Ubezpieczony, którego choroba się przedłuża, musi się liczyć z tym, że wyczerpie maksymalny okres pobierania zasiłku chorobowego, zanim wyzdrowieje i będzie mógł wrócić do pracy. Przy takiej przewlekłej niezdolności do pracy z powodu choroby, gdy jednocześnie są pomyślne rokowania co do odzyskania zdrowia i sprawności, można uzyskać świadczenie rehabilitacyjne. Wynika to z art. 18 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn. DzU z 2014 r., poz. 159, dalej: ustawa zasił kowa).

Dłuższa rekonwalescencja

Celem tego świadczenia jest więc umożliwienie osobie niezdolnej do pracy kontynuowania leczenia lub rehabilitacji, gdy okres zasiłkowy jest zbyt krótki do odzyskania pełnej zdolności do pracy. Świadczenie to przysługuje także temu, kto po wyczerpaniu zasiłków chorobowych ubiegał się wprawdzie o rentę z racji niezdolności do pracy, ale lekarz orzecznik ZUS uznał, że ma szansę odzyskać zdolność do aktywności zawodowej. Dlatego wskazane dla niego będzie świadczenie rehabilitacyjne, a nie renta.

Przesłankami nabycia prawa do świadczenia rehabilitacyjnego są:

- wyczerpanie okresu zasiłku chorobowego,

- dalsza niezdolność do pracy,

Reklama
Reklama

- pomyślne rokowania co do odzyskania zdolności do pracy w wyniku leczenia lub rehabilitacji – stwierdzone orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS.

Ważne jest przy tym to, że uprawnienie do świadczenia rehabilitacyjnego nie zależy od istnienia tej samej choroby po wyczerpaniu zasiłku chorobowego, lecz od dalszego, nieprzerwanego występowania niezdolności do pracy, spowodowanej tą samą lub inną chorobą albo kilkoma współistniejącymi chorobami. Tak wyraźnie wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z 14 listopada 2013 r. (II UK 135/13).

Świadczenie rehabilitacyjne może otrzymać zarówno pracownik, jak i np. zleceniobiorca lub osoba prowadząca własną działalność gospodarczą, jeżeli podlegali ubezpieczeniu chorobowemu. Świadczenie przyznaje się na okres niezbędny do odzyskania zdolności do pracy – nie dłużej jednak niż na 12 miesięcy. Nie można więc go uzyskać na dłużej niż rok.

Na wniosek

Ubezpieczony występujący o świadczenie rehabilitacyjne powinien złożyć w oddziale ZUS wniosek z kompletem dokumentów przed końcem okresu zasiłkowego. Wniosek wypełnia osoba ubiegająca się o świadczenie rehabilitacyjne (część I), a także pracodawca (część II). Rozpoznając złożone pismo, ZUS zleca badanie ubezpieczonego lekarzowi orzecznikowi. Niekiedy konieczne jest też badanie przez lekarza specjalistę wskazanego przez ZUS. Od orzeczenia orzecznika można się odwołać do komisji lekarskiej ZUS w ciągu 14 dni.

Wysokość świadczenia rehabilitacyjnego wynosi 90 proc. podstawy wymiaru za pierwsze trzy miesiące i 75 proc. podstawy za dalsze miesiące. 100-proc. świadczenie z ubezpieczenia chorobowego przysługuje kobietom w ciąży. Stan ciąży ma być poświadczony zaświadczeniem lekarskim. Także świadczenie rehabilitacyjne przyznane w związku z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową to zawsze 100 proc. W takim przypadku świadczenie wypłaca się z ubezpieczenia wypadkowego.

Przykład

Po długiej chorobie panu Jerzemu do wyczerpania zbliżał się okres pobierania zasiłku chorobowego. Złożył więc w ZUS wniosek o przyznanie mu świadczenia rehabilitacyjnego. Jednak lekarz orzecznik ZUS uznał, że już odzyskał zdolność do pracy. Tak samo orzekła komisja lekarska ZUS i wydała decyzję odmawiającą mu tego świadczenia. Pan Jerzy odwołał się do sądu rejonowego o przyznanie mu świadczenia rehabilitacyjnego. Na podstawie opinii biegłych lekarzy, którzy zbadali pana Jerzego, sąd uznał, że nadal jest on niezdolny do pracy, lecz dalsze leczenie rokuje jej odzyskanie po pół roku. Dlatego przyznał mu świadczenie rehabilitacyjne na sześć miesięcy.

Zakaz pracy

Jeśli podczas kontroli przeprowadzonej przez pracodawcę lub ZUS okaże się, że osoba pobierająca świadczenie rehabilitacyjne w tym czasie pracuje zarobkowo lub wykorzystuje ten okres w sposób niezgodny z celem przyznania tego świadczenia, traci ona prawo do świadczenia rehabilitacyjnego za cały okres niezdolności do pracy. Wynika to z art. 17 ust. 1 stosowanego na mocy odesłania z art. 22 ustawy zasiłkowej. W praktyce ZUS odbiera świadczenie za dany miesiąc.

Dotyczy to także prowadzących własną działalność lub podlegających ubezpieczeniu chorobowemu z innego tytułu. Świadczenia z ubezpieczenia chorobowego (w tym także rehabilitacyjne) mają bowiem rekompensować straty w dochodach. Niedopuszczalne jest więc pobieranie tych świadczeń, gdy ubezpieczony uzyskuje dotychczasowe dochody, bo kontynuuje działalność pozarolniczą w nieumniejszonym zakresie lub wykonuje inną pracę zarobkową, mimo że były to czynności nieobciążające w istotny sposób jego organizmu. Potwierdzał to SN w wyroku z 11 grudnia 2007 r. (I UK 145/07).

Autor jest sędzią Sądu Okręgowego w Kielcach

Bez pomocy

Świadczenie rehabilitacyjne nie przysługuje:

- osobie uprawnionej do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, zasiłku dla bezrobotnych, zasiłku przedemerytalnego lub do nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego oraz do urlopu dla poratowania zdrowia albo świadczenia przedemerytalnego,

- za okresy, w których pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia,

- za okresy przebywania pracownika na urlopie bezpłatnym lub na urlopie wychowawczym,

- za okres tymczasowego aresztowania lub odbywania kary pozbawienia wolności.

Natomiast nie stanowi okoliczności wyłączającej prawo do tego świadczenia fakt pobierania policyjnej renty inwalidzkiej przyznawanej funkcjonariuszom z funduszy publicznych. Tak wskazał SN w wyroku z 19 lutego 2014 r. (I UK 368/13).