na stronę Wn.
Na saldo tego konta wpływają również odpowiednie księgowania w korespondencji z kontem 870 „Podatek dochodowy”, gdzie wykazywany jest podatek należny do zapłaty za cały rok podatkowy. Wszystkie te operacje gospodarcze ujmowane są w księgach spółki na dzień bilansowy.
Rozliczenie wyniku finansowego następuje dopiero w kolejnym roku bilansowym.
Jest to dzień zatwierdzenia rocznego sprawozdania finansowego przez uprawniony organ statutowy jednostki. Do ewidencji rozliczenia wyniku finansowego służy konto 820 „Rozliczenie wyniku finansowego”. Jest na nie przenoszone saldo początkowe konta 860 „Wynik finansowy”.
Saldo Wn konta 820 „Rozliczenie wyniku finansowego” oznacza niepokrytą stratę netto za lata poprzednie, a saldo Ma oznacza nierozliczony zysk.
Spółki osobowe bez obciążeń
Sposób rozliczenia wyniku finansowego jest uzależniony od formy prawnej jednostki. W spółkach osobowych prawa handlowego wynik finansowy brutto jest zarazem wynikiem finansowym netto. W ich przypadku pozycja „Obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego” rachunku zysków i strat nie jest wypełniana, ponieważ do zapłaty podatku dochodowego zobowiązani są wspólnicy, a nie spółka.
Przepisy obowiązujące w osobowych spółkach prawa handlowego nie precyzują momentu wypłaty zysku wspólnikom.
Przyjmuje się, zgodnie z art. 53 ust. 3 ustawy o rachunkowości, że podział zysku lub pokrycie straty może nastąpić po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego przez organ zatwierdzający, poprzedzonego wyrażeniem opinii przez biegłego rewidenta o tym sprawozdaniu bez zastrzeżeń lub z zastrzeżeniami (jeśli badanie przez audytora jest obowiązkowe).
Sposoby podziału zysku
Wypracowany przez spółkę zysk netto może zostać przeznaczony m.in. na:
- wypłatę dywidendy,
- zwiększenie kapitału zakładowego,
- zwiększenie kapitału zapasowego, rezerwowego,
- przyznanie nagród dla pracowników,
- zasilenie zakładowego funduszu świadczeń socjalnych,
- pokrycie straty z lat ubiegłych.
W spółkach akcyjnych kapitał zapasowy tworzony jest obligatoryjnie – wynika to z art. 396 kodeksu spółek handlowych. Spółki te mają więc obowiązek przelewać na kapitał zapasowy co najmniej 8 proc. osiągniętego zysku aż do momentu, gdy wysokość tego kapitału osiągnie jedną trzecią wartości kapitału zakładowego.
Po osiągnięciu tego poziomu przekazywanie zysku na zwiększanie kapitału zapasowego jest dobrowolne. Natomiast kapitał rezerwowy może być tworzony, jeżeli statut spółki przewiduje jego utworzenie. W przypadku spółki z o.o. czy spółek osobowych tworzenie powyższych kapitałów nie zostało uregulowane i spółki te mogą tworzyć kapitał zapasowy i rezerwowy dowolnie.
Mogą przekazywać na nie część osiągniętego przez siebie zysku, co jest obojętne podatkowo. Natomiast przeznaczenie zysku na podwyższenie kapitału zakładowego wymaga zmiany umowy spółki i następuje dopiero w chwili wpisania tego zdarzenia w Krajowym Rejestrze Sądowym.
W spółkach osobowych przekazanie zysku na podwyższenie kapitału zakładowego jest obojętne podatkowo, gdyż to nie spółki osobowe, lecz ich wspólnicy są podatnikami podatku dochodowego.
Z wypracowanego zysku mogą też być wypłacane nagrody przyznawane pracownikom. Podlegają one takim samym obciążeniom jak zwykłe wynagrodzenia ze stosunku pracy. Trzeba więc od nich pobrać składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne oraz zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych.
