Zagraniczny zakład ubezpieczeń społecznych może, nawet po kilku latach, zwrócić się do polskiego przedsiębiorcy o uregulowanie zaległych składek na ubezpieczenie społeczne pracowników zatrudnianych w przeszłości na terytorium państwa członkowskiego UE właściwego dla tego zakładu. W takiej sytuacji egzekucja zaległych składek oraz odsetek może być prowadzona z majątku przedsiębiorcy położonego na terenie Polski.
Dla przykładu: jeśli polski przedsiębiorca wykonywał w przeszłości na terenie Francji roboty budowlane, przy których zatrudniał polskich pracowników podlegających w tamtym czasie francuskiemu ustawodawstwu w zakresie ubezpieczeń społecznych, a składek we Francji nie zapłacił, to francuski zakład ubezpieczeń społecznych może zwrócić się do niego o ich uregulowanie wraz z odsetkami. Jeśli nawet przedsiębiorca ten nie prowadzi obecnie żadnej działalności na terenie Francji i nie ma tam żadnego majątku, to francuski zakład ubezpieczeń społecznych, po spełnieniu przesłanek, o których mowa poniżej, może przeprowadzić egzekucję z jego majątku w Polsce.
Zgodnie z przepisem art. 84 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego decyzje zagranicznych zakładów ubezpieczeń społecznych są uznawane i wykonywane w Polsce, na ich żądanie, w granicach i zgodnie z procedurami określonymi przez polskie ustawodawstwo, które mają zastosowanie do podobnych decyzji wydanych przez polski Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
Z kolei w myśl przepisu art. 78 ust. 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z 16 września 2009 r. dotyczącego wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego uznanie i wykonanie decyzji zagranicznego zakładu ubezpieczeń społecznych na terytorium Polski jest możliwe dopiero po przeprowadzeniu bezskutecznej egzekucji na terytorium państwa członkowskiego właściwego dla tego zakładu oraz pod warunkiem, że dochodzone należności nie uległy przedawnieniu zgodnie z ustawodawstwem tego państwa. Oznacza to, że zagraniczny zakład ubezpieczeń jest zobowiązany najpierw kierować roszczenia do majątku znajdującego się w tym państwie UE, a dopiero gdy okaże się to bezskuteczne – może sięgnąć po majątek w Polsce.
Do egzekucji zaległych składek na ubezpieczenie społeczne na terytorium Polski zastosowanie znajdą przepisy o egzekucji w administracji. W rezultacie w pierwszej kolejności egzekucja prowadzona będzie przez dyrektora właściwego oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, a jeżeli okaże się bezskuteczna – zostanie przekazana do dalszego postępowania odpowiedniemu naczelnikowi urzędu skarbowego.
Wskazać należy, że Komisja Administracyjna przy Komisji Europejskiej ma określić w drodze decyzji minimalny próg, powyżej którego zaległość będzie podlegać dopiero transgranicznej egzekucji. W trakcie prac nad przedmiotową decyzją zaproponowano wstępnie próg w wysokości około 500 euro.
Zatem zaprzestanie działalności gospodarczej oraz brak majątku na terenie innego państwa członkowskiego nie zwolnią polskiego przedsiębiorcy z odpowiedzialności za zaległości z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne powstałe w tym państwie. Bezskuteczna egzekucja na obszarze tego państwa skutkować bowiem będzie możliwością egzekucji z majątku przedsiębiorcy znajdującego się na terenie Polski. ?
Autorka jest prawnikiem w Kancelarii Prawnej Agata Adamczyk & Współpracownicy w Krakowie
