Żeby skarżyć, trzeba mieć w tym interes

Zgodnie z art. 425 § 3 kodeksu postępowania karnego odwołujący się może skarżyć jedynie rozstrzygnięcia lub ustalenia naruszające jego prawa lub szkodzące jego interesom, przy czym ograniczenie to nie dotyczy oskarżyciela publicznego. W nauce procesu karnego zasadę tę nazywa się gravamenem i jest istotna z punktu widzenia dopuszczalności środka odwoławczego.

Co dokładnie kryje się pod pojęciem gravamen i jakie jest jego praktyczne znaczenie? W literaturze karnoprocesowej gravamen jest definiowany jako naruszenie jakiegokolwiek prawnie chronionego dobra uczestnika procesu przez decyzję organu procesowego o określonej treści. Chodzi więc o sytuację, w której uczestnik procesu zyskuje uprawnienie do zaskarżenia orzeczenia, które narusza jego prawa lub szkodzi jego interesom. W związku z tym przyjmuje się, że istnienie interesu w zaskarżeniu konkretnego rozstrzygnięcia bądź ustalenia stanowi jeden z warunków formalnych wnoszonych środków odwoławczych. W praktyce oznacza to, że nie można zaskarżyć decyzji procesowej wbrew interesom swoim, bądź też wbrew interesom reprezentowanego przez siebie podmiotu, a taki środek odwoławczy zostanie uznany za niedopuszczalny i nie będzie podlegał rozpoznaniu. Podobnie wygląda możliwość zaskarżania rozstrzygnięcia, które w żaden sposób nie dotyka sytuacji skarżącego, czyli jest prawnie indyferentne.