Osiągnięty przez spółki zysk netto może być przeznaczony także na inne cele, na zasilenie zakładowego funduszu świadczeń socjalnych lub na pokrycie straty z lat ubiegłych. Obie te sytuacje są obojętne podatkowo i nie rodzą żadnych skutków po stronie spółki i jej wspólników.
Co zrobić ze stratą
Jeśli za dany rok bilansowy spółka osiągnęła stratę, wówczas wspólnicy podejmują decyzję, w jaki sposób ją pokryć. Może to nastąpić:
- z kapitału zapasowego albo rezerwowego,
- poprzez obniżenie kapitału zakładowego,
- z dopłat wspólników,
- z niepodzielonego zysku z lat ubiegłych,
- z zysku lat następnych.
Jeżeli poniesiona przez spółkę z o.o. strata przewyższy sumę kapitałów rezerwowego i zapasowego oraz połowę kapitału zakładowego (w przypadku spółek akcyjnych jedną trzecią kapitału zakładowego), to zarząd zobowiązany jest niezwłocznie zwołać zgromadzenie wspólników w celu powzięcia uchwały dotyczącej dalszego istnienia spółki (art. 233 i 397 kodeksu spółek handlowych).
Ewidencja księgowa
Przekazanie zysku na kapitał zakładowy
1. Przeksięgowanie do czasu wpisu podwyższonego kapitału do Krajowego Rejestru Sądowego
Wn konto 240 „Rozrachunki ze wspólnikami”
Ma konto 820 „Rozliczenie wyniku finansowego”
2. Księgowanie w dacie wpisu podwyższenia w rejestrze sądowym:
Wn kont 800 „Kapitał zakładowy”
Ma konto 240 „Rozrachunki ze wspólnikami”
Przeznaczenie zysku w spółce osobowej do podziału między wspólników
1. Przeksięgowanie odpowiedniej kwoty na konto 820
Wn konto 820 „Rozliczenie wyniku finansowego”
Ma konto 860 „Wynik finansowy”
2. Podział zysku – ustalenie wysokości dywidendy (pod datą zatwierdzenia sprawozdania finansowego)
Wn konto 240 „Rozrachunki ze wspólnikami”
Ma konto 820 „Rozliczenie wyniku finansowego”
Rozliczenie straty w spółce osobowej
1. Przeksięgowanie straty na konto 820
Wn konto 860 „Wynik finansowy”
Ma konto 820 „Rozliczenie wyniku finansowego”
2. Obciążenie wspólników kwotą przypadającej na nich straty
Wn konto 820 „Rozliczenie wyniku finansowego”
Ma konto 240 „Rozrachunki ze wspólnikami”
Podział zysku w spółce kapitałowej
1. Przeniesienie wyniku finansowego na konto 820 (pod datą zatwierdzenia sprawozdania finansowego)
Wn konto 820 „Rozliczenie wyniku finansowego”
Ma konto 860 „Wynik finansowy”
2. Polecenie księgowania (PK) – podział wyniku finansowego z przeznaczeniem na kapitał zapasowy i na wypłatę dywidendy
Wn konto 810 „Kapitał zapasowy”
Wn konto 240 „Rozrachunki z akcjonariuszami”
Ma konto 820 „Rozliczenie wyniku finansowego”
Rozliczenie straty w spółce kapitałowej
Zgodnie z uchwałą akcjonariuszy strata będzie pokryta z zysków lat przyszłych. Strata będzie wykazywana na koncie „Rozliczenie wyniku finansowego” do czasu jej rozliczenia. W bilansie będzie prezentowana w pozycji pasywów A.VII „Zysk (strata) lat ubiegłych”.
Przeniesienie wyniku finansowego na konto 820 (pod datą zatwierdzenia sprawozdania finansowego)
Wn konto 860 „Wynik finansowy”
Ma konto 820 „Rozliczenie wyniku finansowego”
Autorka jest kierownikiem zespołu księgowego w BSO Outsourcing
Więcej informacji w serwisie:
» Podatki i księgi » Księgowość » Księgi i sprawozdania » Księgowania » Zyski i straty
Zobacz inne artykuły w cyklu Moneta Platina:
